The Attitude of the United Nations towards the Syrian Crisis within the Framework of Responsibility to Protect and Responsibility Sharing and An Assessment of the Activities of the Organizations Supported by the United Nations in Turkey

Yıl 2021, Sayı: 1, 78 - 101, 30.04.2021

Eda Nagihan Efe

Öz

The mass protests that started with the spread of the Arab Spring movements to Syria in 2011, dragged the country into civil war with the use of mass destruction weapons by the Baath Regime. The people in Syria, faced with wide-ranging human rights violations, had to leave the country. In this study, the responsibility of the United Nations, which is the international organization responsible for international peace and security, in the human mobility after the Syrian crisis is questioned within the framework of the concepts of responsibility to protect and responsibility sharing. The activities of the organizations supported by the United Nations in Turkey are handled within the framework of the concept of responsibility sharing.

Anahtar Kelimeler

Syrian Crisis, The United Nations, Responsibility to Protect, Responsibility Sharing

KORUMA SORUMLULUĞU VE SORUMLULUK PAYLAŞIMI KAVRAMLARI ÇERÇEVESİNDE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN SURİYE KRİZİNE KARŞI TUTUMU VE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TARAFINDAN DESTEKLENEN KURULUŞLARIN TÜRKİYE’DEKİ FAALİYETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

2011 yılında Arap Baharı hareketlerinin Suriye’ye sıçramasıyla başlayan protestolar, Baas Rejimi’nin kitle imha silahları kullanmasıyla ülkeyi iç savaşa sürüklemiştir. Geniş çaplı insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalan Suriye’de halk, ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır. Bu çalışmada, Suriye krizi sonrası gerçekleşen insan hareketliliğinde uluslararası barışı sağlamak ve güvenliği korumakla görevli uluslararası kuruluş olan Birleşmiş Milletler’in üstlendiği sorumluluk, koruma sorumluluğu ve sorumluluk paylaşımı kavramları çerçevesinde sorgulanmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından desteklenen kuruluşlarının Türkiye’deki faaliyetleri ise sorumluluk paylaşımı kavramı çerçevesinde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Suriye Krizi, Birleşmiş Milletler, Koruma Sorumluluğu, Sorumluluk Paylaşımı.

Kaynakça

• 3RP. (2020). Regional Refugee & Resilience Plan. http://www.3rpsyriacrisis.org adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 05.11.2020)
• Amnesty International. (2014). Dışarıda Bırakılanlar: Uluslararası Toplum Tarafından Terk Edilen Suriyeli Mülteciler. Birleşik Krallık: Amnesty International. https://www.amnesty.org.tr/public/uploads/files/Rapor/disarida-birakilanlar-uluslararasi-toplum-tarafindan-terkedilen-suriyeli-multeciler643.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 24.12.2020)
• Aytoğu, Ç. O. (2016). Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları Doğrultusunda İnsani Müdahale. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi). http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11467/2296/66640.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 06.12.2020)
• Barkın, E. (2014). 1951 Tarihli Mülteciliğin Önlenmesi Sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, 1, 331-360. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abd/issue/33815/374463 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 07.11.2020)
• BBC News. (2016). Suriye nüfusunun yüzde 11’i öldü ya da yaralandı’. BBC News: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160211_suriye_rapor_guardian adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 06.12.2020)
• Betts, A. (2017). Zorunlu Göç ve Küresel Politika. (S. M. Türkaslan, Çev.) Ankara: Hece Yayınları.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Tüzüğü. (1950). http://madde14.org/index.phptitle=Birle%C5%9Fmi%C5%9F_Milletler_M%C3%BClteciler_Y%C3%BCksek_Komiserli%C4%9Fi_T%C3%BCz%C3%BC%C4%9F%C3%BC adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 08.05.2021)
• Chesterman S. (2002), Just War or Just Peace?: Humanitarian Intervention and International Law, Oxford University Press.
• Dalar, M. (2019). Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk (2 b.). (F. Taşdemir, Dü.) Ankara: Nobel.
• Dalar, M., & Kalaycı, C. (2019). Suriye Krizinde Koruma Sorumluluğu Çıkmazı. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 24(40), 43-71. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duhfd/issue/49516/633797 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2020)
• Ekşi, N. (2019). Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Türkiye’deki Faaliyetleri ve Türk İltica Sisteminde Değişen Rolü. İstanbul Hukuk Mecmuası, 77(1), 343- 370. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ihm/issue/47190/594116 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 03.12.2020)
• Ercümen, M. A. (2015). “İnsani Müdahale”den “Koruma Sorumluluğu”na. İNSAMER: https://insamer.com/tr/insani-mudahaleden-koruma-sorumluluguna_224.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 02.01.2021)
• Erdoğan, M. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler. Konrad-Adenauer-Stiftung.
• Ertuğrul, Ü. (2016). Koruma Sorumluluğu: İnsani Müdahaleyi Makyajlamak. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(2), 441-470. https://dergipark.org. tr/tr/pub/ahbvuhfd/issue/48094/608122 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2021)
• Güler, Arzu, “Mülteci Sorunu ve 1951 Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme: Siyasi Gerçeklik ve Normatif Düzen İkilemi”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 13, Sayı 51, 2016, s. 41-61.
• International Organization for Migration (IOM). (t.y.a). 2020 Dünya Göç Raporu. https://publications.iom.int/books/world-migration-report-2020-turkish-chapter-2 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 18.12.2020)
• IOM. (2018). MCOF:Göç Krizi Operasyonel Çerçevesi - IOM Türkiye 2018 - 2019. https://turkey.iom.int/tr/reports/mcofg%C3%B6%C3%A7-krizi-operasyonel-%C3%A7er%C3%A7evesi-iom-t%C3%BCrkiye-2018-2019 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 24.12.2020)
• IOM. (t.y.b). Suriye İnsani Yardım Programı. IOM Turkey: https://turkey.iom.int/tr/suriye-insani-yard%C4%B1m-program%C4%B1 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 03.01.2021)
• İçduygu, A. (2015). Türkiye, Nereye Kadar Bir Göç Ülkesi? TÜSİAD Görüş, sayı 88, 16-21.
• İren, A , Gürkaynak, M . (2016). Mutlak Güç Ya Da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 24, 134-158. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbe/issue/27210/295676 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 26.04.2021)
• Karimi, A., Koosha, A., Asfad, M. N., Ansari, M. T. (2017). Examining of Relationship between Responsibility to Protect & Sovereignty of States in Light of Practice of International Community, Journal of Politics and Law, 10(2), 256-263. https://www.researchgate.net/publication/314128231_Examining_of_Relationship_between_Responsibility_to_ Protect_Sovereignty_of_States_in_Light_of_Practice_of_International_Community adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 24.04.2021)
• Kurt, S. (2014). İnsani Müdahale ve Suriye Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi,, 6(10), 39-65. https://www.academia.edu/11123364/%C4%B0nsani_M%C3%BCdahale_ve_Suriye_%C3%96rne%C4%9Fi adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 22.11.2020)
• Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme. (1951) MultecilerinHukukiDurumunaDairSozlesme.pdf (bilgi.edu.tr) adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 14.11.2020)
• Operational Portal. (2020). Refugees Operational Data Portal : https://data2.unhcr.org/en/situations/syria#_ga=2.61678699.634165859.1606340919-1601210544.1603236352 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 16.11.2020)
• Öztürk, Z. A. (2011). İnsani Müdahale: Ne Kadar İnsani, Ne Kadar Siyasi?, 21. Yüzyıl Dergisi, 11(30), 23-28. https://www.researchgate.net/publication/330937990_Insani_Mudahale_Ne_Kadar_Insani_Ne_Kadar_Siyasi adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2021)
• Sak, Y. (2015). Uluslararası Hukukta İnsancıl Müdahale ve Libya Örneği: Suriye’de Yaşanan ya da Yaşanacaklar için Dersler. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 11(44), 121-153. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uidergisi/issue/44548/552594 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 21.12.2020)
• Savaş Cazala, M. (2018). Koruma Sorumluluğu’nun Normatif Statüsü, Öneri Dergisi, 13(50), 65-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruoneri/issue/38778/421869 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 24.04.2021)
• Sayın, Y. (2019). Arap Baharı ve Tunus’un Yasemin Devrimi’ni Yeniden Anlamak. International Journal of Politics and Security, 2(1), 104-121. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ ijps/issue/41280/581987 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2021)
• Sürücüoğlu, O. (2018). Koruma Sorumluluğu: Darfur Krizi ve Libya Müdahalesi Çerçevesinde Bir Değerlendirme, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(4), 603-628. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deusosbil/issue/36393/412249 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 26.04.2021)
• Şentuna, T. (2021). Libya Askeri Müdahalesinin Uluslararası Hukuka Uygunluğu ve Koruma Sorumluluğu Kavramı Çerçevesinde Meşruiyeti. The Turkish Yearbook of International Relations, 50, 215-239. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tyir/issue/60713/897947 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 26.04.2021)
• Telli, A. (2012). İnsani Müdahaleden Koruma Sorumluluğuna Geçiş: Eski Sorun, Yeni Kavram. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 1(2), 206-220. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nevsosbilen/issue/19733/211106 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2021)
• UN News. (2011). Russia and China veto draft Security Council resolution on Syria. https:// news.un.org/en/story/2011/10/390412-russia-and-china-veto-draft-security-council-resolution-syria adresinden alındı. (Erişim Tarihi:09.05.2021)
• UNDP. (2019). Suriye Krizine Yanıta Özel Sektörün Katılımı: Fırsatlar ve Zorluklar Raporu. https://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/UNDP-TR-PRIVATE-SYRIA-WEBVERSION-TR.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 05.01.2021)
• UNHCR. (1951). Convention and Protocol Relating to the Status of Refugees. http://www.unhcr.org/3b66c2aa10 adresinden alındı (Erişim tarihi: 07.05.2021).
• UNHCR. (2008). UNHCR Türkiye. BMMYK Görev Beyanı: https://www.unhcr.org/tr/bmmyk-gorev-beyani adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 07.12.2020)
• UNHCR. (2019). UNHCR: resettlement is critical lifeline for refugees and needs strengthening. UNHCR: https://www.unhcr.org/afr/news/press/2019/7/5d19dd524/unhcr-resettlement-critical-lifeline refugees-needs-strengthening.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 17.12.2020)
• UNHCR. (2020a). Dünyadaki insanların %1’i yerinden edilmiş durumda: UNHCR Küresel Eğilimler raporu. The UN Refugee Agency: https://www.unhcr.org/tr/24189-dunyadaki-insanlarin-1i-yerinden-edilmis-durumda-unhcr-kuresel-egilimler-raporu.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 16.11.2020)
• UNHCR. (2020b). Forced displacement passes 80 million by mid-2020 as COVID-19 tests refugee protection globally. The UN Refugee Agency: https://www.unhcr.org/ news/press/2020/12/5fcf94a04/forced-displacement-passes-80-million-mid-2020-covid-19-tests-refugee-protection.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 14.11.2020)
• UNHCR. (2020c). Global Trends Forced Displacement In 2019. UNHCR. https://www.unhcr.org/5ee200e37.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.11.2020)
• UNHCR. (2020d). Key Figures. https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/UNHCR%20Turkey%20Operational%20Update%20November%202020.pdf adresinden alındı
• UNHCR. (2020e). 3RP Turkey: Refugee and Resilience Plan Overview 2020. https://www.google.com.tr/urlsa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwi2xKLWgODtAhXElYsKHUTYCVsQFjABegQIARAC&url=https%3A%2F%2Fdata2.unhcr.org%2Fen%2Fdocuments%2Fdownload%2F74247&usg=AOvVaw0PDDuqJLwwREzcBRmcl03V adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 05.12.2020)
• UNHCR. (t.y.a). Üçüncü ülkeye yerleştirme. https://help.unhcr.org/turkey/tr/resettlement/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 11.12.2020)
• UNHCR. (t.y.b). Türkiye’de UNHCR. UNHCR Türkiye: https://www.unhcr.org/tr/turkiyede-unhcr adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 22.11.2020)
• UNHCR. (t.y.c). Kuruluşlar Arası Koordinasyon. UNHCR Türkiye: https://www.unhcr. org/tr/kuruluslar-arasi-koordinasyon adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2020)
• UNICEF. (2019a). TÜRKİYE – UNICEF Ülke İşbirliği Programı 2016-2020. https://www.unicef.org/turkey/media/10451/file/UNICEF%202019%20Y%C4%B1ll%C4%B1k%20Faaliyet%20Raporu.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 17.12.2020)
• UNICEF. (2019b). Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Çocukların Eğitimine İlişkin İstatistik Raporu. https://www.unicef.org/turkey/media/10711/file/Ge%C3%A7ici%20koruma%20alt%C4%B1ndaki%20%C3%A7ocuklar%C4%B1n%20e%C4%9Fitim%20istatistikleri.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 02.12.2020)
• UNICEF. (t.y.). Ne yapıyoruz? UNICEF Türkiye: https://www.unicef.org/turkey/ne-yap%-C4%B1yoruz adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 21.11.2020)
• United Nations. (t.y.). United Nations Office on Genocide Prevention and the Responsibility to Protect, RESPONSIBILITY TO PROTECT: https://www.un.org/en/genocideprevention/about-responsibility-to-protect.shtml adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 08.05.2021)
• United Nations. (1999). SECRETARY-GENERAL PRESENTS HIS ANNUAL REPORT TO GENERAL ASSEMBLY. https://www.un.org/press/en/1999/19990920.sgsm7136.html adresinden alındı. (09.05.2021)
• United Nations Security Council. (2011a). S/RES/1970 (2011). Resolution 1970 (2011): Adopted by the Security Council: https://undocs.org/S/RES/1970(2011) adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 21.11.2020)
• United Nations Development Programme (UNDP). (t.y.). Türkiye’de UNDP. UNDP Türkiye: https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/about-us.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.12.2020)
• United Nations General Assembly. (2005). A/RES/60/1. Resolution 60 (2005): Adopted by the General Assembly: https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_RES_60_1.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 27.12.2020)
• United Nations Security Council. (2011b). S/RES/1973 (2011). Resolution 1973 (2011): Adopted by the Security Council: https://undocs.org/S/RES/1973(2011) adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.12.2020)
• United Nations Security Council. (2014). S/RES/2165. Resolution 2165 (2014): http://unscr.com/en/resolutions/doc/2165 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 19.11.2020)
• Uzun, E. (2016). Uluslararası Hukuk Çerçevesinde BMMYK’nın Yapısı, Görevleri ve Uluslararası Mülteci Hukukunun Gelişimindeki Yeri. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(2), 60-85. http://gam.gov.tr/files/elif-uzun2.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 10.11.2020)
• World Population Review. (2020). World Population Review. Syria Population 2020 (Live):https://worldpopulationreview.com/countries/syria-population adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 04.01.2021)