İşletmelerde İsrafla Mücadelede Yeşil Yönetim Uygulamalarının Rolü

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 1, 294 - 311, 28.01.2025

Zeynep Kurt , Ayşehan Çakıcı

https://doi.org/10.21547/jss.1426644

Öz

Son yüzyılda dünya nüfusunda yaşanan artış ve sanayideki gelişim, üretimde de artışa sebep olmuş, bunun sonucunda kaynaklar ve çevre büyük zarar görmüştür. Uzun yıllar işletmeler bu zarara dikkat etmeden geleneksel yönetim uygulamalarını benimseyerek işlevlerini sürdürmüştür. Verilen zararı en aza indirmek için çevreyi ve kaynakları koruyarak üretimi amaçlayan yeşil yönetim anlayışı geliştirilmiştir. Bu yeni yönetim anlayışı; geri dönüşüm uygulamaları ile kaynak ve enerji tasarrufu sağlarken, sürdürülebilirliğe hizmet eden ve işletmenin itibarını artıran faaliyetleri de içermektedir. Öte yandan israf tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kaynakların uygun değerlendirilmesinin ve verimli kullanımının önündeki büyük engeldir. Bunun yanı sıra israf, işletmelerin maliyetlerini artıran ve finansal performansını olumsuz etkileyen büyük bir sorundur. Buradan hareketle bu araştırma, yeşil yönetim uygulamalarının, israfın azaltılmasında bir çözüm yolu olabileceği inancı ile başlatılmıştır. Bu amaç doğrultusunda yeşil yönetimin israfa olan etkisini tespit etmek için bir araştırma başlatılmıştır. Mersin ili sınırları içerisinde bulunan, çevre ile ilgili kalite standartları belgesine sahip 16 firmada çalışan 244 yöneticiden anket yönetimi ile veri toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulguları, yeşil yönetim uygulamalarının ve alt boyutlarının (pazarlama dışında) işletmelerde israfla mücadeleyi olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

yeşil yönetim uygulamaları, israf, israfla mücadele

The Role of Green Management Practices in Combating Waste in Businesses

Öz

The increase in the world population and the development of industry in the last century have also led to an increase in production, and as a result, resources and the environment have suffered great damage. For many years, businesses have continued their functions by adopting traditional management practices without paying attention to this damage. To minimize the damage caused, a green management approach has been developed that aims to protect the environment and resources while producing. This new management approach also includes activities that serve sustainability and increase the reputation of the business while providing resource and energy savings with recycling practices. On the other hand waste is a major obstacle to the proper evaluation and efficient use of resources in Turkey, as it is all over the world. In addition, waste is a major problem that increases the costs of businesses and negatively affects their financial performance. Based on this, this research was initiated with the belief that green management practices could be a solution to reducing waste. For this purpose, a study was initiated to determine the effect of green management on waste. Data was collected from 244 managers working in 16 companies with environmental quality standards certificates within the borders of Mersin province using a survey method. In the analysis of the data, descriptive statistics as well as confirmatory factor analysis and regression analysis were used. The research findings show that green management practices and their sub-dimensions (except marketing) positively affect the fight against waste in businesses.

Anahtar Kelimeler

green management practies, waste, fight against waste

Teşekkür

Emekleriniz için şimdiden teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akatay, A., Aslan Ş. (2008). Yeşil yönetim ve işletmeleri ISO 14001 sertifikası almaya yönelten faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 313-339.
• Akyay, U., Musluk B.Y., İlbey N. (2015). Examınıng the influence of green management on operation functions: Case of a business. Research Journal of Business and Management, 2, 348.
• Alpar, R. (2012). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
• Anderson, T. L. (1997). Conservatio–native american style. The Quarterly Review of Economics and Finance, Vol. 37 No. 4, pp. 769-785.
• Arslan, S., Yapıcı, H., Ünver, R. (2024). Türk yetişkinler için öznel yaşam kalitesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 34(8), s.328-348.
• Assaf, K., Attia, B., Darwish, A., Wardam, B., Klawitter, S. (2004). Water as a human right: The understanding of water in the Arab countries of the middle east - a four country analysis. Published by the Heinrich Böll Foundation. s. 3.
• Aydın, A. (2021). Turizm öğrencilerinin gıda tüketimi ve israfı konusundaki algı ve tutumları. Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), s. 60.
• Buchholz, R. A. (1998). Çevre yönetimi ilkeleri: İşin yeşillendirilmesi. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ. s. 371. Claver-Cortés, E., Molina-Azorin, J. F., Tarí-Guilló, J. J., López-Gamero, M. D. (2005). Environmental management, quality management and firm performance, a review of empirical studies. Corporate Environmental Strategy and Competitive Advantage. Pages: 157-182.
• Donaldson, J. (1996). U.S. companies gear up for ISO 14001 certification. InTech, Vol.34, No.4, pp. 34-37.
• Dölekoğlu, C. Ö., Gün, S., Giray, F. H. (2014). Yoksulluk ve gıda israfı sarmalı, XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun, 172-182.
• Erbaşı, A. (2019). Yeşil örgütsel davranış ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. İstanbul Management Journal. 86: 1–23.
• Erdoğan, S., Gürbüz, S. (2014). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Yapısal kırılmalı zaman serisi analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 32, 79-87.
• Esposito, M., Tse, T., Soufani, K. (2016). Companies are working with consumers to reduce waste. Harvard Business Review. s. 5.
• Güner, O. (2012). Krizler ve maneviyat.II. Uluslararası Beşeri Bilimler Konferansı (17-19 Mayıs 2012, Tiran, Arnavutluk).
• Hair, J. F., J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis seventh edition. United States of America: Pearson Education Limited.
• Haden, S. P., Oyler, J., Humphreys, J. (2009). Historical, practical, and theoretical perspectives on green management: an exploratory analysis. Management Decision, 47 (7), 1041-1055.
• Jovita, O. U., Chibuzar, A. A., Onyemachi, U. C. (2019). Green management and organizational effectiveness. Strategic Journal of Business and Social Science, Volume 2. Issue 2, 5.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikler. Ankara: Asil.
• Kara, E. (2017). Konaklama işletmelerinde çevre bilinci ve yeşil yönetim uygulamalarının işletme başarısına katkısı: Muğla ilinde bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). s. 32.
• Karabulut, E. (2003). İşletmelerde çevre bilinci ve yeşil yönetim uygulamalarının işletme başarısına katkısını incelemeye yönelik bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Yönetimi ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
• Karakuş, G., Erdirençelebi M. (2018) İşletmelerin yeşil yönetim algılarının işletme performansı üzerindeki etkisini ölçmeye yönelik bir araştırma, Journal of Business Research-Turk, 681-704.
• Kautto, P. (2006). New instruments–old practices? the implications of environmental management systems and extended producer responsibility for design for the environment. Business Strategy and the Environment. 388 (July), 377–388.
• Keleş, C. (2007). Yeşil pazarlama teketicilerin yeşil ürünleri tüketmede davranışları ve yeşil ürünlerin tüketiminde kültürün etkisi ile ilgili bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, s.15.
• Klassen, R. D., Mclaughlin, C. (1996). The impact of environmental management on firm performance. Management Science, 42(8): 1199-1214.
• Kurt, Z. (2024). Yeşil yönetim anlayışı ile ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2), 583-593. Doi:10.33206/mjss.1435771
• Manisalı, E. (1980). Türk ekonomisinde savurganlık. Türk Ekonomisinde Savurganlık seminer kitabı içinde (ss. 9-21). İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• McKinsey, (2011). Resource Revolution: meeting the world's energy, materials, food and water needs. McKinsey Global Institute.
• Mehdijev, S., Kolli, R. R. (2022). The ımpact of environmental management on financial performance in smes, Sweden.
• Molina-Azorin, J. F., Claver-Cortes, E., Lopez-Gamero, M. D., Tari, J. J. (2009). Green management and financial performance: a literature review. Management Decision, Vol. 47, No. 7, pp. 1080-1100.
• Müftüoğlu, T. (2002). Türkiye’de küçük ve orta ölçekli işletmeler kobi’ler. Turhan Kitabevi.
• Ohno, T. (1988). Toyota production system: beyond large scale production. Cambridge, Productivity Press. s. 19-20.
• Önel, B. (2021). İşletmelerin yeşil yönetim algıları ve sürdürülebilirlik bilinci. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi. Cilt 6 – Sayı 11.
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi; ıbm, spss, ıbm spss amos ve mınıtab uygulamalı, Nisan Kitabevi, Eskişehir. s. 286.
• Porter, M. E., Van Der Linde, C. (1995). Green and competitive: Ending the stalemate. Harvard Business Review, 120–134.
• Prayugo, J., Zhong, L. X. (2019). Green productivity: Waste reduction with green value stream mapping. A case study of leather production. İnternational Journal of Production Management and Engineering. s. 47-55.
• Taylor, S. R. (1992). Green management: The next competitive weapon. 24 (7), s. 669–680. (http://israf.org, 2023).