1919-1947 VE 1985-2004 DÖNEMLERİNDE TÜRK SAVUNMA SANAYİİ KURMA GİRİŞİMLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 27, 438 - 460, 26.06.2023

Uğur Ermiş

https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2023.017

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Kurtuluş Savaşı’ndan günümüze 1919-1947 ve 1985-2004 yılları arasında iki kez ulusal savunma sanayii kurma girişiminde bulunmuştur. Bu girişimlerden ilki olan 1919-1947 dönemi gösterilen tüm çabaya karşın başarısız olmuştur. İkinci kez ulusal savunma sanayii kurma girişimi ise 1964 yılına kadar götürülebilecek bir hazırlık sürecinin ardından 1985 yılından işleyen ve gelişen bir endüstri olma yolunda ilerlemiştir. 1919-1947 yılları arasında yaşanan başarısızlığın nedenlerinden çıkarılan dersler 1985 sonrasında elde edilen başarıda büyük rol oynamaktadır. Bu iki dönemin karşılaştırılması günümüz Türk savunma sanayiinin kapasitesinin ve potansiyelinin anlaşılması açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Savunma Sanayii, SaGeB, Kurtuluş Savaşı, TSKGV

COMPARATIVE ANALYSIS OF TURKISH DEFENSE INDUSTRY ESTABLISHMENT ATTEMPTS IN THE PERIODS 1919-1947 AND 1985-2004

Öz

The Republic of Turkey has attempted to establish a national defense industry twice, between the years 1919-1947 and 1985-2004, from the War of Independence to the present. The first of these attempts, the period of 1919-1947, failed despite all the efforts. The attempt to establish a national defense industry for the second time, on the other hand, has progressed to become a functioning and developing industry since 1985, after a preparation period that could be taken until 1964. The lessons to be learned from the reasons for the failure between 1919 and 1947 play a major role in the success achieved after 1985. The comparison of these two periods is of great importance in terms of understanding the capacity and potential of today's Turkish defense industry.

Anahtar Kelimeler

Turkish Defense Industry, SaGeB, War of Independence, TSKGV

Kaynakça

• 7/11/1985 Tarihli ve 3238 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (1989, 2 Kasım).T.C. Resmi Gazete, (20330), 3-5. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20330.pdf adresinden erişildi.
• Akalın, T. Z. ve Bıyıkoğlu, N. (2007). Türk Savunma Sanayii Tarihi (1. Baskı.). Ankara: İmge Yayıncılık.
• Arıs, H. (2001). 15nci Yıldönümünde Savunma Sanayiinin: Dünü, Bugünü ve Yarını (1. Baskı.). Ankara: Mönch Türkiye Yayıncılık.
• ASELSAN. (t.y.). Tarihçe. ASELSAN. 29 Ocak 2022 tarihinde https://www.aselsan.com.tr/tr/hakkimizda/tarihce adresinden erişildi.
• Atatürk, M. K. (1937, 1 Kasım). Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisinin V. Dönem 3. Yasama Yılını Açış Konuşmaları. Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 20(3). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d05/c020/tbmm05020001.pdf adresinden erişildi.
• Avcıoğlu, D. (2001). Türkiye’nin Düzeni Dün-Bugün-Yarın (C. Birinci Kitap). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Bağlı Ortaklıklarımız. (t.y.).Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı(TSKGV). 29 Ocak 2022 tarihinde https://www.tskgv.org.tr/tr/ortakliklarimiz/bagli-ortakliklarimiz adresinden erişildi.
• BCA, B. C. A. (1948). 30.1.0.0/100.619.5.
• Botha, D. (2003). South Africa’s Defence Industry, Charting A New Course? (ISS Papers 78 No: 78). Institute for Security Studies (s. 16).
• Deni̇z, M. (2018). Başarısızlıkla Sonuçlanan Bir Girişim: Tayyare Ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ). Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 120-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbder/439440 adresinden erişildi.
• Dunne, P. ve Haines, R. (2002). Defence Industrial Restructuring and Economic Growth in South Africa ( No: TIPS Working Paper 3). Trade and Industrial Policy Secretariat.
• Dünden Bugüne ROKETSAN: ROKETSAN’ın Tarihçesi, Ulusal Teknoloji Birikimine Katkısı ve Savunma Sanayiindeki Yeri. (2012, Temmuz).ROKETSAN Dergisi, (1), 6-10.
• Evsile, M. (1999). Atatürk Devrinde Harp Sanayinin Kuruluşu ve Türkiye’nin Dış Politikasına Olan Etkileri (C. IV. Cilt, ss. 1363-1369). XII. Türk Tarih Kongresi, sunulmuş bildiri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Genel Müdürlerimiz. (t.y.).Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı(TSKGV). 29 Ocak 2022 tarihinde https://www.tskgv.org.tr/tr/hakkimizda/genel-mudurlerimiz adresinden erişildi.
• Johnson, L. B. ve Inonu, I. (1966). President Johnson and Prime Minister Inonu: Correspondence between President Johnson and Prime Minister Inonu, June 1964, as Released by the White House, January 15, 1966. Middle East Journal, 20(3), 386-393. https://www.jstor.org/stable/4324028 adresinden erişildi.
• Kurç, Ç. (2017). Between defence autarky and dependency: The dynamics of Turkish defence industrialization. Defence Studies, 17(3), 260-281. doi:10.1080/14702436.2017.1350107
• Otokar. (2022). Tarihçe. 17 Ağustos 2022 tarihinde https://www.otokar.com.tr/otokar-hakkinda/tarihce adresinden erişildi.
• Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Ve 11 Temmuz 1939 Tarih Ve 3670 Sayılı Milli Piyango Teşkiline Dair Kanunun İki Maddesi İle 25 Ekim 1984 Tarih Ve 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (Kanun No: 3238). (1985, 13 Kasım).T.C. Resmi Gazete, (18927), 1-10.
• Savunma Sanayimiz—Tarihçe. (t.y.).T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı. 17 Aralık 2021 tarihinde https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentList.aspx?PageID=47&LangID=1 adresinden erişildi.
• SUNGUR Hava Savunma Füze Sistemi. (t.y.).Roketsan. 17 Ağustos 2022 tarihinde https://www.roketsan.com.tr/urunler/sungur-hava-savunma-fuze-sistemi adresinden erişildi.
• Tank ve Helikopter İhaleleri İptal Edildi. (2004, 14 Mayıs).Hürriyet. 17 Aralık 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/tank-ve-helikopter-ihaleleri-iptal-edildi-225670 adresinden erişildi.
• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Kanunu (Kanun No:3388). (1987, 25 Haziran).T.C. Resmi Gazete, (19498), 16-17.
• Yalçın, O. (2019). Türk Hava Harp Sanayii Tarihi (2. bs.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yavuz, İ. (2017). Mustafa Kemal’in Uçakları: Türkiye’nin Uçak İmalat Tarihi (11. Baskı.). İstanbul: Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınları.
• Yıldırım, Ö. (2019). Osmanlı-Yunan Donanma Mücadelesi: Sultan Osman Ve Reşadiye Gemileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(90), 267-288. doi:10.16992/ASOS.14851
• Yönetim. (t.y.).Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı(TSKGV). 29 Ocak 2022 tarihinde https://www.tskgv.org.tr/tr/hakkimizda/yonetim adresinden erişildi.