Medya Okuryazarlığı Bağlamında Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Medya Algıları: Bir Metafor Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 92 - 103, 27.06.2020

Servet Üztemur , Erkan Dinç

https://doi.org/10.34137/jilses.698764

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin sosyal medya algılarını metaforlar aracılığıyla tespit etmektir. Nitel araştırma temelinde kurgulanan araştırmanın çalışma grubunu Manisa ili Yunusemre ilçesinde yer alan bir devlet ortaokulunun her kademesinden gönüllülük esasına göre belirlenen 153 öğrenci oluşturmaktadır. Yapılandırılmış metafor formuyla toplanan veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma bulgularına göre sosyal medya ile ilgili birbirinden bağımsız 68 anlamlı metafor üretilmiştir. Öğrencilerin en fazla ürettikleri metaforlar sırasıyla dünya, hayat, kitap, mektup ve çöplük kavramları olmuştur. Anlam örüntüleri dikkate alınarak yapılan gruplandırmada ortaokul öğrencilerinin sosyal medya ile ilgili ürettikleri metaforlar 9 farklı tema (bağımlılık, haberleşme ve iletişim, zaman kaybı, eğlendirme aracı, kapsamlı ve geniş, bilgilendirici ve aydınlatıcı, gereksinim, sosyalleşme, zararlı) altında toplanmıştır. Ortaokul öğrencilerinin çeşitlilik gösteren sosyal medya algıları medya okuryazarlığı bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, Sosyal Medya, Metafor, Ortaokul Öğrencileri, Sosyal Bilgiler

Middle School Students’ Perceptions of Social Media within the Context of Media Literacy: A Metaphor Study

Öz

This study aims to determine school students’ perceptions of social media through examining the metaphors they develop. It is based on qualitative research. The study group consists of 153 voluntary students from all grades of a public middle school in Yunusemre district of Manisa province. The data was collected through a structured metaphor form developed by the researchers. Then, a content analysis is conducted on the available data. The research findings reveal that 68 meaningful metaphors about social media being independent of one another have been produced. The metaphors produced by the participating students include concepts, such as earth, life, books, letters, and garbage. These metaphors were grouped under 9 basic themes (addiction, communication, time wasting, entertainment tool, comprehensive and broad, informative and enlightening, necessity, socialization, and dangerous and harmful). Middle school students' varying perceptions of social media were discussed in the context of media literacy, then.

Anahtar Kelimeler

Media Literacy, Social Media, Metaphor, Middle School Students

Kaynakça

• Agosto, D.E., Abbas, J., & Naughton, R. (2012). Relationships and social rules: Teens’ social network and other ICT selection practices. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 63(6), 1108–1124.
• Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421.
• Alican, C. ve Saban, A. (2013). Ortaokul ve lisede öğrenim gören öğrencilerin sosyal medya kullanımına ilişkin tutumları: Ürgüp örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(35), 1-14.
• Altun, A. (2009). 21. yüzyıl vatandaşlığı için gerekli bir beceri olarak medya okuryazarlığı: UNESCO, AB Ve Türkiye Örnekleri. I. Uluslararası Avrupa Birliği, demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. http://acikarsiv.gazi.edu.tr/index.php?menu=2&secim=10&YayinBIK=2275#
• Altun, D. ve Ulusoy, M. (2018). Dijital yerlilerin teknoloji ve sosyal medya hakkındaki algıları: okul öncesi öğretmen adaylarının sahip oldukları metaforların incelenmesi. Uluslararası Necatibey Eğitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi, 26-28 Ekim, Balıkesir, Türkiye
• Amaghanı, F.F. (2016). 10 ve 11.sınıf öğrencilerinin yalnızlık ve sosyal medyaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Andreassen, C. S. (2015). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2(2), 175-184. doi: 10.1007/s40429-015-0056-9
• Aslan, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarına yönelik bir inceleme. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Aubusson, P. J., Harrison, A. G. ve Ritchie, S. M. (2006). Metaphor and analogy. Aubusson, P. J., Harrison, A. G., & Ritchie, S. M. (Eds.), Metaphor and analogy in science education (pp. 1-9). Springer, Dordrecht.
• Aydın, M. ve Çelik, T. (2016). Öğrencilerin gözünden sosyal medyanın yarar ve riskleri üzerine bir inceleme. V. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu Bildiri ve Özet Kitapçığı 1. Baskı, 28-30 Nisan, Denizli: Pamukkale Üniversitesi, 743-754.
• Bayrak, H. (2019). 2019 Türkiye internet kullanım ve sosyal medya istatistikleri. https://dijilopedi.com/2019-turkiye-internet-kullanim-ve-sosyal-medya-istatistikleri. Erişim Tarihi: 03/02/2020.
• Bilgin M. (2018). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik bozukluklar arasındaki ilişki. The Journal of International Scientific Researches, 3(3), 237-247.
• Bostancı, M. (2010). Sosyal medyanın gelişimi ve iletişim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Boyd, D. (2007). Why youth (heart) social networking sites: The role of networked publics in teenage social life. D. Buckingham (Ed.), Mac-Arthur Foundation series on digital learning: Youth, identity, and digital media. Cambridge, MA: MIT Press.
• Boyd, D., & Ellison, N. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230.
• Büyükşener, E. (2009). Türkiye`de sosyal ağların yeri ve sosyal medyaya bakış. XIV. Türkiye'de İnternet Konferansında sunulan bildiri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Can, S., & Zeren, Ş. G. (2019). The role of internet addiction and basic psychological needs in explaining the academic procrastination behaviour of adolescents. Cukurova University Faculty of Education Journal, 48(2), 1012-1040.
• Chou, C., & Hsiao, M. C. (2000). Internet addiction, usage, gratification and pleasure experience: The Taiwan college students’ Case. Computers & Education, 35, 65-80.
• Çelik, T. (2019). Teknoloji ve medya okuryazarı vatandaş yetiştirme sürecinde öğrencilerin sosyal medya algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 40-57.
• Deniz, L. ve Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Education Journal, 26(2), 355-367. Doi:10.24106/kefdergi.389780
• Dere, İ. (2019) Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ‘iyi vatandaş’ kavramı hakkındaki metaforik algıları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 434-456.
• Durak, G., Çankaya, S. ve Yünkül, E. (2014). Eğitimde sosyal ağ sitelerinin kullanımı: Edmodo örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 41, 309-316.
• Durdu, A. (2019). Ortaokul 7 ve 8.sınıf öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları ve akademik erteleme davranışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Toros Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Echeburua, E., & de Corral, P. (2010). Addiction to new technologies and to online social networking in young people: A newchallenge. Adicciones, 22, 91-95.
• Egüz, Ş. ve Kesten, A. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin sosyal medya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(3), 219-240.
• Eren, E. Ş. (2014). Sosyal medya kullanım amaçları ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 230-243.
• Fetah, E., Çelik, İ. ve Aktürk, A. O. (2014). Ortaokul öğrencilerinin facebook algısı: bir metafor analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 635-648.
• Hançer, H.A. ve Mişe, H. (2019). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medyayı eğitsel amaçlı kullanma durumları ve sosyal medyaya yönelik tutumları. Folklor/edebiyat, 97-1. Doi: 10.22559/folklor.923.
• Harrison, A. G., & Treagust, D. F. (2006). Teaching and learning with analogies. Aubusson, P. J., Harrison, A. G. ve Ritchie, S. M. (Eds.), Metaphor and analogy in science education (pp. 11-24). Springer, Dordrecht.
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-173.
• Hwang, H. S. (2017). The Influence of personality traits on the Facebook Addiction. KSII Transactions on Internet and Information Systems, 11(2), 1032-1042.
• Kahne, J., Lee, N. J., & Freezel, J. (2013). The civic and political significance of online participatory cultures among youth transitioning to adulthood. Journal of Information Technology & Politics, 10(1), 1–20.
• Khan, S. F., Ullah, F., Khan, M. K., Raza, A. J. S., & Shah, H. (2017). Effect of social media addiction on compliance in the patients of District Bannu, Khyber PakhtunKhwa. International Journal of Basic Medical Sciences and Pharmacy (IJBMSP), 6(2), 21-25.
• Khattak, F. A., Ahmad, S., & Mohammad, H. (2017). Facebook addiction and depression: a comparative study of gender differences. PUTAJ- Humanities and Social Sciences, 25(1-2), 55-62.
• Kılcan, B., Akbaba, B. ve Gülbudak, B. (2017). Altıncı ve yedinci sınıf öğrencilerinin Hoca Ahmed Yesevî algıları. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 549-564.
• Koçak, G. N. (2012). Bireylerin sosyal medya kullanım davranışlarının ve motivasyonlarının kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında incelenmesi: Eskişehir`de bir uygulama. Yayınlanmamış doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kuss, D. J., & Griffiths, M. (2011). Online social networking and addiction—A review of the psychological literature. International Journal of Environmental Research and Public Health (8), 3528-3552. doi:10.3390/ijerph8093528
• Kwon, O., & Wen, Y. (2010). An empirical study of the factors affecting social network service use. Computers in Human Behaviour, 26(2), 254-263.
• Lin, M.F., Hoffman, E.S., & Borengasser, C. (2013). Is social media to social for class: A case study of Twitter use. Tech Trends, 57(2), 39-45.
• Ma, L. ve Liu, A. (2008). A universal approach to metaphors. Intercultural Communication Studies, 17(1), 260-268.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Muscanell, N. L., & Guadagno, R. E. (2012). Make New Friends or Keep the Old: Gender and Personality Differences in Social Networking Use. Computers in Human Behavior, 28, 107-112.
• Otrar, M. ve Argın, F. S. (2014). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının kullanım alışkanlıkları bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 1-13.
• Park, C.H., & Kim, Y.J. (2013). Intensity of social network use by involvement: A study of young Chinese users. International Journal of Business and Management, 8(6), 22-33.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörleri: M. Bütün ve S.B. Demir.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ryan, T., Chester, A., Reece, J., & Xenos, S. (2014). The uses and abuses of Facebook: A review of Facebook addiction. Journal of Behavioral Addictions, 3(3), 133-148. doi: 10.1556/JBA.3.2014.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Scott, D.M. (2010). The new rules of marketing and PR, John Wiley and Sons, New Jersey.
• Sistek-Chandler, C. (2012). Connecting the digital dots with social media and Web 2.0 technologies, Journal of Research in Innovative Teaching, 78-87.
• Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z. ve Demir, M. (2013). İnternet ve sosyal medya kullanımına ilişkin bir uygulama. Selçuk İletişim, 7(24), 23-32.
• Solmaz, B. ve Yılmaz, R. A. (2012). Medya okuryazarlığı araştırması ve Selçuk Üniversitesi'nde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(3), 55-61.
• Subrahmanyam K., & Greenfield, P. (2008). Online communication and adolescent relationships. The Future of Children, 18(1), 119–146.
• Taşdelen, B. ve Çataldaş, İ. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya ve mahremiyete yönelik görüşleri: Lefke Avrupa Üniversitesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 826-844.
• Tuncer, A.S. (2013). Sosyal medyanın gelişimi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2877.
• Üztemur, S. (Baskıda). The mediating role of academic procrastination behaviours in the relationship between pre-service social studies teachers’ social media addiction and academic success. International Journal of Education Technology and Scientific Researches
• Vural, B. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yaşar University, 5(20), 3348-3382.
• Yeboah, J., & Ewur, G. D. (2014). The impact of WhatsApp messenger usage on students performance in Tertiary Institutions in Ghana. Journal of Education and practice, 5(6), 157-164.
• Yurdakoş, K. ve Biçer, E.B. (2019). İnternet bağımlılık düzeyinin akademik ertelemeye etkisi: Sağlık yönetimi üzerine bir araştırma. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 243-278.