Düşünme Eğitimi Dersinin Değerler Eğitimi ve Sosyal Bilgiler Becerileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 412 - 431, 23.10.2020

Ahmet Tokmak , Mustafa Şeker , Ali Yılmaz

Öz

Çağımızın değişen gereklilikleri farklı alanlarda dönüşümü gerekli kılmıştır. Değişim eğitim alanında da kendisini göstermiş, öğretim programlarında yeni derslerin yer almasını sağlamıştır. Bu derslerden biri olan Düşünme Eğitimi dersi ile öğrencilere farklı düşünme becerileri ve değerlerin kazandırılması hedeflenmektedir. Düşünme eğitimi dersinin 2016 yılında değişen öğretim programı ile birlikte kazandırılması hedeflenen beceri ve değerleri farklılaşmıştır. Bununla birlikte güncel öğretim programına uygun bir etkinlik ve kılavuz kitabı bulunmamaktadır. Sosyal bilimler kapsamında seçmeli ders olarak kabul edilen Düşünme Eğitimi dersinin güncellenen Sosyal bilgiler öğretim programı değer ve becerileriyle de uyumlu olması beklenmektedir. Bu çalışmada Düşünme Eğitimi Öğretmen Kılavuz kitabının ve 2016 yılında yayınlanan Düşünme Eğitimi öğretim programının değer ve beceriler açısından güncelliği, aynı zamanda Sosyal Bilgiler Öğretim programında açıklanan değer ve beceri setleri bağlamında değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışma sonunda Düşünme eğitimi öğretim programı ile güncellenen Sosyal Bilgiler öğretim programında duyarlılık, sorumluluk, çalışkanlık, sevgi ve saygı değerleri olmak üzere 5 ortak değer; araştırma, eleştirel düşünme, kanıt kullanma, problem çözme, Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma olmak üzere 5 ortak beceri tespit edilmiştir. Diğer 13 değer ve 22 beceri ile ortalık bulunamamıştır. Kılavuz kitap ile Sosyal bilgiler öğretim programı arasında özgünlük, saygılı olma ve sorumluluk olmak üzere 3 ortak değer, Düşünme Eğitimi öğretim programı ile arasında özen gösterme, özgünlük, sabırlılık, saygılı olma, sorumluluk olmak üzere ortak 5 değer tespit edilmiştir. Beceri anlamında kılavuz kitabın Sosyal Bilgiler öğretim programı ile 2 ortak becerisi tespit edilmiştir. Çalışma sonunda bulgulara dayanarak Düşünme Eğitimi dersine yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Düşünme Eğitimi, Değer, Beceri, Sosyal Bilgiler

Kaynakça

• Akbaba A., Kaya B. (2015), Okul Öncesi Öğrencilerinin Düşünme Becerilerinin Gelişmesine Yönelik Öğretmen Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 148- 160. DOI: 10.17755/esosder.41522
• Akbaş, O. (2008). Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (16), 9-27
• Arklan, Ü., Taşdemir, E. 2008, Bilgi Toplumu ve İletişim: Bilginin Yayılması Sürecinde Kitle İletişim Araçları ve İnternet, Selçuk İletişim, 5 (3), 67-80
• Çelebi G.Ö. (2018) Tarih Öncesi Dönemlerde İletişim, Etkileşim, ss.142-156, 2018 (Hakemli Üniversite Dergisi), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/usuifade/issue/45044/562244
• Çi̇mşi̇r, S, Baysal, Z. (2019). “Marmara Üç Aşamalı Bilişsel Karar Verme Becerilerini Geliştirme Modeli”nin Akademik Başarısı Düşük İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme Becerisine Etkisi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5 (3), 337-351.
• Çomaklı, K. (2015). Mevlana’nın mesnevi adlı eserinde yer alan hikâyelerin sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki değerlerin öğretiminde kullanımının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi., Çanakkale Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, K., & Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2).
• Doğanay, A. (2006). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi “yapılandırmacı bir yaklaşım”. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dombaycı, M. A., Ülger, M., Gürbüz, H., & Arıboyun, A. (2011). İlköğretim Düşünme Eğitimi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Egan, K. Akt: Yaylacı, A. F. (2016) Değerler eğitimi ve bir fabrika olarak modern okul, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 (2).153-172
• Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96.
• Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi, Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı yayınları
• Ilgaroğlu, M. C., Turan M., (2018), Düşünce İnşasında Kavramsallaştırmanın Önemi: Paul Tillich’in Kullandığı Temel Kavramların Felsefî Analizi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 29, Oca 2018, 670- 702
• İlhan, G.O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği
• İnam, A. (2013). Ahmet İnam ile Mülakat: “Değerler” Üzerine Bir Sohbet: Mana Tarihi ve Gönül Felsefesi. Muhafazakar Düşünce Dergisi, Sayı: 3 Gelenekten Geleceğe:Değerlerimiz/ 1. Baskı, Yayın Tarihi: 12.08.2013
• Kaşkaya, A, Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Değer Aktarımı Açısından İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 417-441
• Kızıler,H. ve Canikli, İ. (2015). Değerler eğitimi. Karabük: Deneme Yayıncılık.
• Kodaz, A.F. (2016), İyimserlik, Geleceğe Yönelik Tutum, Akademik İçsel Motivasyon ve Akademik Doyum Arasındaki İlişkilerin Yapısal Eşitlik Modellemesi ile İncelenmesi, (Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi
• Kurnaz A. (2019). Eleştirel Düşünme Öğretimi Etkinlikleri, Eğitim Yayınevi, Konya
• MEB (2007). İlköğretim düşünme eğitimi dersi (6, 7 ve 8. sınıf) öğretim programı.
• Meb, T. T. (2016). Düşünce Eğitimi Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB.
• Meydan, H. (2014). Okulda Değerler Eğitiminin Yeri ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1(1), 93-108.
• Meydan, H. (2012). İlköğretim okullarında değerler ve karakter eğitimi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). Sosyal bilgiler dersi programı. Ankara: MEB.
• Özdemir, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerinde Otomatik Düşüncelerinin ve Karar Verme Stillerinin Rolü, (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi
• Özyaprak, M. (2016). Yaratıcı Düşünme Eğitimi: SCAMPER Örneği. Journal of Gifted Education and Creativity, 3 (1), 67-81.
• Sağdıç, M. (2019). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımının Tarihsel Gelişimi. Journal of History Culture and Art Research, 8(2), 390-403. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2121
• Şahi̇n, V. (2020). Refik Erduran’ın Romanlarında Sosyo-Kültürel Yozlaşma ve Yabancılaşma. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6(3), 541-566 DOI: 10.20322/littera.747201
• Şenşekerci, E., Bilgin A., 2008, Eleştirel Düşünme ve Öğretimi, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi yıl: 9, sayı: 14, 2008/1
• Şentürk, R. (2010). Tüketim ve Değerler. İstanbul: İTO Yayınları.
• Şimşek, H. (2018), Osmanlıdan Cumhuriyete Değerler Eğitimi, Cumhuriyet Dönemi Milli Düşünce Sistematiğinde Erol Güngör Sempozyumu, 59-77 Kırşehir
• Taşdelen, V. (2019). “Necmettin Tozlu’nun Eserlerinde Düşünce, Değer ve Otantisite”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3): 2967-2978. DOI: 10.33206/mjss.518148
• Tükenmez, A.; Güler, C.; Hocaoğlu, M. & Şahin S. (2019). “Genç Bireylerin Sosyal Medya Tutumlarının İncelenmesi”, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 5(20): 942-947 http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS.179
• Yaylacı, A. F. ve Beldağ, A. (2018). Değerler Eğitimi ve Güncel Tartışmalar: Gazete Haberlerine İlişkin Bir Eleştirel Söylem Analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 139-155. Doi: 10.19126/suje.382369
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zafer, K. U. Ş., Merey, Z., & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.