Öz
Metin dil bilimi, dil bilime bağlı olarak gelişen ve dil bilimin bir alanı olarak görülen bir bilim dalıdır. Metin dil bilimi, metnin yapısını, metnin cümleleri arasındaki ilişkileri, metindeki ifadeleri ve bu ifadeler arasındaki işlevleri inceleyen bir alandır. Bu çalışmada da metin dil bilimin bir alt başlığı olan oluşturucu ögenin yinelenmesi konusu ele alınmıştır. Yinelemeler, metinde yer alan bir olay veya durumun önemini belirtme ya da metinde geçen ifadeleri vurgu, pekiştirme gibi çeşitli amaçlar doğrultusunda tekrar etmedir. Çalışmada da oluşturucu ögenin yinelenmesi konusu hakkında yazarların farklı tanımlamaları, açıklamaları ve sınıflandırmaları verilmiştir. Oluşturucu ögenin yinelenmesi konusu Mustafa Kutlu’nun Beyhude Ömrüm adlı eserinde tespit edilmiş, eserde bu konu ile ilgili yer alan örnekler ele alınmış ve bu örnekler metin dil bilimi açısından açıklanmış, incelenmiş ve çözümlenmiştir. Daha sonra bu konunun alt başlıkları olan sözcük tekrarı ile yapılan yinelemeler, sözcük öbeği tekrarı ile yapılan yinelemeler ve cümlelerin tekrarı ile yapılan yinelemeler eserden örneklerle ele alınmış ve bu örneklerdeki yinelemelerin metinde kaç defa ve hangi amaçlarla tekrarlandığı açıklanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Metin dil bilimi Bağdaşıklık Yinelemeler Oluşturucu Ögenin Yinelenmesi. Mustafa Kutlu
Kaynakça
- AKBAYIR, Sıddık, Metin Bilgisi: (Okuma, Anlama, Yorumlama, Çözümleme), Deniz Kültür Yayınları, Samsun 2004.
- AKÇATAŞ, Ahmet, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Romanı Üzerine Bir Metin Dil Bilim İncelemesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli 2001.
- ALAÇAM, Dilek, Mustafa Kutlu’nun “Beyhude Ömrüm” Adlı Hikâyesinin Metindilbilimsel Açıdan Çözümlenmesi, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük 2021.
- AYATA ŞENÖZ, Canan, Metindilbilim ve Türkçe, Multilingual Yayınları, İstanbul 2005.
- BALCI AŞKIN, Hülya, Metindilbilimin ABC’Sİ, SAY Yayınları, İstanbul 2018.
- BALYEMEZ, Sedat, Dede Korkut Hikâyeleri’nin Metin Dil Bilimsel Yapısı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara 2011.
- BRİNKER, Klaus, Aspekte der Textlinguistik (=Germanistische Linguistik 106/107), Hildesheim/ Zürich/ New York: Olms 1991.
- BRİNKER, Klaus, Textlinguistik Heidelberg: Gross 1992b.
- DEMİR, Tazegül, Peyami Safa’nın Yalnızız Adlı Romanının Metin Dilbilimsel Çözümlemesi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kars 2006.
- DİLİDÜZGÜN, Şükran, Türkçe Öğretiminde Metindilbilimsel Bağlamda Uygulamalı Bir Yaklaşım, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2008.
- DİLİDÜZGÜN, Şükran, Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi Uygulamalı Bir Yaklaşım, Anı Yayıncılık, İstanbul 2017.
- ERDAĞI, Selma, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” Adlı Romanının Metindilbilimsel Çözümlemesi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kars 2008.
- ERSOY, Asu, Mahmut Kaplan’ın Görüntünün Ötesi Adlı Hikayesi Üzerine Metindilbilim Açısından Bir Yaklaşım, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı:2, Ekim, Manisa 2011.
- GÜNAY, Doğan, Metin Bilgisi, Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul 2017.
- GÜRGÜN, Hasan, Metindilbilimsel Yöntem ile Çözümlenen Sait Faik’in Dülger Balığının Ölümü’nde İnsanın Doğaya Tahakkümü ve Ötekileştirilmesi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, Cilt 5, Sayı 4, 2016.
- HALLİDAY, M.A.K. – RUQAGYA, Hasan, Cohesion in English, Longman Group UK Limited, Londra 1976.
- HARWEG, Roland, Pronomina und Textkonstitution, München: Fink 1979.
- KALA, Hatice, Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Metindilbilimsel Bağdaşıklık, İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ağrı 2018.
- KUTLU, Mustafa, Beyhude Ömrüm, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001.
- ORALİŞ, Meral – OZİL, Şeyda, Metindilbilimsel Yaklaşımla Yazınsal Bir Metni Çözümleme Denemesi, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, s. 37-51, 1992.
- ÖZEN, Faruk, Metindilbilimi Açısından Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna Adlı Romanının İncelenmesi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük 2019.
- ÖZKAN, Bülent, “Metindilbilimsel Bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “On İkiye Bir Var” Adlı Öyküsünde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümler”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1, s. 167-168-182, 2004.
- ÖZKIR, Gizem, Sait Faik Abasıyanık’ın Semaver Adlı Hikâye Kitabının Metindilbilimsel Tahlili, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Manisa 2019.
- ÖZTOKAT, Nedret, Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, Multilingual Yayınları, İstanbul 2005.
- TORUSDAĞ, Gülşen – AYDIN, İlker, Metindilbilim ve Örnek Metin Çözümlemeleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara 2017.
- VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları, Dilbilim |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 1 |
