ORTAOKUL DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETMENLERİNİN ANLAMLI ÖĞRENME ETKİNLİKLERİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 927 - 959, 30.12.2019

Ramazan Diler Özge Maviş Sevim

Öz

Son yıllarda; ezberci, öğrenciyi pasif alıcı/onaylayıcı konumunda gören ve tutan
din öğretimi anlayışı yerine; anlamlı öğrenmelerin gerçekleşmesini amaçlayan,
sorgulayıcı, öğrenciyi bilgiyi elde etmek için çaba ve arayış içerisine yönlendiren,
bilginin öznesi olarak gören bir din öğretimi anlayışı geliştirmek temel hedefler arasında yer almıştır. Anlamlı öğrenmenin DKAB dersleri açısından büyük
bir öneme sahip olması öğretmenlerin ders içi aktivitelerinde ne derece anlamlı
öğrenme etkinliklerini kullandıkları sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı, DKAB öğretmenlerinin ders içinde kullandıkları
anlamlı öğrenme etkinliklerinin tespit edilmesi olarak belirlenmiştir. Çalışma için
nitel araştırma desenlerinden biri olan durum (örnek olay) deseni uygun görülmüştür. Çalışmada öğretmenlerin anlamlı öğrenme etkinlikleri, 5, 6 ve 7. sınıf
seviyesinde yapılan gözlemler yoluyla incelendiği için durum desenlerinden biri
olan iç içe geçmiş tek durum desenine uygun olarak tasarlanmıştır. Tipik durum
örneklemesi yöntemiyle 5. 6. ve 7. Sınıf derslerine giren 4 öğretmen araştırmacı tarafından gözlemci olarak katılımcı statüsünde gözlemlenmiştir. Araştırmada veri
toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış gözlem formu kullanılmış, veriler içerik
analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular öğretmenlerin genellikle
anlamlı öğrenme tekniklerin biri olan soru cevap tekniğini sıklıkla kullandıklarını
göstermektedir. Ayrıca çeşitli kavram haritalarıyla öğretimi gerçekleştiren öğretmenler de bulunmaktadır. Öğretmenlerin öğretimsel faaliyetleri içinde hangi anlamlı öğrenme etkinliklerinin kullanıyor olduğunun keşfedilmesinin diğer meslektaşlarına örnek teşkil edeceği ve anlamlı öğrenme etkinlikleri üzerine yapılmış
olan çalışmalara da yeni bir bakış açısı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Anlamlı Öğrenme, Öğrenci, Öğrenme, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi

MEANINGFUL LEARNING ACTIVITIES OF MIDDLE SCHOOL RELIGIOUS CULTURE AND ETHICS COURSE TEACHERS

Öz

In recent years, perceptions of religious teaching, holding students as passive recipients/approvers changes to develop an understanding of realizing meaningful
learning, and educators see religious education as the subject of knowledge, and
directs it into effort and seek to acquire knowledge, inquiry, and student’s knowledge. The significance of meaningful learning in Religious Culture and Ethics
courses brings the question of how much meaningful learning activities teachers
use in their class routines. For this reason, the purpose of this research is to identify the meaningful learning activities that teachers of Religious Culture and Ethics
course use in their lessons. For the study, one of the qualitative research designs
was used as a research method in accordance with the single intertwined state
design which is one of the case study designs. The lessons were examined through
observations made at the 5th, 6th and 7th grade levels. Four teachers selected according to typical case sampling method were observed by the researcher. In the
study, semi-structured observation form was used as data collection tool and the
data were analyzed by content analysis method. The findings show that teachers
often use question and answer technique which is one of the meaningful learning
techniques. There are also teachers who perform teaching with various concept
maps. The discovery of which meaningful learning activities are used by teachers
in instructional activities will serve as an example to other colleagues and will also
provide a new perspective on the studies on meaningful learning activities.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Meaningful Learning, Student, Learning, Religious Culture and Ethics Course

Kaynakça

• Akyürek, Süleyman. "Din Kültürü ve Ahlak bilgisi Derslerinde Kavram Haritalarının Kullanımı." Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003): 65-85.
• Akyürek, Süleyman. Din Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2010.
• Alcina, Amparo. "Teaching And Learning Terminology New Strategies And Methods." Teaching And Learning Terminology 35 (2011): 1-9.
• Altan, Mustafa Zülküf. Türkiye'nin Eğitim Çıkmazı: Girişimci Öğretim-Girişimci Öğretmen. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Ausubel, David, P. The Psychology Of Meaningful Verbal Learning. Oxford: Grune&Stratton, 1963.
• Aydın, Muhammet Şevki. Açık Toplumda Din Eğitimi: (Yeni Paradigma İhtiyacı). Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
• Bütüner, Suphi Önder – Hülya Gür. "Açılar ve Üçgenler Konusunun Anlamlı Öğrenme Araçlarından V-diyagramları ve Zihin Haritaları Kullanılarak Öğretimi." Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 2/1 (2008): 1-18.
• Cıdam, Zülfiye. Elektroliz ve Elektrokimyasal Pil Ünitelerinde Kavram Yanılgılarının Önlenmesi İçin Ausubel'in Anlamlı Öğrenme(sunuş) Yöntemine Uygun Materyal Hazırlanması ve Uygulanması. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi/Doktora Tezi, 2011.
• Efendioğlu, Akın. Anlamlı Öğrenme Kuramına Dayalı Olarak Hazırlanan Bilgisayar Destekli Geometri Programının İlköğretim Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına ve Kalıcılığa Etkisi. Adana: Çukurova Üniversitesi/Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Ergün, Mustafa. Eğitim Felsefesi. Ankara: Ocak Yayınları, 1996.
• Karaca, Erol. "Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar." Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme içinde. Ed.Müfit Gömleksiz – Serdar Erkan. 3. Baskı. Ankara: Nobel Yayayınları, 2014.
• Korkmaz, Mehmet. Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. 3. Baskı. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Mayer, E. Richard. "Rote Versus Meaningful Learning ." Theory Into Practice, 41/4 (2002): 226-232.
• MEB. İlköğretim DKAB Programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Devlet Kitapları Müdürlüğü, 2010.
• MEB. İlköğretim Programı: 1-5. Sınıflar. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Devlet Kitapları Müdürlüğü, 2005.
• Meydan, Hasan. "Doktriner Düşünce ve Din Eğitimi: Anlamlı Öğrenme ve Bireysel Manevi Tecrübe Bağlamında Bir Değerlendirme." Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40 (2016): 85-114.
• Moreira, Marco A. – Susana Moreira . "Meaningful Learning: Use Of Concept Maps In Foreign Language Education." Aprendizagem Significativa Em Revista/Meaningful Learning Review, 1/2 (2011): 64-75.
• Novak, Joseph. D. "Meaningful Learning: The Essential Factor For Conceptual Change İn Limited Or İnappropriate Propositional Hierarchies Leading To Empowerment Of Learners." Science Education 86/4 (2002): 548-571.
• Palancı, Mehmet. "Bilişsel Öğrenme." Eğitim Psikolojisi. Ed. Yaşar Özbay-Serdar Erkan. Ankara: Pegema Akademi, 2008.
• Patton, Micheal Quinn. Qualitative Research And Evaluation Methods. 3. Edition. London: Sage Publication, 2002.
• Saban, Ahmet. Öğrenme Öğretme Süreci . Ankara: Nobel Yayınları, 2000.
• Sardoğan, Mehmet Emin. "Öğrencilerin Güdülenmesi." Sınıf Yönetimi. Ed. Zeki Kaya. Ankara: Pegema Yayınları, 2012.
• Selçuk, Mualla. "Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri (Zihin Gelişimi Açısından Bir Deneme)." Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 4 (1997):145-158.
• Slavin, Robert E. Eğitim Psikoloji: Kuram ve Uygulama. Trc. Müge Artar, Ed. Galip Yüksel, Ankara: Nobel Yayıncılık. 2013.
• Şahin, Abdurrahman. "Temel Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Stratejileri)." Öğretim İlke ve Yöntemleri içinde. Ed. Gürbüz Ocak, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2008.
• Şener Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Ebru, Özcan Erkan Akgün, Şirin Karadeniz, ve Funda Demirel. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık: 2008.Tarhan, Nevzat. Güzel İnsan Modeli. İstanbul:Timaş Yayınları, 2012b.
• Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2012a.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegema Yayınları, 2005.
• Yıldırım, Ali, ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.