AHP Yöntemi’nin Heyelan Duyarlılık Haritalarının Üretilmesinde Kullanımı ve Uygulaması (Sinop ve Yakın Çevresi)

Yıl 2015, Cilt: 39 Sayı: 2, 59 - 90, 15.12.2015

Seda Çellek , Fikri Bulut , Hakan Ersoy

https://doi.org/10.24232/jeoloji-muhendisligi-dergisi.295366

Cited By: 7

Öz

Bilgisayar destekli haritalama teknolojileri ve bunların
geliştirilmesinde kullanılan yöntemlerde meydana gelen gelişmeler, daha yüksek
performansa sahip heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesini sağlamıştır. Bu
çalışmada, bu yöntemlerden biri olan AHP’nin (Analitik Hiyerarşi Süreci)
heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesinde kullanımına ilişkin ayrıntılı
bir literatür derlemesi yapılmış, ayrıca AHP ile Sinop ve çevresinin heyelan
duyarlılık değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Heyelan duyarlılığının
değerlendirilmesinde bakı, litoloji, arazi kullanım sınıfı, yamaç eğriselliği,
eğim, yükseklik, anayola, akarsuya ve yapısal unsurlara yakınlık, çalışma
sahasında heyelanları kontrol eden faktörler olarak dikkate alınmıştır.  Kullanılan faktörler ağırlık değerlerine göre
grid haritalarına dönüştürülmüş ve karşılaştırma matrisindeki değerlerin
değişik şekillerde ele alınması ile çeşitli heyelan duyarlılık haritaları
üretilmiştir. Analiz sonuçları, heyelanları temelde kontrol eden faktörlerin
anayola uzaklık, bakı ve litoloji olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak, heyelan
duyarlılığı açısından Sinop ve yakın çevresindeki çalışma sahasının, % 10.77’sinin
çok düşük derecede heyelana duyarlı, % 10.59’unun düşük derecede heyelana
duyarlı, % 52.64’ünün orta derecede heyelana duyarlı, %25.66’sının yüksek
derecede, % 0.34’ünün çok yüksek derecede heyelana duyarlı olduğu
belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda, özellikle son yıllarda artan biçimde
kullanılan AHP’nin çalışma alanı için yüksek performans sağladığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Analitik hiyerarşi süreci (AHP), Gerze, Heyelan, Heyelan Duyarlılığı, Sinop

Kaynakça

• Akgun, A., Bulut, F., 2007. GIS-based landslide susceptibility for Arsin-Yomra (Trabzon, North Turkey) region. Environmental Geology, 51, 1377–1387.
• Akgun, A., Dag, S., Bulut F., 2008. Landslide susceptibility mapping for a landslide-prone area (Fndikli, NE of Turkey) by likelihood-frequency ratio and weighted linear combination models. Environmental Geology, 54, 1127–1143.
• Akgun, A., Turk. N., 2010. Landslide susceptibility mapping for Ayvalik (Western Turkey) and its vicinity by multicriteria decision analysis. Environmental Earth Sciences, 61, 595–611.
• Akgun, A., 2012. A comparison of landslide susceptibility maps produced by logistic regression, multi-criteria decision, and likelihood ratio methods: a case study at İzmir, Turkey. Landslides, 9, 93–106.
• Aktimur, H. T.,Yurdakul, M. E., Sönmez, M., Karabıyıklıoğlu, N., Kozan, T., Tekin, Z., Canpolat, M., 1993. Sinop İlinin Arazi Kullanım Potansiyeli, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Althuwaynee, O. F., Pradhan, B., Park, H. J., Lee, J. H., 2014. A novel ensemble bivariate statistical evidential belief function with knowledge-based analytical hierarchy process and multivariate statistical logistic regression for landslide susceptibility mapping, Catena, 114, 21–36.
• Althuwaynee, O. F., Pradhan, B., 2014. Ensemble of Data-Driven EBF model with Knowledge Based AHP Model for Slope Failure Assessment in GIS Using Cluster Pattern Inventory. FIG Congress Engaging the Challenges – Enhancing the Relevance Kuala Lumpur, Malaysia 16-21 June.
• Ayalew, L., Yamagishi, H., Marui, H., Kanno, T., 2005. Landslides in Sado Island of Japan: Part II. GIS-based susceptibility mapping with comparisons of results from two methods and verifications. Engineering Geology, 81, 432– 445.
• Bagherzadeh, A., Daneshvar, M. R. M., 2013. Mapping of landslide hazard zonation using GIS at Golestan watershed, northeast of Iran. Arabian Journal of Geoscience, 6, 3377–3388.