Türkçe Öğrenen Arap Öğrencilerin Biçimbilgisel İstem Yanlışları: Fiiller Üzerine Bir Sıklık Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 508 - 530, 25.10.2020

Salih Kürşad Dolunay Hüseyin Karabuğa Ozan İpek

https://doi.org/10.31464/jlere.748071

Cited By: 1

Öz

Araştırmanın amacı, Türkçe öğrenen Arap öğrencilerin yazılı ürünlerindeki biçimbilgisel istem yanlışlarının fiillere göre sıklığını tespit etmektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasıyla desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Karadeniz ile Marmara Bölgesi’ndeki iki TÖMER’de, 2019-2020 akademik yılında öğrenim gören A1, A2, B1, B2 ve C1 düzeyindeki 750 Arap öğrencidir. Araştırma verileri, öğrencilerin kur sonu sınavlarındaki yazılı ürünlerden belgesel tarama yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans analizi kullanılmıştır. Öğrencilerin biçimbilgisel istem yanlışları yaptıkları fiiller, yazılı ürünlerden tespit edilerek listelenmiştir. Araştırmada, veri toplanan 750 öğrencinin 358 farklı eyleme bağlı olarak toplam 2408 biçimbilgisel istem yanlışı yaptığı tespit edilmiştir. En sık biçimbilgisel istem yanlışı yapılan fiiller sırasıyla “git- (f=296), sev- (f=158), gel- (f=78), başla- (f=56), oku- (f=47)” olarak belirlenmiştir. Ayrıca söz konusu 358 fiilden 154’ünün birleşik yapıya sahip olduğu ve bunlara yönelik toplam 431 biçimbilgisel istem yanlışı yapıldığı tespit edilmiştir. En sık biçimbilgisel istem yanlışı yapılan birleşik fiiller sırasıyla “yardım et- (f=24), davet et- (f=22), ders çalış- (f=15), devam et- (f=12), arz et- (f=10), sohbet et- (f=10), ziyaret et- (f=10)” olarak belirlenmiştir. Araştırma bulguları, Arap öğrencilerin Türkçe fiillerin biçimbilgisel istemlerini yazılı ürünlerinde doğru ve etkili kullanamadıklarını ve temel söz varlığına ait fiillerde bile çeşitli yanlışlar yaptıklarını ortaya koymuştur. Öte yandan, kur düzeylerinin ilerlemesine rağmen öğrencilerin biçimbilgisel istem yanlışlarını sağaltamadıkları tespit edilmiştir. Bu durum, biçimbilgisel istem konusunun Türkçe öğrenen Arap öğrenciler için önemli bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırma bulgularının öğretim programı tasarımcılarına, ders materyali geliştiricilerine, eğitimcilere ve araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

istem, biçimbilgisel istem, dil bilgisi öğretimi, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, yazılı anlatım

Kaynakça

• Akdoğan, G. (1993). Yabancıların Türkçe öğreniminde ad durumu ve çekim açısından sık rastlanan yanlışlar ve nedenleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Aksan, D. (2004). Dilbilim ve Türkçe yazıları. İstanbul: Multilingual.
• Aydın Özkan, I. (2017a). Türkçede istemi artıran biçimbilgisel kategoriler. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, s.183-195.
• Aydın Özkan, I. (2017b). Türkçede istemi değiştiren anlamsal süreçler. International Journal of Language Academy, 5/4 Ağustos, s. 33-46.
• Aydın Özkan, I. (2017c). Evrensel dilbilgisi ve Türkçede istem. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ayverdi, İ. (2016). Misalli büyük Türkçe sözlük. 4. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bilgegil, M. K. (2009). Türkçe dilbilgisi. (3. Basım). Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Bilgin, M. (2006). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. (3. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Boz, E. (2015). Türkiye Türkçesi biçimsel ve anlamsal işlevli biçimbilgisi. (4. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Cem, A. (2005). Dilbilgisi öğretiminde biçim-anlam-kullanım üçlüsü: ders malzemesi hazırlama ve uygulama önerisi. TÖMER Dil Dergisi, 128. s. 7-27.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Demir, S. B. (çev. ed.) (2. baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Darancık, Y. (2017). Dilbilgisinde yönetim, birleşim değeri ve bağımsallık. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1, 1, s. 118-122.
• Delice, H. İ. (2019). Türkçede kaç isim durumu vardır?, 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (1-3 Kasım 2019 / Şanlıurfa) Bildiri Tam Metin Kitabı -1- Edebiyat, Eğitim ve Sanat Araştırmaları. (1. Baskı). Ulutürk Sakarya, Y. (Ed.). s. 49-62. Ankara: Asos Yayınları.
• Demir, N. (2017). İsim çekimi, Türkçe biçim bilgisi, Pilancı Hülya (Ed.)., s. 76-98, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Demir, T. (tarihsiz-2004?). Türkçe dilbilgisi. Ankara: Kurmay Basım Yayın Dağıtım.
• Demirci, K. (2007). Türkçedeki hâl eki nöbetleşmeleri üzerine. Karaman Dil-Kültür ve Sanat Dergisi, 126-139.
• Demirci, M. ve Dinçaslan, M. F. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin durum ekli tamlayıcıları kullanımı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12, 5, s. 1011-1040.
• Doğan, N. (2011). Türkiye Türkçesi fiillerinde isteme göre anlam değişiklikleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Doğan, N. (2014). Çok işlevlilik açısından Türkçe edatların söz dizimsel ve anlam bilimsel yapısı. Dil Araştırmaları, S. 15, s.105-119.
• Doğan, N. (2015). Türkçe sıfatların istem bilgisi. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 12, 3, s. 77-90.
• Doğan, N. (2016a). Türkçe Sözlük’te istem bilgisi. III. Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu 03-04 Kasım 2016: Eskişehir.
• Doğan, N. (2016b). İstem sözlükleri ve Türkçe. International Journal of Social Science, S. 42, s. 251-268.
• Doğan, N. (2018). Söz dizimsel açıdan Türkçe fiil sınıfları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2204-2225.
• Dolunay, S. K., İpek, O. ve Karabuğa, H. (2018). Türkçe öğrenen Arap öğrencilerin yazılı anlatımlarındaki biçimbilgisel istem yanlışları. Akşemseddin Uluslararası İnsan, Toplum, Spor Bilimleri Sempozyumu 12-16 Eylül 2018: Çorum.
• Ediskun, H. (1999). Türk dilbilgisi. (7. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Erdem, M. (2011). Türkçede çekim ve yapım eklerinin özellikleri ve sınırları. Bilig. S. 58, s. 71-90.
• Erguvanlı Taylan, E. (2015). The phonology and morphology of Turkish. İstanbul: Boğaziçi University Press.
• Ersoy, F. (2006). Moğolca ve Türkçede fiil-tamlayıcı ilişkileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, s. 81-98.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi. (Gözden geçirilmiş 4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gliner, J. A., Morgan, G.A. ve Leech, N. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Sakarya.
• Göksel, A. ve Kerslake, C. (2005). Turkish: A comprehensive grammar. London and New York: Routledge.
• Götz-Votteler, K. (2007). Describing semantic valency. (Edt. T. Herbst ve K. Götz-Votteler). Valency: theoretical, descriptive and cognitive issues içinde s. 37-50. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Güler, E. B. ve Eyüp, B. (2016). Hâl eklerinin ikinci dil olarak Türkçe öğrenen öğrenciler tarafından kullanılması. Turkish Studies, 11, 14, s. 295-312.
• Güven, E. (2007). Yabancıların Türkçe öğrenirken ad durum eklerinde yaptıkları hataların çözümlenmesi ve bu hataların giderilmesine yönelik öneriler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Hirik, S. (2018). Rol kuramı ile fiillerin anlambilimsel kategorilerinin ilişkisi: iyi ve kötü prens öyküsü örneği. Türkbilig, 35, s. 125-142.
• Islıoğlu, S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde nesne durum ekinin kullanımı ile ilgili yanlışlar ve çözüm önerileri. Route Educational and Social Science Journal, 1, 2, s. 101-115.
• Kahraman, T. (1996). Çağdaş Türkiye Türkçesindeki fiillerin durum ekli tamlayıcıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kan, M. O. ve Utlu, G. (2017). Errors in case markers made by Syrian students who learn Turkish in temporary education center. Journal of Education and Training Studies, 5, 9, p. 205-216.
• Karaca, O. S. (2011). Kazak Türkçesinde fiil istemleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karahan, L. (1997). Fiil-tamlayıcı ilişkisi üzerine. Türk Dili, 549, s. 209-213.
• Korkmaz, Z. (1995). Batı Anadolu ağızlarında yazı dilinden ayrılan isim çekim ekleri ve fonologie-morphologie bağlantısı. Türk Dili Üzerine Araştırmalar II. Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara, s. 222-231.,
• Melanlıoğlu, D. (2012). Yabancılara Türkçe öğretenlerin hâl eklerinin öğretimine ilişkin görüşleri: nitel bir araştırma. Turkish Studies, 7, 4, 2401-2411.
• Musa, B. (2015). Türkçede Arapça kökenli kelimelerle kurulan birleşik fiillerin istemleri. TÜBAR, 38, s. 201-216.
• Nurlu, M., Özkan, N., Kutlu, A., Korkmaz, C. B. ve İlgün, K. (2018). Yabancılar için Türkçe fiiller sözlüğü. Ankara: Kalemkitap.
• Öz, N. (2002). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ad durum ekleri ve bir izlence önerisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Özkan, A. (1991). Türkçede fiil-tamlayıcı ilişkisi ve fiillerin istem değiştirmesi. Arayışlar- İnsan Bilimleri Araştırmaları, 1, s. 125-150.
• Özkan, A. (1992). Yabancıların Türkçeyi öğrenmeleri esnasında yaptıkları isim hâl ekleri yanlışları ve bu konunun değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Panerova, J. (2014). Contribution of valency the analysis of language. (Edt. O. Spevak). Noun Valency içinde s.1-17. Amsterdam: John Benjamins Publising Company.
• Polat, H. (1998). Arapların Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Solak, Ö. (2004). “Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde Türkçe durum eklerinin öğretimi üzerine”, VIII. Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu, s. 299- 307. 15-16 Ekim 2004, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Topaloğlu, A. (2014). Türkçe sözlük: Güzel Türkçenin sözlüğü (1. Basım). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük (10 baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uğurlu, M. (2001). Türk lehçelerinin aktarımında valenz sözlüklerinin önemi. Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri. Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, s. 197-206.
• Uzun, N. E. (2004). Dünya dillerinden örnekleriyle dilbilgisinin temel kavramları Türkçe üzerine tartışmalar. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 39.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yağmur Şahin, E. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin yazılı anlatımlarındaki ek yanlışları, Tarih Okulu Dergisi, 6,15, 433-449.
• Yalkın, A. O. (2016). Yunus Emre Divanı’nda fiil-tamlayıcı ilişkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5, 6, s.1501-1519.
• Yıldırım, H. Ç. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde Türkçe dil bilgisi ve durum eklerine ilişkin öğrenci görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Yılmaz, F. ve Temiz, Ç. (2015). İsim hâl eklerinin yabancı öğrencilere etkinliklerle öğretimi, The Journal of Academic Social Science Studies, 36, s. 139-155.