STUDY OF CHANGE IN SOCIAL MOVEMENTS: THE CASE OF ANTI-CONSUMPTION

Yıl 2023, Sayı: 12, 1 - 19, 30.12.2023

Fatih Furkan Alpdoğan

https://doi.org/10.48131/jscs.1374097

Öz

Social movements feed on discontent in society. It is possible to find these discontents in objections to the functioning of institutions. Social movements manifest as the product of anxiety from the day they first appear. The anxiety that arises in classical social movements includes objections to completely transforming the system. Since the demands of classical social movements had a radical understanding, the first social movements were called anti-system movements. Both classical and new social movements have a lot in common. Both types of social movements arise with a discontent. Actors play dominant roles in shaping the movement. In terms of perceptions of conflict, power and power, both types of social movements have common features. Despite all these common features, new social movements are based on a partial transformation of the basic elements within the system. While theories that explain new social movements are based on demands for change, they do not ignore changes in technological elements. New social movements are no longer space-dependent on a specific boundary or geography. The power of new media has taken social movements to a different dimension in the birth, development and adherence of social movements. Now it's easier than ever to join a social movement. It is acceptable to turn into a political force, to find supporters to shout slogans in the squares and to be an element of power. The aim of this article is to explain all these transformation points and to consider anti-consumerist social movements in terms of both their organization and their objections. This article differs from other articles in the literature in terms of its association with anti-consumption movements, anti-globalization and ecological movements. It is stated that the objections of the anti-consumption movements have been reciprocated.

Anahtar Kelimeler

Social Movement, Classical Social Movement, New Social Movement, Anti-Consumerism

SOSYAL HAREKETLERİN DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: TÜKETİM KARŞITLIĞI ÖRNEĞİ

Öz

Sosyal hareketler toplumdaki hoşnutsuzluklardan beslenir. Bu hoşnutsuzlukları kurumların işleyişine dönük itirazlarda bulmak mümkündür. Sosyal hareketler ilk ortaya çıktığı günden itibaren bir kaygının ürünü olarak tezahür eder. Klasik sosyal hareketlerde ortaya çıkan kaygı sistemi tamamıyla dönüştürmeye yönelik itirazları içerisinde barındırır. Klasik sosyal hareketlerin talepleri köktenci bir anlayış barındırdığı için ilk sosyal hareketler, sistem karşıtı hareketler olarak adlandırılmıştır. Hem klasik hem yeni sosyal hareketler çeşitli ortak noktalar barındırır. Her iki sosyal hareket tipi de bir hoşnutsuzla beraber ortaya çıkarlar. Aktörler, hareketin şekillenmesinde baskın roller oynarlar. Çatışma, güç, iktidar algıları bakımından her iki sosyal hareket tipi de ortak özellikler barındırırlar. Bütün bu ortak özelliklere rağmen yeni sosyal hareketler sistem içerisindeki temel unsurların kısmi dönüşümünü esas alır. Yeni sosyal hareketleri açıklayan teoriler değişim taleplerini esas alırken teknolojik unsurlarda meydana gelen değişmeleri de göz ardı etmezler. Yeni sosyal hareketler uzam olarak artık belirli bir sınıra veya coğrafyaya bağımlı değildirler. Yeni medyanın gücü sosyal hareketlerin doğuşunda, gelişmesinde ve taraftar toplamasında sosyal hareketleri farklı bir boyuta taşımıştır. Artık bir sosyal harekete katılmak hiç olmadığı kadar kolaydır. Siyasi bir güce dönüşmek, meydanlarda sloganlar atacak taraftarlar bulmak ve bir güç unsuru olmak kabul edilir bir durumdur. Bu makalenin amacı tüm bu dönüşüm noktalarını açıklarken, tüketim karşıtı sosyal hareketleri itirazları bakımından ele almaktır. Tüketim karşıtı hareketlerin itirazlarının karşılık bulduğu ifade edilmektedir. Bu makalede tüketim karşıtı hareketler, küreselleşme karşıtlığı ve ekolojik hareketlerle ilişkilendirilmesi bakımından literatürdeki diğer makalelerden ayrılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Hareket, Klasik Sosyal Hareket, Yeni Sosyal hareket, Tüketim Karşıtlığı

Etik Beyan

Bu makale etik kurul izni gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu makale herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Teşekkür

Sayın Editör İyi çalışmalar dilerim.

Kaynakça

• Alpdoğan, F. F. (2022). Modern çağın bir diğer boyutu posttruth durum’da “hakikatin tüketimi” bağlamında Zygmunt Bauman ve jean baudrillard’ın tüketime dair eleştirileri. Mukaddime, 13 (2) , 541-565. DOI: 10.19059/mukaddime.1119416 Alpdogan, F. F. (2023). Zygmunt Bauman sosyolojisi: akışkan modernite özgür olduğunu zanneden köleler mi üretiyor?. İçtimaiyat, 7(2), 413-430. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1222635
• Aydın, D. (2007): Küreselleşme ve yoksulluk ilişkisinin sosyolojik analizi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Babacan, M. E. (2014). Sosyal medya sonrası yeni toplumsal hareketler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 135-160.
• Babacan, M. E. (2015). Yeni medya bağlamında toplumsal hareketler ve yeni insanın karakter analizi. Folklor/Edebiyat, 21 (83), 295-307. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/fe/issue/26049/274360.
• Bakır, U. & Çelik, M. (2013). Tüketim toplumuna eleştirel bir yaklaşım: kültür bozumu ve yıkıcı reklamlar. Selçuk İletişim, 7(4), 46-63.
• Balcı, M. (2018). Changing social movements in the context of ınternational relations. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(2).
• Balkaya, F. (2014). Yeni toplumsal hareket çeşidi olarak çevrecı hareketler. Global Journal of Economics and Business Studies, 3 (5), 41-50. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gumusgjebs/issue/7493/98725
• Bingöl, D. D. Y. & Tanrıver, N. (2011). Bilgi çağında değişen sosyal hareketler: sanal eylemler. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6 (1), Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/beyder/issue/3476/47296.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma tüketicilik ve yeni yoksullar. (Ü. Öktem, Çev.) İstanbul: Sarmal Kitabevi.
• Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. (İ. Türkmen, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2013). Modernite, kapitalizm, sosyalizm. (F. D. Ergun, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Bauman, Z. (2015). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır?. (H. Keser, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim toplumu söylenceleri ve yapıları. (H. Deliceçaylı & F. Keskin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri. (O. Adanır, Çev.) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Bocock, R. (2009), Tüketim (İ.Kutluk, Çev.) Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Bon, G. L. (2009). The crowd a study of the popular Mind. Floating Press.
• Brecher, J. vd. (2002). Aşağıdan küreselleşme. Çev. A Yıldırım vd., İstanbul: Aram Yayınları.
• Calhoun, C. (1993). “New social movements” of the early nineteenth century. Social Science History, 17(3), 385-427.
• Castells, M. (2006). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür, İkinci cilt: Kimliğin gücü. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2013). İsyan ve umut ağları: internet çağında toplumsal hareketler, Çev. Ebru Kılıç, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 190.
• Cohen, J. (1999). Strateji ya da kimlik: yeni teorik paradigmalar ve sosyal hareketler. Yeni sosyal hareketler teorik açılımlar. Ed. Kenan Çayır. Kaktüs Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Coşkun, A. (2019). Yeni toplumsal hareketlere alternatif bir bakış. İksad Yayınevi: Ankara.
• Çayır, K. (1999). Toplumsal sahnenin yeni aktörleri: yeni sosyal hareketler. İçinde K. Çayır (Ed.), Yeni Sosyal Hareketler Teorik Açılımlar. (ss 16-32). Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Çoban, B. (2009). Küreselleşme sürecinde insan hakları mücadelesi ve yeni toplumsal hareketler. Marmara İletişim Dergisi, (15).
• Çopuroğlu, Y. C., & Çetin, B. N. (2010). Yeni sosyal hareketler paradigması bağlamında türkiye'deki küreselleşme karşıtı grupların birbirleriyle ve dünyadaki karşıtlarla karşılaştırılması. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 67-100.
• Dede, A. (2017). Küresel toplumsal hareketlerde “ben nesli” nin rolü. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri, 3(Special), 67-82.
• De Botton, A. (2008). Status Anxiety. Vintage.
• Durmuş, H. (2022). Aşırı tüketim ve israf; çözüm olarak orta yollu tüketim. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 8(3), 272-298.
• Dülek, B. & Cömert, Y. (2018). Tüketim karşıtı eylemlerin pazarlama faaliyetleri açısından değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (6) , 104-121 .Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/vanyyuiibfd/issue/42097/506478
• Engindeniz, G. & Şener, N. (2023). Tüketim karşıtı eğilimlerin sürdürülebilirlik iletişimi kapsamında değerlendirilmesi: girişim örnekleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 6(1), 237-259.
• Garih, Ü. (2000). Globalleşme sürecinde türkiye, istanbul: Hayat Yayınları.
• Gençoğlu, A. Y. (2014). Eski ve yeni paradigmalar açısından sosyal hareketler. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 3(2).
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji, (H. Özel Çev.), İstanbul: Ayraç Yayınları.
• Göktolga, O. (2013). Yeni siyaset ve ekolojik hareketler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 127-136.
• Jasper, M. J. (2002). Ahlaki protesto sanatı. (s. Öner, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Johnston, H. & Larana, E. & Gusfrield, J.R. (1999). Kimlikler, Şikâyetler ve Yeni Sosyal Hareketler. İçinde K. Çayır (Ed.), yeni sosyal hareketler teorik açılımlar. (ss 131-168). Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Kalfa, C. & Ataay, F. (2008). Küresel toplumsal hareketler. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,(16),127.149.Retrievedfromhttps://dergipark.org.tr/en/pub/kosbed/issue/25704/271236.
• Karagöz, K. (2013). Yeni medya çağında dönüşen toplumsal hareketler ve dijital aktivizm hareketleri. İletişim ve Diplomasi, (1), 131-156. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iletisimvediplomasi/issue/66837/1045435
• Kırschner, J. (1995). Ne aşırı üretim, ne aşırı tüketim: dengeli yaşama sanatı (S. Günersel, Çev.) (1. bs.). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Korkmaz, A. (2017). Tehdit algısının sosyal hareketlere etkisi. Sosyoloji Konferanslari, (55), 479.
• Kotler, P. (2020). The consumer in the age of coronavirus. Journal of Creating Value, 6 (1), 12-15.
• Kurtdaş, E. M. (2022). Sosyal hareketler bağlamında küreselleşme karşıtı hareket: sebepleri, gelişimi ve sonu. TESAM Akademi Dergisi, 1-31.
• Marshall, G. (1999). Toplumsal hareketler. sosyoloji sözlüğü. (Osman A. & Derya K, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Melucci, A. (1999). Çağdaş Hareketlerini Sembolik Meydan Okuması. İçinde K. Çayır (Ed.), yeni sosyal hareketler teorik açılımlar. (ss 72-94). Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Offe, C. (1999). Yeni Sosyal Hareketler: Kurumsal Politikanın Sınırlarının zorlanması. İçinde K. Çayır (Ed.), yeni sosyal hareketler teorik açılımlar. (ss 53-72). Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Palafox, L. C. (2020). When less is more: minimalism and the environment. Environmental and Earth Law Journal , 10, 64-88.
• Richins, M. L. & Dawson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and its measurement: Scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19(3), 303–315.
• Taş, S. (2020). Tüketim karşıtı yaşam tarzları: freeganizm, gönüllü sadelik ve minimalizm. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (6), 38-64.
• Şamlı, E. (2019). Sosyal hareketler ve siyasal partiler. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11(20), 206-218.
• Tağ Kalafatoğlu, Ş. (2015). Toplumsal hareketler ve politik oluşumlar bağlamında yeni medya aracılığıyla politik aktivizm. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5 (11), 126-145. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/odusobiad/issue/27563/290009
• Tandoğan Ş M (2021) Yeni paradigma bağlamında ortadoğu’daki toplumsal hareketlerin incelenmesi: mısır ve iran örnekleri. Mülkiye Dergisi, 45(3), 587-616.
• Telli, A. (2012). Mısır devrimi’nde sosyal medyanın rolü. Bilge Strateji, 4 (7) , 65-91 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/bs/issue/3803/51013
• Tılly, C. (2003). Agendas for Studenst of Social Movements. J. A. Goldstone (Dü.) içinde, States, Parties, and Social Movements (s. 246-256). Cambridge: Cambridge University Press.
• Tilly, C. (2008), Toplumsal hareketler, (Çev.Orhan Düz), İstanbul, Babil Yayınları
• Topal Demiroğlu, E. (2014). Yeni toplumsal hareketler: bir literatür taraması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2 (1), 133-144. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/marusbd/issue/290/1371
• Touraine, A. (1999). Toplumdan Toplumsal Harekete. İçinde K. Çayır (Ed.), yeni sosyal hareketler teorik açılımlar. (ss 35-47). Sosyoloji Yayınları: İstanbul.
• Türkdoğan, O. (1988). Sosyal hareketlerin sosyolojisi: ideolojiler ve köylü hareketleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Ankara
• Türkdoğan, O. (1996). Sosyal hareketler olarak celali ayaklanmaları. Belleten, 60(228), 421-442.
• Uysal, A. (2009). Toplumsal hareketler için kaynak yaratma ve kullanma stratejileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 217-238. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/10996/131593
• Ülker, Y. (2021). Tüketim karşıtı bireylerin çevreci reklamlara olan tutumları. Selçuk İletişim, 14(2), 784-804.
• Worth O & Kuhling C. (2004) Counter- hegemony, anti-globalisation and culture in ınternational political economy, Capital and Class, 28 (3), 31–42.
• Yanık, C & Öztürk, M. (2014). Toplumsal hareketlerin dönüşümü üzerine bir değerlendirme. Mukaddime, 5(1), 45-63.