BAĞIMSIZ DENETİMDE VERİNİN ÖNEMİ: KURUMLAR ARASI VERİ İLETİŞİM MODELİ ÖNERİSİ

Yıl 2021, Sayı: 5, 79 - 89, 27.04.2021

Oğuz Kuyumcu

https://doi.org/10.46236/jovosst.878175

Öz

Günümüz bilgi iletişim çağında kamu sektörü, sunmakta olduğu hizmetlerde etkinliği ve verimliliği arttırabilmek için dijital bir dönüşüm içerisindedir. Pek çok işlem e-devlet üzerinden internet ortamında yapılabilmektedir. Bu uygulama, kurumların verilerini dijital ortamda saklaması ve işlemesi sayesinde gerçekleşebilmektedir. Kurumlar, görevlerini yerine getirmek amacıyla elinde bulundurdukları verileri birbirleri ile paylaşabilmektedir. Kurumlar arası veri sunumu olarak adlandırılan bu veri paylaşımı “Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi’ne göre yapılmaktadır.
Türkiye’de bağımsız denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve gözetiminden Kamu Gözetim Kurumu (KGK) sorumludur. KGK’nin faaliyetlerini sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğu bilgilerden bazılarını diğer kamu kurumlarından elde edebilir. KGK’nin bilgi ihtiyacının karşılanması, bağımsız denetim faaliyetlerinin etkinliğine ve etik ilkelerinin uygulanmasına önemli katkılar sağlayabilecektir. Ancak bu bilgi paylaşımı olması gereken seviyede yapılamadığı gibi ortaya konulmuş bir model de literatürde yer almamaktadır.
Bu kapsamda çalışmanın amacı yaşanan dijital dönüşüm çerçevesinde KGK’nin bağımsız denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve denetlenmesi sürecinde kurumlar arası veri sunumu hizmetinden faydalanabileceği bir model önerisi sunmaktır. Bu model, KGK’nin ihtiyaç duyduğu bilgileri diğer kamu kurumlarından alabileceği teknik ve hukuki yol haritasını içermektedir. Çalışmada önerilen modelin uygulanması durumunda bağımsız denetimin kalitesinin ve güvenilirliğinin artacağı sonucuna varılmıştır.
Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kuralların kişilerin vicdanına bırakılmak yerine oluşturulacak bir bilişim veri sistemi ile etkinliği sağlanmalıdır. Geçmişte yaşandığı gibi finansal raporlama skandalları gerçekleştikten sonda değil öncesinde tedbirler alarak COVİD-19 gibi tüm dünyadaki ekonomik durumu olumsuz etkileyen bir süreçte ülke ekonomisinin sağlamlaştırılabilmesi açısından bir otokontrol mekanizmasının kurulması önemli bir gerekliliktir.
Çalışmamızın amacı Kamunun elinde bulundurduğu büyük veriden “Birlikte Çalışılabilirlik Esasları Rehberi” kapsamında Kamu Gözetim Kurumu bünyesinde oluşturulacak Bağımsız Denetim Sistemi (BDS)’ne ihtiyaç duyulan veri transferi sağlanarak Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar’ın tamamının olmasa bile bir kısmının, bu sistem tarafından kontrol edilmesidir. Bu kapsamda öngörülen veri alışverişi, Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar bağlamında her kural için tek tek açıklanmış ve ilgili veriye sahip kurum ve kuruluşlara değinilmiş olup, gerçekleştirilebilecek veri transferi tarif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Büyük Veri, Dijital Dönüşüm, Kamu Gözetim Kurumu, Bağımsız Denetim, Etik

THE IMPORTANCE OF DATA IN INDEPENDENT AUDIT: INTER-INSTITUTIONAL DATA COMMUNICATION MODEL PROPOSAL

Öz

In today's information communication age, the public sector is in a digital transformation in order to increase the efficiency and productivity of its services. Many transactions can be done on the internet via e-government. This application can be realized by the institutions storing and processing their data in digital environment. Institutions can share with each other the data they hold in order to fulfill their duties. This data sharing, which is called inter-institutional data presentation, is carried out according to the "Interoperability Principles Guide".
Public Oversight Authority from conducting independent audits and oversight of activities in Turkey (UPS) is responsible. Some of the information that KGK needs in order to continue its activities can be obtained from other public institutions. Meeting the information needs of the KGK can make significant contributions to the effectiveness of independent audit activities and to the implementation of ethical principles. However, this information sharing cannot be done at the required level, and a model that has been put forward is not included in the literature.
In this context, the purpose of the study is to offer a model proposal in which KGK can benefit from the inter-agency data presentation service in the process of conducting and auditing independent audit activities within the framework of the digital transformation experienced. This model includes the technical and legal road map that KGK can get the information it needs from other public institutions. It was concluded that the quality and reliability of the independent audit would increase if the model suggested in the study was applied.

Anahtar Kelimeler

Big Data, Digital Transformation, Public Oversight Authority, Independent Audit, Ethics

Kaynakça

• 660 Sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (02.11.2011) Resmî Gazete (Sayı: 28103). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.660.pdf
• 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, (07.04.2016) Resmî Gazete (Sayı: 29677) Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6698veMevzuatTur=1veMevzuatTertip=5
• Acar, D., Senal, S., ve Usul, H. (2011). Bağımsız Denetim Kalitesi: Denetim Firmaları Üzerine Bir Araştırma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11 (22), 273-306.
• Altun, T., Şahin, F., ve Öztaş, N. (2017). “Kamu Politikalarının Belirlenmesi ve Uygulanmasında Büyük Veri”, SDÜ İİBF Dergisi, (22) Özel Sayı, 2021-2044.
• Bağımsız Denetçiler İçin Etik Kurallar (22.09.2019). Resmî Gazete (Sayı: 30896). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/09/20190922-5.pdf
• Bağımsız Denetim Yönetmeliği (26.12.2012). Resmî Gazete (Sayı: 28509). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16907veMevzuatTur=7veMevzuatTertip=5
• Cao, M., Chychyla, R., ve Stewart, T. (2015). “Big Data Analytics in Financial Statement Audits”, Accounting Horizons, 29(2), 423-429.
• Doğdu, E., Özbayoğlu, M., Yazıcı, A., ve Karakaya, Z. (2018). “Kamuda Büyük Veri: Alglar, Beklentiler ve Uygulamalar”, In 2018 3rd International Conference on Computer Science and Engineering (UBMK) (pp. 615-620). IEEE.
• Eravcı, D. B. (2010). “Kurumların Dijital Dönüşümü: Büyük Veri”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 11(1), 90-112.
• Güderir, E. (2014). Denetim ve Güvence Hizmetleri, 14. Baskı, İstanbul, Türkmen Kitabevi.
• İlgün, M. F. (2020). “Vergi Denetim Sürecinde Büyük Veri Analitiği”, Siyaset Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-24.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Yönetmelik (08.07.2012). Resmi Gazete (Sayı: 28347). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20123152veMevzuatTur=3veMevzuatTertip=5
• Kalkınma Bakanlığı (2019) On Birinci Kalkınma Planı. (2019-2023). RG: T:23.07.2019, S:30840-mükerrer. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190723M1-1.htm
• Krahel, J. P., ve Titera, W. R. (2015). “Consequences of Big Data and Formalization on Accounting and Auditing Standards”, Accounting Horizons, 29(2), 409-422.
• Maciejewski, M. (2017). “To Do More, Better, Faster and More Cheaply: Using Big Data in Public Administration”, International Review of Administrative Sciences, 83(1_suppl), 120-135.
• Özbilgin, İ. G. (2015). “Kamuda Büyük Veri ve Uygulamaları”. AB2015 Akademik Bilişim Konferansı, 31.
• Özdemir, İ., ve Sağıroğlu, Ş. (2018). “Denetimlerde Büyük Veri Kullanımı ve Üzerine Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C: Tasarım ve Teknoloji, 6(2), 470-480.
• Özçelik, H., Şenol, H., ve Aktürk, A. (2014). Muhasebe Meslek Mensuplarının Bağımsız Denetim Alanındaki Güncel Gelişmelere Bakış Açıları ve Farkındalıkları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), 55-72.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982). Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
• Uzay, Ş. (2006, November). “Denetçilerin Denetiminde Yeni Bir Model Olarak Kamu Gözetim Kurulu Ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Wcae. In The 10th World Congress Of Accounting Educators ve The 3rd Annual International Accounting Conference, 9-11.
• Vasarhelyi, M. A., Kogan, A., ve Tuttle, B. M. (2015). “Big Data in Accounting: An overview”, Accounting Horizons, 29(2), 381-396.
• Yazar, B. B., ve Yalçın, Z. (2019), “Bağımsız Denetimde Kamu Gözetim Kurumlarının Önemi: Gelişmiş Ülke Uygulamaları”, İnönü University International Journal of Social Sciences (INIJOSS), 8(1), 260-277.
• Yazıcı, N. (2018). “Hile Üçgeni: Fırsatların Önlenmesinde Kırık Camlar Teorisi”, Third Sector Social Economic Review, 53(3), 843.
• Yılmaz, B., Bülbül, S., ve Atik, M. (2017). “Büyük Verinin (Big Data) Muhasebe Üzerindeki Etkisi ve Muhasebeye Sağladığı Katkıların İncelenmesi”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, Haziran, 27(1), 79-112.
• Yoon, K., Hoogduin, L., ve Zhang, L. (2015). “Big Data as Complementary Audit Evidence”, Accounting Horizons, 29(2), 431-438.
• Zhang, J., Yang, X., ve Appelbaum, D. (2015). “Toward effective Big Data Analysis in Continuous Auditing”, Accounting Horizons, 29(2), 469-476.
• İnternet Kaynakları https://pcaobus.org/about, (Erişim Tarihi: 26 Aralık 2020).
• www.kgk.gov.tr, (Erişim Tarihi 26 Aralık 2020).