Heidegger’in Descartes Eleştirisi Bağlamında “Malone Ölüyor” Kitabının Değerlendirmesi

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 2, 455 - 479, 30.09.2019

Mehmet Ali Dombaycı , Salime Gülay Doğru

https://doi.org/10.20981/kaygi.612798

Öz

Bu çalışma felsefi bir düşüncenin edebi bir eser yoluyla nasıl
somutlaştırılacağını göstermeye çalışma amacındadır. 17. yüzyılda Rene
Descartes insanı ele alırken bir düalizim yaratır ve insanı insan yapan
özelliğin bilinç olduğunu söyler. Böylece insanı Cogito olarak ortaya koyar.
Descartes tarafından ortaya konulan insan anlayışının 20. yüzyılda işlemez hale
gelmesi, bu dönemde yaşamış Martin Heidegger’in yaptığı eleştiriler üzerinden
temellendirilir. Heidegger bu düalist insan anlayışı indirgemeci ve ontolojik
bütünlüğü bozucu yapısına dikkat çeker. Diğer taraftan 20. Yüzyıl edebiyat ve
felsefenin birbirine çok yaklaştığı bir dönemdir. Özellikle varoluş felsefesi
filozofları ile edebiyatçılar birbirini düşünsel olarak fazlaca etkiler.
Filozofları etkileyen edebiyatçılardan biri de Samuel Beckett’tir. Beckett,
“Malone Ölüyor” isimli kitabında Malone’yi Cogito’nun temsili bir anti kahraman
olarak tasarlar. Fakat bunu ironik bir biçimde yaptığı için tam bir Cogito
görüntüsü oluşturmaktan ziyade Cogito-Dasein arasında bir salınım
gerçekleştirir, gibi görünür. Çalışmanın amacı, Cogito-Dasein geriliminde
insanın dünyada nasıl yaşayacağını Beckett’in “Malone Ölüyor” isimli kitabından
hareketle değerlendirmektedir. Bu değerlendirme Descartes ve Heidegger
düşüncelerinde insanın nasıl bir varlık olduğunu temele alınarak zaman ve ölüm
kavramları üzerinden yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dasein, Cogito, Zaman, Ölüm, Beckett, Heidegger

Kaynakça

• ALWEİSS, Lilian (2002). “Heidegger and The Concept of Time”, History of the Human Sciences, 15: 117-132.
• AYDIN, Tamer (2010). “Beckett Acı Çekiyorum, O Halde Varım”, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 5: 1-2.
• AYDOĞDU, Hüseyin (2016). “Kierkegaard ve Heidegger’de Ölümün Eksistensiyal-Ontolojik Çözümlemesi”, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 27: 127-150.
• BECKETT, Samuel. (1989). Malone Ölüyor, çev. M. Hakan Özdağ, İstanbul: Ara Yayıncılık.
• COTTİNGHAM, John (1996). Descartes Sözlüğü, çev. Bülent Gözkan ve Necati Ilgıcıoğlu ve Ayhan Çitil ve Aliye Kovanlıkaya, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• ÇÜÇEN, Kadir (2003). Heidegger’de Varlık ve Zaman, 3. Basım, Bursa: Asa Kitabevi.
• DESCARTES, Rene (2014). İlk Felsefe Hakkında Meditasyonlar, çev. İsmet Birkan, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• DESCARTES, Rene (2014). Yöntem Üzerine Konuşmalar, çev. Özcan Doğan, İstanbul: Doğu Batı Yayıncılık.
• GÜÇBİLMEZ, Beliz (2007). “İbsen’den Beckett’e Belleğin Temsili”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 23: 125-144.
• HEİDEGGER, Martin (1996). “Zaman Kavramı”, Zaman Kavramı, derly. & çev. Saffet Babür, ss. 56-101, Ankara: İmge Yayınevi.
• HEİDEGGER, Martin (2006). Varlık ve Zaman, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Agora (K.H. Ökten, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• KARABÜK KOVANLIKAYA, Aliye (2013). “Hâlâ Düşünüyorum”, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20: 19-29.
• KARACABEY ÇELİK, Süreyya (2007). “Beckett ve Estetik Şok”, Tiyatro araştırmaları Dergisi, 23: 143-152.
• KARAKAYA, Talip (2003). “Martin Heidegger Felsefesinde Ölüm Problemi”, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5: 23-35.
• MENGÜŞOĞLU, Takiyettin (1988). İnsan Felsefesi, 2. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• MULHALL, Stephen (1998). Heidegger ve “Varlık ve Zaman”, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• ÖKTEN, H. Kaan (2012). Heidegger’e Giriş, 1. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• ÖKTEN, H. Kaan (2004). Heidegger Kitabı, 1. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• ÖKTEN, K. H. (2008) Varlık ve Zaman Klavuz, 2. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• ÖNAL, Senem (2014). “Kartezyen Özne ve Kantçı Öznenin Heidegger’de Anlamı: Dünyasallık”, Kilikya Felsefe Dergisi, 1: 63-75.
• RANDALL, John Herman ve BUCHLER, Justus (2014). Felsefeye Giriş, çev. Ahmet Arslan, Ankara: BingBang Yayıncılık.
• SAĞLAM, Tülin (2007). “Ibsen’den Beckett’e Uzamın Dönüşümü”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 27: 53-62.
• SOBOSAN, G. Jeffrey (1974). “Time and Absürdity in Samuel Beckett”, Thought, 49: 187-195.
• YÜKSEL, Ayşegül (2007). “İbsen’den Beckett’e: Yıkım Öncesi ve Sonrası” Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 23: 25-34.
• WAHL, Jean (1993). “Descartes Felsefesinde An Fikrinin Rolü”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1): 59-96.