MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI’NIN DEĞERLERİNİN SCHWARTZ’IN DEĞER TEORİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 408 - 418, 23.12.2023

Albina Sıla Akarsu Pelin Sağlam

Öz

İnsanlar yaşamları boyunca farklı değerleri benimseyebilirler. Değerler, bir toplumda nasıl davranacağımızı, çevremizle ilgili tutumlarımızı ve inançlarımızı yönlendirmektedir. Değerler birçok şekilde öğrenilebilir, ancak değerlerin öğrenildiği merkezi yerlerden biri okuldur. Eğitim yoluyla bir toplumun değerleri sonraki nesillere aktarılır. Bu nedenle, eğitimin aktörleri ve araçları, değer iletiminde kritik bir rol oynar. Eğitimde önemli bir aktör olan Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2015-2019 ve 2019-2023 stratejik planları kapsamında on başlıkta temel değerler belirlemiştir. Bu temel değerler ile planlar kapsamında ele alınan amaçlar ve hedeflerin Schwartz’ın değerleri açısından incelenmesi çalışmanın temel amacıdır. Bu amaçla temel değerler, stratejik amaç ve hedefler Schwartz’ın değerleri açısından kodlanmış ve sonuçlar arasında benzer bir örüntüler gözlenmiştir. MEB tarafından yayımlanan stratejik planlar kapsamında özellikle evrenselcilik değerlerine ağırlık verildiği görülmüştür. Ayrıca bu çalışma kapsamında iki stratejik plan arasında temel değerler açısından fark olup olmadığı da incelenmiş; özellikle iyilikseverlik değerlerine son 5 yıllık planda daha fazla ağırlık verildiği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Eğitim, Millî Eğitim Bakanlığı, Stratejik Plan, Psikoloji

HOW THE VALUES of MINISTRY of NATIONAL EDUCATION CORRESPOND to SCHWARTZ’S VALUES?

Öz

Throughout their lives, individuals can embrace different values. Values guide how we behave in society, shape our attitudes toward our environment, and influence our beliefs. Values can be learned in various ways, with schools being one central place where values are acquired. Through education, a society’s values are transmitted to the succeeding generations. Therefore, the actors and tools in education play a crucial role in the transmission of values. The Ministry of National Education (MEB), a significant actor in education, has identified fundamental values within the scope of its strategic plans for the periods 2015-2019 and 2019-2023. The primary aim of this study is to examine these fundamental values, along with the goals and objectives addressed in the plans, from the perspective of Schwartz’s values. For this purpose, fundamental values, strategic goals, and objectives were coded according to Schwartz’s values, revealing similar patterns among the results. It is observed that the strategic plans published by the MEB particularly emphasize universalism values. Additionally, within the scope of this study, a comparison was made between the two strategic plans to investigate whether there are differences in fundamental values. Notably, it was observed that benevolence values received more emphasis in the last 5-year plan.

Anahtar Kelimeler

Values, Education, Ministry of National Education, Strategic Plan, Psychology

Kaynakça

• Demirutku, Kürşad-Sümer, Nebi. “Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları 13/25 (Haziran 2010), 17-25.
• Erkılıç, Turan Akman. “Değişim ve Değerler Eğitiminin Gerekçeleri”. Karakter ve Değerler Eğitimi. haz. Arife Figen Ersoy-Perihan Ünüvar. 1-30. Ankara: Anı Yayıncılık, 2019.
• Kaymakcan, Recep-Meydan, Hasan. “Yerel Evrensel İkileminde İlköğretim DKAB ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Değerler Eğitimi Özel Sayısı) 12/2 (2012), 1573-1591.
• Matsumoto, David-Yoo, Seung Hee. “Toward a New Generation of Cross-cultural Research”. Perspectives on Psychological Science, 1/3 (2006), 234-250. https://doi.org/10.1111/j.1745-6916.2006.00014.x
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “2015-2019 Stratejik Planı.” Erişim 18 Eylül 2023. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “2019-2023 Stratejik Planı.” Erişim 20 Eylül 2023. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/31105532_Milli_EYitim_BakanlYYY_2019-2023_Stratejik_PlanY__31.12.pdf
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “Temel Değerler.” Erişim 20 Eylül 2023. https://sgb.meb.gov.tr/www/temel-degerler/icerik/163
• Oğuz, Ebru. “Öğretmen Adaylarının Değerler ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/2 (2012), 1309-1325.
• Rokeach, Milton. The Nature of Human Values. New York: Free Press, 1973.
• Sarı, Mediha- Yolcu, Ece. “İlköğretim ve Ortaöğretim Programlarında Değerler”. Karakter ve Değerler Eğitimi. haz. Arife Figen Ersoy- Perihan Ünüvar. 135-176. Ankara: Anı Yayıncılık, 2019.
• Schwartz, Shalom. “Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Empirical Tests in 20 Countries”. Advances in Experimental Social Psychology 25 (1991), 1-65. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60281-6
• Schwartz, Shalom. “Are There Universal Aspects in the Structure and Content of Human Values?”. Journal of Social Issues 50 (1994), 19-45.
• Schwartz, Shalom - Bardi, Anat. “Taking a Similarities Perspective”. Journal of Cross-Cultural Psychology 32/3 (2001), 268–290.
• Schwartz, Shalom vd. “Extending the Cross-cultural Validity of the Theory of Basic Human Values with a Different Method of Measurement”. Journal of Cross-Cultural Psychology 32 (2001), 519-542. https://doi.org/10.1177/0022022101032003002
• Schwartz, Shalom. “Basic Individual Values: Sources and Consequences”. Handbook of Value: Perspective from Economics, Neuroscience, Philosophy, Psychology and Sociology. eds Tobias Brosch - David Sander 63-84. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Yaman, Öykü. Cultural Changes in Turkish Society: A Comparative Study through Literature of Past and Today. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.