Kamu Şeker Fabrikalarında Esnek İstihdam ve Taşeron İşgücü Kullanımı

Yıl 2017, , 893 - 911, 31.07.2017

Bahadır Nurol , Bayram Ünal

https://doi.org/10.21547/jss.309283

Öz

Bu çalışmanın
amacı, kamuya ait şeker fabrikalarında esnek istihdam modelinin
sürdürülebilirliğini sorgulamaktır. Çalışma, Bor ve Ereğli şeker
fabrikalarındaki esnek istihdam uygulamalarını kapsamaktadır. Bu çalışmayı ortaya
çıkaran araştırmanın verileri, derinlemesine mülakat yöntemiyle 2015 yılında
toplanmıştır. Çalışmanın ilk kısmında, esnek istihdam modeline yönelik farklı kuramsal
yaklaşımlara dair kısa bir değerlendirme yer almaktadır. İkinci kısım, araştırmanın
bulgularının sunulduğu çalışmanın ana kısmıdır. Bu kısımda Ereğli ve Bor şeker
fabrikalarındaki esnek istihdam uygulamaları taşeronluk sistemi üzerinden dört
alt başlık altında incelenmektedir: (1) ücretler, (2) iş güvencesi, (3) işçi
sağlığı ve iş güvenliği ve (4) çalışma zamanı ve yoğunluğu. Çalışmanın
sonuçları, söz konusu modelin pratikte, işçi sınıfının geniş kesimleri
açısından güvencesizliği kalıcı hale getirdiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Esnek İstihdam, Güvencesizlik, Taşeron Sistemi, Paternalizm, Emek Piyasası

Flexible Employment and Subcontracted Labour Usage in State-Run Sugar Factories

Öz

The purpose of this paper is to
question the sustainability of flexible labour usage at state run sugar
factories.  The study covers the flexible
employment practices at Bor and Eregli sugar
factories. The data were gathered through in-depth interviews. In the first
part of our paper, there has been short evaluation about different theoretical
frameworks accompanying with the expansion of flexible employment model in
subcontracting.  In the following part,
the findings have been presented and discussed. 
Here flexible employment models in two sugar factories in line with
subcontracting system have been examined under four titles (1) Wages, (2) Job Security,
(3) Labour Health and
Safety, and (4) Working Hours and Work Intensity. The results of the study
emphasizes that the model in question makes precariousness perpetual for the
large segments of working class.   

Anahtar Kelimeler

Flexible Employment, Precarity, Subcontracting, Paternalism, Labour Market

Kaynakça

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012). T. C. Resmi Gazete, 28339, 30 Haziran 2012.
• Ansal, Hacer (1999). “Esnek Üretimde İşçiler ve Sendikalar (Post-Fordizm’de Üretim Esnekleşirken İşçiye Neler Oluyor?”, http://www.birlesikmetal.org/kitap/kitap_99/1999-3.pdf (5. 10. 2013), s. 1-30.
• Atkinson, John (1987). “Flexibility or Fragmentation? The United Kingdom labour market in the Eighties”, Labour and Society, Vol. 12, No: 1, s. 87–105.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler [BSB] (2011). Ücretli Emek ve Sermaye: Derinleşen Küresel Kriz ve Türkiye’ye Yansımaları, İstanbul: Yordam Kitap.
• Barbieri, Paolo ve Scherer, Stefani (2009 ), “Labour Market Flexibilisation and its Consequences in Italy”, European Sociological Review, Vol. 25, No: 6, s. 677-692.
• Belser, Patrick (2015). “Gelişmekte olan ülkelerde ücretler”, S. Casez ve S. Verick (Ed.), Kalkınma Sürecinde Çalışma Ekonomisi Üzerine Düşünceler, Çev. P. Y. Güven, Ankara: EfilYayınevi, s. 77-101.
• Berg, Janine ve Kucera, David (Ed.) (2010), İşgücü Piyasasının Savunusu: Gelişmekte Olan Dünyada Adaleti Sağlamak, Çev. B. Erişen, Ankara: EfilYayınevi.
• Booth, Alison L., Francesconi, Marco ve Frank, Jeff (2002). “Fixed-term Jobs: Stepping Stones or Dead Ends?”, The Economic Journal, Vol. 112, No: 480, s. 189-213.
• Bora, Tanıl ve Erdoğan, Necmi (2011). “Cübbenin, Kılıcın ve Kalemin Mahcup Yoksulları”, Bora, T., Bora, A., Erdoğan, N. ve Üstün, İ. (Ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 13-44.
• Crompton, Rosemary (2002), “Employment, Flexible Working, and the Family”, British Journal of Sociology, Vol. 53, No:4, s. 537-558.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı [ÇSGB] (2012). Alt İşverenlik, Geçici İş İlişkisi ve Uzaktan Çalışma Raporu, Ankara: ÇSGB.
• Davies, Charlotte Aull (2008). Reflexive Ethnography, London and New York: Routledge.
• Diprete, Thomas A. (2005), “Labour Markets Inequality and Change. A European Perspective”, Work and Occupations, Vol. 32, No:2, s. 119-139.
• Duggal, V. P. (1969). “A Review of the State Economic Enterprises in Turkey”, Annals of Public and Cooperative Economics, Vol. 40, No:4, s. 469–477.
• Erdoğan, Necmi (2011). “Sancılı Dil, Hadım Edilen Kendilik ve Aşınan Karakter: Beyaz Yakalı İşsizliğine Dair Notlar”, Bora, T., Bora, A., Erdoğan, N. ve Üstün, İ. (Ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 75-115.
• Esping-Andersen, Gøsta ve Sarasa, Sebastian (2002). “The Generational Conflict Reconsider”, European Social Policy, Vol. 72, No:1, s. 5-21.
• EU Foundation for the Improvement of Living and Working Condition (2001), Annual Report 2000, EU.
• EU Foundation for the Improvement of Living and Working Condition (2008), Annual Report 2008, EU.
• Fevre, Ralph (2007). “Employment insecurity and social theory: the power of nightmares”, Work, Employment and Society, Vol. 21, No: 3, s. 517–535.
• Friedman, Andrew (1987). “Specialist Labour in Japan: Computer Skilled Staff and the Subcontracting System”, British Journal of International Relations, Vol. 25, No:3, s. 353-369.
• Freeman, Chris ve Louçã, Francisco (2013). Zaman Akıp Giderken: Sanayi Devriminden Bilgi Devrimine, Çev. Osman S. Binatlı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Gorz, André (2001). Yaşadığımız Sefalet. Kurtuluş Çareleri, Çev. N. Tutal), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gutelius, Beth (2015) "Disarticulating distribution: Labor segmentation and subcontracting in global logistics." Geoforum 60: 53-61.
• Harvey, David (1997). Postmodernliğin Durumu, Çev. S. Savran, İstanbul: Metis Yayınları.
• Holtgrewe, Ursula, Flecker, Jörg and Schönauer, Annika (2009). “Flexibility and restructuring of value chains: findings from the WORKS project”, International Labour Process Conference, April, Edinburgh.
• Kahn, Lawrence M. (2007). Employment Protection Reforms, Employment and the İncidence of Temporary Jobs in Europe:1995-2001, IZA.
• Kalaycıoğlu, Sibel, Rittersberger-Tılıç, Helga ve Çelik, Kezban (2008). “Değişen İşçilik ve Sendika”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, s. 75-102.
• Meulders, Danièle ve Wilkin, Luc (1991). “Labour Market Flexibility: Critical Introduction To The Analysis of A Concept”, A Discussion Paper On Labour Market Flexibility, Ilo-Iils, Geneva.
• Nurol, Bahadır (2015). “Kayıp Sınıfın Peşinde: Anadolu’da Sınıf Oluşumu ve Modernleşme”, AÜ SBF Dergisi, Cilt 70, Sayı 3, s. 541-570.
• OECD (2002). Employment Outlook, OECD, Paris.
• OECD. (2003). Employment Outlook, OECD, Paris.
• OECD. (2006). Employment Outlook, OECD, Paris.
• Okcan, Necdet ve Bakır, Onur (2010). “‘İşletmenin ve İşin Gereği Taşeronlaştırma’: Taşeron Cumhuriyetine Doğru…”, Çalışma ve Toplum Cilt 27, Sayı 4, s. 55–74.
• Piore, M. ve Sabel, C. F. (1984). The Second Industrial Divide: Possibilities for Prosperity, New York: Basic Books.
• Purcell, Kate ve Cam, Surhan (2002). “Employment Intermediaries in the UK: who uses them?”, ESRU Working Paper No.7.
• Seber, Vasfi (2012). “İşçi sağlığı ve güvenliğinde risk analizleri nasıl yapılır?”, Elektrik Mühendisliği, Sayı: 445, s. 30-34.
• Scherer, Stefani (2009). “The Social Consequences of Insecure Jobs”, Social Indicators Research, Vol. 93, No:3, s. 527-547.
• Sennett, Richard (2005) Otorite, Çev. K. Durand, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, Richard (2009). Yeni Kapitalizmin Kültürü, Çev. A. Onacak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Standing, Guy (2014). Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf, Çev. E. Bulut, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Trades Union Congress [TUC] (2008). Hard work, hidden lives: the full report of the commission on vulnerable employment, TUC, London.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TUİK] (2016). İstihdam edilenlerin yıllara göre işteki durumu (http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, 09. 06. 2016).
• Türkşeker (2014). 2013/2014 Kampanya Dönemi Personel Bilgileri. (http://www.turkseker.gov.tr/PersonelSekersatisEkimUretim.aspx, 04.03.2015).
• Türkşeker (2015). Toplu İş Sözleşmesi Metni. (http://www.turkseker.gov.tr/dokumanlar/25TopluIsSozlesmesiMetni.pdf, 06.12. 2015).
• Urry, John (1995). “Örgütlü Kapitalizmin Sonu”, S. Hall ve M. Jacques (Ed.), Yeni Zamanlar: 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s. 95-104.
• Yeldan, Erinç (2012). “Ulusal İstihdam Stratejisi” Belgesi Üzerine Makro Ekonomik Bakış”
• A. Makal (Ed.), Ulusal İstihdam Stratejisi: Eleştirel Bir Bakış, Türk-İş / SBF Sosyal Politika Merkezi Ortak Yayını, Ankara, s. 7-12.
• Yücesan-Özdemir, Gamze (2009). Emek ve Teknoloji Türkiye’de Sendikalar ve Yeni İletişim Teknolojileri, Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.