Ortaokul Öğrencilerinin Özetleme Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 281 - 294, 25.10.2020

Yasemin Aslan Berkay Eroğlu

https://doi.org/10.31464/jlere.610085

Öz

Duyuşsal bir özellik olan tutum üzerinde birçok değişken etkili olmakta ve bu da öğrencilerin beceri gelişimlerini etkilemektedir. Öğrencilerin özetleme tutumlarına etki eden değişkenlerin etki düzeylerinin belirlenmesi, özetleme becerilerinin geliştirilmesine zemin hazırlayacaktır. Çalışmanın amacı, öğrencilerin özetlemeye karşı tutumlarını sınıf düzeyi, cinsiyet, okuma sıklıkları ve Türkçe dersi başarı puanı değişkenleri açısından incelemektir. Betimsel nitelikli bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunda 2018-2019 eğitim-öğretim yılında bir devlet ortaokulunda öğrenimlerini sürdüren 478 öğrenci yer almıştır. Veri toplama aracı olarak Özetlemeye Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek, “Özetleme Yapmaktan Hoşlanma” ve “Özetlemenin Önemine İnanma” olmak üzere iki faktörlü yapıda toplam 27 sorudan oluşmaktadır. Veriler, istatistik programı kullanılarak çözümlenmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesi sonucunda; 5 ve 6. sınıf öğrencilerinin 7 ve 8. sınıf öğrencilerine göre, Türkçe dersi başarı puanı yüksek olan öğrencilerin Türkçe dersi başarı puanı düşük olan öğrencilere göre, daha sık kitap okuyan öğrencilerin daha az okuyan öğrencilere göre ve kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre özetlemeye karşı daha olumlu tutuma sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

özetleme becerisi, özetleme tutumu, ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Ateş, M. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyleri ile Türkçe dersine karşı tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çetinkaya, G. ve Demir B. P. (2016). Özetlemeye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması, Ülper H. (Ed.) 9. Uluslararası Türkçenin Eğitim-Öğretimi Kurultayı Bildirileri içinde , s. 206-221, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Doğan, Y. ve Özçakmak H. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının dinlediğini özetleme becerilerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 153-176.
• Epçaçan, C. (2018). Okuduğunu anlama becerisinin gelişiminde özetleme tekniğinin etkisi üzerine bir değerlendirme. Ekev Akademi Dergisi. 22(74), 11-30.Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2004). Yeni insan ve insanlar, İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kırmızı, Susar, F. (2008). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İstanbul: Ekin Yayınevi.
• MEB (2018). İlkokul ve ortaokul Türkçe dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.Türk Dil Kurumu (2019) Güncel Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının not alarak dinlemede özetleme stratejilerini kullanma becerileri, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özyılmaz, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerine okuduğunu anlama stratejileri öğretiminin okuduğunu anlama başarısı üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şapçı, D. (2018). İlkokul öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama ve özetleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi, Ankara: Nobel Yayıncılık
• Ülper, H. (2011). Özetleme becerisinin kazandırılmasına yönelik etkinlikler: ders kitapları temelinde bir araştırma. D. Günay, Ö. Fidan, B. Çetin, F. Yıldız (Haz.) Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.