FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ EKOLOJİK DAVRANIŞ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 117 - 133, 31.12.2023

Arzu Sezer Fulya Oner Armağan

Öz

Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik davranış düzeylerinin cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemi desenlerinden tarama (survey) deseni kullanılmıştır. Araştırma, 2022-2023 akademik yılında Kayseri’de bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 240 fen bilgisi öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Araştırma grubundaki öğretmen adayları tesadüfi olmayan uygun örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Verilerin toplanmasında Kaiser ve Wilson (2004) tarafından geliştirilen “Ekolojik Davranış Ölçeği (EDÖ)” kullanılmıştır. Bu araştırmada ölçeğin Cronbach’s alpha değeri .82 olarak belirlenmiştir. Çalışmanın verileri SPSS 22.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada cinsiyet değişkeni için ilişkisiz örneklemler t-testi, sınıf değişkeni için tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA) kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre, fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik davranışlarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının ekolojik davranışları sınıf düzeyleri ve cinsiyet bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Araştırma sonucunda, ölçeğin Türkiye’de farklı üniversiteleri kapsayacak şekilde tekrarlanması ve davranış ölçeğine ek olarak nitel veri toplama araçlarının da kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ekolojik davranış,, çevre, fen bilgisi öğretmen adayları

DETERMINATION OF THE ECOLOGICAL BEHAVIOR LEVEL OF PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS

Öz

In this research, it was aimed to investigate ecological behavior level of pre-service science teachers in terms of grade level and gender. In this study, survey design, one of the quantitative research method designs, was used.The research was carried out with 240 pre-service science teachers who were studying at a state university in Kayseri in the academic year of 2022-2023. The pre-service teachers in the research group were determined by the non-random sampling method. “Ecological Behavior Survey (EBS)” developed by Kaiser and Wilson (2004) was used as data collection. The Cronbach’s alpha value of the scale .828 was determined. The data of the study were analyzed with the SPSS 22.0 packaged software. In the study, unrelated samples t-test was used for the gender variable and one-way analysis of variance (One-Way ANOVA) was used for the class variable. According to the findings of the study, it was determined that the ecological behavior levels of the pre-service science teachers were intermediate. The findings showed that there was no statistically significant difference among ecological behavior level of the pre-service science teachers in terms of grade level and gender. It is recommended that the scale is also used for people studying at different universities in Turkey. In addition, qualitative data collection tools are recommended to use.

Anahtar Kelimeler

ecological behavior, environment, pre-service science teachers

Kaynakça

• Aarnio-Linnanvuori, E. (2019). How do teachers perceive environmental responsibility?. Environmental Education Research, 25(1), 46-61.
• Altın, M. (2022). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin çevre eğitimine ilişkin öz-yeterlik ve çevre etiği farkındalık algılarının ekolojik vatandaşlık düzeylerine etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Aminrad, Z., Zakariya, S. Z. B. S., Hadi, A. S., & Sakari, M. (2013). Relationship between awareness, knowledge and attitudes towards environmental education among secondary school students in Malaysia. World Applied Sciences Journal, 22(9), 1326-1333.
• Bell, D.R., (2005). Liberal environmental citizenship. Environmental Politics, 14(2), 179–194. https://doi.org/10.1080/09644010500054863
• Bergman, B. G. (2016). Assessing impacts of locally designed environmental education projects on students’ environmental attitudes, awareness, and intention to act. Environmental Education Research 22(4): 480-503. https://doi.org/10.1080/13504622.2014.999225
• Brown, T. A. (2004). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. Guilford.
• Bülbül, Y., & Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre, çevre eğitim ve çevresel vatandaşlık kavramlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 165-183.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (Research methods, design, and analysis). (A. Aypay, Çev.). Anı Yayıncılık.
• Cohen, J. (2013). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Academic Press. https://doi.org/10.4324/9780203771587
• Dobson, A. (2007). Environmental citizenship: towards sustainable development. Sustainable Development, 15,276-285. https://doi.org/10.1002/sd.344
• Durgun, G. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre etiği yaklaşımları ile ekolojik vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Goodwin, M. J., Greasley, S., John, P., & Richardson, L. (2010). Can we make environmental citizens? A randomised control trial of the effects of a school-based intervention on the attitudes and knowledge of young people. Environmental Politics, 19(3), 392-412. https://doi.org/10.1080/09644011003690807
• Hawthorne, M., & Alabaster, T. (1999). Citizen 2000: Development of a model of environmental citizenship. Global Environmental Change, 9(1), 25-43. https://doi.org/10.1016/S0959-3780(98)00022-3
• Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Goal-directed conservation behavior: The specific composition of a general performance. Personality and individual differences, 36(7), 1531-1544. https://doi.org/10.1016/j.paid.2003.06.003
• Karatekin, K., Salman, M., & Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1747-1756. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3295
• Koca, G. (2021). Fen bilgisi öğretmen adayları ve ekolojik vatandaşlık: Faaliyetler ve görüşler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Mannucci, P. M., & Franchini, M. (2017). Health effects of ambient air pollution in developing countries. International journal of environmental research and public health, 14(9), 1048. https://doi.org/10.3390/ijerph14091048
• Martin-Ezpeleta, A., Martínez-Urbano, P., & Echegoyen-Sanz, Y. (2022). Let’s read green! A comparison between approaches in different disciplines to enhance preservice teachers’ environmental attitudes. Environmental Education Research, 28(6), 886-906. https://doi.org/10.1080/13504622.2022.2050186
• Orbanić, N. D., & Kovač, N. (2021). Environmental awareness, attitudes, and behaviour of preservice preschool and primary school teachers. Journal of Baltic Science Education, 20(3), 373. https://doi.org/10.33225/jbse/21.20.373
• Özdemir Özden, D., & Öztürk, C. (2019). Birer çevresel vatandaş olarak ilköğretim öğrencileri: 6., 7. ve 8. Sınıf öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaş davranışlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 363-392. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548519
• Pallant, P. (2016). SPSS kullanma kılavuzu SPSS ile adım adım veri analizi. (S. Balcı ve B. Ahi, Çev.). Anı Yayıncılık.
• Said, A. M., Paim, L. H., & Masud, J. (2003). Environmental concerns, knowledge and practices gap among Malaysian teachers. International Journal of Sustainability in higher education, 4(4), 305-313.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9781410610904
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma (3. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Stern, M. J., Powell, R. B. & Hill, D. (2014). Environmental education program evaluation in the new millennium: what do we measure and what have we learned?. Environmental Education Research 20(5): 581-611. https://doi.org/10.1080/13504622.2013.838749
• Uçar, M. B., & Canpolat, E. (2019). Modelling preservice science teachers' environment-friendly behaviours. Australian Journal of Teacher Education (Online), 44(2), 1-14.
• Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. [ Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Yılmaz, M., Karakaya, F., Çimen, O., & Adıgüzel, M. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi. Mediterranean Journal of Educational Research, 13(30), 98-113. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.6