Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının “Empati” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığı ile Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 80 - 91, 03.01.2019

Mehmet Uymaz , Hüseyin Çalışkan

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının empati kavramına
ilişkin algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın
çalışma grubunu 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünde öğrenim gören 116 öğretmen
adayı oluşturmaktadır. Çalışma betimsel tarama modelinde nitel bir
araştırmadır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarından, “empati ...............
gibidir; çünkü ……………..” ifadesini tamamlamaları istenmiştir. Elde edilen
veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Metafor üreten her bir
katılımcı kodlarla belirtilmiştir. Araştırmada öğretmen adayları toplam 54
metafor geliştirmiştir. Geliştirilen bu metaforlar 8 tema altında toplanmıştır.
Bu temalar “kendini karşıdakinin yerine koyma”, “duygu ve düşünceleri paylaşma”
“karşılıklı empati”, “sevginin ve saygının simgesi”, “farklılıklara saygı”,
“yaşam biçimi”, “sağlıklı iletişim” ve “hislerin yansıması” temalarıdır.
Araştırma kapsamındaki öğretmen adaylarından yalnızca bir tanesi empati için
kimlik hırsızlığı metaforunu geliştirerek olumsuz bir ifade kullanmıştır. Diğer
tüm öğretmen adayları ise empati ile ilgili olumlu ifadelere karşılık gelen
metaforlar geliştirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

empati, sosyal bilgiler, öğretmen adayı, metafor

Determination of Perceptions of Social Studies Teacher Candidates about Empathy by means of Metaphors

Öz

In this study, it was aimed to determine the perceptions of social
studies teacher candidates about the concept of empathy through metaphors. The
study group consisted of 116 teacher candidates studying in the Department of
Social Studies Education of Abant İzzet Baysal University in 2017-2018 Academic
Year. The study is a qualitative research in descriptive screening model.
 Social studies teacher candidates who participated in this study were
asked to complete the sentence of “empathy is like …………. because…………….” The
data were analyzed by descriptive analysis method. Each participant generating
metaphors is identified by the codes. In the study, teacher candidates
developed a total of 54 metaphors. These metaphors are gathered under 8 themes.
These themes are self-fulfilling, sharing feelings and thoughts, mutual
empathy, the symbol of love and respect, respect for differences, lifestyle,
healthy communication and reflections of feelings. Only one of the teacher
candidates in the research used a negative expression by developing the
metaphor of identity theft for empathy. All other teacher candidates developed
metaphors corresponding to positive expressions related to empathy.

Anahtar Kelimeler

empathy, social studies, teacher candidates, metaphor

Kaynakça

• Akdağ, H. (2008). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının öğretmen ve öğrenci açısından uygulama dönütleri (Konya ili örneği). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, M. & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi (171), 100-108.
• Aydın, A, R., (2009). Öğretmen-öğrenci ilişkilerinde empati ve öğretmenlerin risk modelliği üzerine. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(1), 75-84.
• Beyaz, Ö. (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının empatik eğilim ve empatik beceri düzeylerinin incelenmesi: Anadolu Üniversitesi Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dökmen, Ü. (2002). İletişim çatışmaları ve empati. 18. Baskı. Sistem Yayıncılık: Ankara
• Elikesik, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde empati ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Köseoğlu, S., A. (2015). Öğretmen Adaylarının Ahlak Kavramına İlişkin Metafor Kullanımları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 219-225.
• Lieber, F. W. (1995). The Legacy of Empathy: History of Psychological Concept. Submitted to The Faculty of the Scholl of Education in Partical Fulfillment of the Requirement for the Degree Doctor of Education the Department of Counseling and Educational Psychology Indiana University, 2 (2).
• MEB, (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6, 7. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Merriam, S. (2013) Nitel araştırma; desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık
• O'malley, William J., (1999), Teaching empathy.(how young people lack empathy and can gain ıt), America, http://www.findarticles.com.
• Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 13-23.
• Saban, A. (2009) Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2) 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi 6(2), 461-522.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 31(40), 125-140.
• Şahin, Ş. & Baturay, M. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin internet kavramına ilişkin algılarının değerlendirilmesi, bir metafor analizi çalışması, Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 177-192.
• Tay, B. & Öcal, A. (Ed.). (2011). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. (2004). Empati. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. Sayı:46. Ankara.
• Yılmaz Yüksel, A., (2003). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.