SUBJECT, OTHER, and ANXIETY in the THOUGHT of SARTRE and FOUCAULT

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 314 - 329, 23.12.2023

Kamil Şahin Yüksel Boz

Öz

This study examines how the concepts of subject, other and anxiety are handled in philosophy and the role of these concepts in man's search for existence. These concepts are discussed from the different perspectives of two important thinkers such as Sartre and Foucault. In the first part of the article, it is stated how Sartre defines the concepts of subject, other and anxiety and how these concepts affect human existence. Sartre sees the subject as a free and responsible being who determines his own existence. The subject is a being that can distinguish itself from being in itself, chooses and creates itself. The other is an entity that restricts the freedom of the subject, objectifies, and alienates him. Anxiety is an emotion that the subject feels to protect his freedom. In the second part of the article, it is explained how Foucault defines the concepts of subject, other and anxiety and how these concepts affect human existence. Foucault sees the subject as an entity that creates, positions, and manages itself in a historical, social, and discursive context. The subject is an entity that recognizes and gives meaning to itself within a certain discourse, practice, or power relationship. The other is a reference that allows the subject to recognize and position himself. Anxiety is a tool that allows the subject to use his freedom and transform himself. In the conclusion of the article, the differences and similarities between Sartre and Foucault regarding the concepts of subject, other and anxiety are evaluated. The aim of the article is to show that Sartre and Foucault's different approaches to the concepts of subject, other and anxiety give important clues about the subject's search for existence.

Anahtar Kelimeler

Subject, Other, Anxiety, Discourse, Power

SARTRE ve FOUCAULT DÜŞÜNCESİNDE ÖZNE, ÖTEKİ ve KAYGI

Öz

Bu çalışma, felsefede özne, öteki ve kaygı kavramlarının nasıl ele alındığını ve bu kavramların insanın varoluş arayışındaki rolünü incelemektedir. Bu kavramlar, Sartre ve Foucault gibi iki önemli düşünürün farklı perspektiflerinden ele alınmıştır. Makalenin ilk bölümünde, Sartre’nin özne, öteki ve kaygı kavramlarını nasıl tanımladığı ve bu kavramların insanın varoluşunu nasıl etkilediği belirtilmektedir. Sartre, özneyi varoluşunu kendisi belirleyen, özgür ve sorumlu bir varlık olarak görür. Özne, kendinde varlıktan kendini ayırt edebilen, kendini seçen ve yaratan bir varlıktır. Öteki, öznenin özgürlüğünü kısıtlayan, onu nesneleştiren ve yabancılaştıran bir varlıktır. Kaygı, öznenin özgürlüğünü korumak için duyduğu bir duygudur. Makalenin ikinci bölümünde, Foucault’un özne, öteki ve kaygı kavramlarını nasıl tanımladığı ve bu kavramların insanın varoluşunu nasıl etkilediği açıklanmaktadır. Foucault, özneyi tarihsel, toplumsal ve söylemsel bir bağlamda kendini oluşturan, konumlandıran ve yöneten bir varlık olarak görür. Özne, kendini belli bir söylem, pratik veya iktidar ilişkisi içinde tanıyan ve anlamlandıran bir varlıktır. Öteki, öznenin kendini tanımasını ve konumlandırmasını sağlayan bir referanstır. Kaygı, öznenin özgürlüğünü kullanmasını ve kendini dönüştürmesini sağlayan bir araçtır. Makalenin sonuç kısmında, Sartre ve Foucault’un özne, öteki ve kaygı kavramlarına ilişkin farklılıkları ve benzerlikleri değerlendirilmektedir. Makalenin amacı, Sartre ve Foucault’un özne, öteki ve kaygı kavramlarına ilişkin farklı yaklaşımlarının öznenin varoluş arayışı hakkında önemli ipuçları verdiğini göstermektir.

Anahtar Kelimeler

Özne, Öteki, Kaygı, Söylem, İktidar

Kaynakça

• A. Kadir Çüçen. Varoluş Filozofları. Ankara: Asa Kitabevi. 2018.
• Ahmet Cevizci. Büyük Felsefe Sözlüğü (Cilt I). İstanbul: Say Yayınları. 2020.
• Ahmet Cevizci. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları. 2011.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. çev. Saffet Babür. Ankara: Bilgesu Yayıncılık. 2007.
• Emmanuel Mounier. Varoluş Felsefelerine Giriş. çev. Serdar Rıfat Kırkoğlu. Ankara: Fol Yayınları. 2019.
• Friedrich Nietzsche. Ahlakın Soykütüğü: Bir Polemik. çev. Zeynep Alangoya. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. 2011.
• Friedrich Nietzsche. Böyle Söyledi Zerdüşt. çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 2016.
• Hakan Gündoğdu. “Varoluşçu Felsefelerdeki Bazı Ortak Özellikler”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. VII, Sayı 1 (2007). 95-131.
• Jean Paul Sartre. Bulantı. Çev. Selahattin Hilav. İstanbul: Can Sanat Yayınları. 2020.
• Jean Paul Sartre. Sanat, Felsefe ve Politika Üstüne Konuşmalar. çev. Ferit Edgü. İstanbul: Çan Yayınları. 1968.
• Jean Paul Sartre. Sözcükler. çev. Selahattin Hilav. İstanbul: Can Yayınevleri. 2020.
• Jean Paul Sartre. Tuhaf Savaşın Güncesi. çev. Zühre İlkgelen. İstanbul: İthaki Yayınları. 2006.
• Jean Paul Sartre. Varlık ve Hiçlik: Fenomenolojik Ontoloji Denemesi. çev. Turhan Ilgaz-Gaye Çankaya Eksen. İstanbul: İthaki Yayınları. 2018.
• Jean Paul Sartre. Varoluşçuluk. çev. Azim Bezirci. Ankara: Say Yayınları. 2009.
• Michel Foucault. Bilginin Arkeolojisi. çev. Veli Urhan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2019.
• Michel Foucault. Cinselliğin Tarihi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2020.
• Michel Foucault. Eleştiri Nedir? Kendilik Kültürü. çev. Murat Erşen (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020)
• Michel Foucault. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay (Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2019)
• Michel Foucault. Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. çev. Mehmet Ali Kılıçbay (Ankara: İmge Kitabevi, 2001)
• Michel Foucault. Özne ve İktidar. çev. Işık Ergüden-Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2019.
• Michel Foucault. Öznenin Yorumbilgisi. çev. Ferda Keskin. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 2019.
• Sarah Bakewell. Varoluşçular Kahvesi. çev. Emre Gözgü. İstanbul: Domingo. 2020.
• Selin Feldman. Michel Foucault-21. Yüzyılın Ezber Bozan Düşünürü. İstanbul: Karakarga Yayınları. 2021.
• Soren Kierkegaard. Korku ve Titreme. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Araf Yayınları. 2015.
• Veli Urhan. “Michel Foucault'da Cinsellik, Hazlar ve Etik”. Cogito Düşünce Dergisi. Sayı 70-71 (Yaz 2012). 290-314.
• Yelda Akıllıgöz. “Jean-Paul Sartre’da Kendinde-Varlık, Kendi-İçin-Varlık ve Hiçlik Kavramlarının Fenomenolojik Bağlamda İncelenmesi”. Academic Knowledge. Cilt 5 Sayı 1 (2022). 91-100.