Sahnede Felsefe: Sartre Tiyatrosunun Felsefî Çerçevesi

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 1, 260 - 286, 30.03.2022

Ali Han Babuççu

https://doi.org/10.20981/kaygi.1074943

Öz

Bu çalışma, 20. yüzyıl düşüncesinde son derece etkili olan Jean-Paul Sartre felsefesinin, onun tiyatro oyunlarıyla ilişkisi içerisinde ele alınmasını hedeflemektedir. Sartre tiyatrosu, filozofun varoluşçu felsefesinin sahneye taşındığı bir tiyatrodur. Burada karakterler, Sartre felsefesinin temel problemleriyle yüzleşirler. Özgürlük, sorumluluk, insanın kendisini belirlemesi, seçim yapmaya mecbur olan birey ve tüm bunların sebep olduğu kaygı, onun tiyatrosunun merkezinde yer alır. Onun oyun karakterleri, bahsetmiş olduğumuz kavramlar temelinde sınır durumlarını tecrübe eden kişilerdir. Sartre karakterlerinin yaşadığı sınır durumlarına, seyirciyi de ortak etmek ister. Mevcut çalışma da, bu kavramlar ışığında Sartre'ın tiyatro oyunlarını inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler

Jean-Paul Sartre, Varoluşçuluk, Özgürlük, Sınır Durumları, Kendini Yaratma, Varoluşçu Tiyatro

Philosophy on the Stage: The Philosophical Framework of Sartre’s Theater

Öz

This study aims to deal with the philosophy of Jean-Paul Sartre, which is extremely influential in 20th century thought, in relation to his theater plays. Sartre's theater is a place where the existentialist philosophy of Sartre is brought to the stage. Here the characters confront the fundamental problems of Sartre's philosophy. Freedom, responsibility, self-determination, the individual who has to choose, and the anxiety caused by all these are at the center of his theater. Characters of his plays are people who experience extreme situations on the basis of the concepts which we have mentioned. Sartre wants to share these border situations with the audience. This study will examine Sartre's plays in the light of these concepts.

Anahtar Kelimeler

Jean-Paul Sartre, Existentialism, Freedom, Limit Situations, Self Creation, Existential Theater

Kaynakça

• Babuççu, A. (2021). Tiyatro ve Varoluşçuluk: Jean-Paul Sartre Tiyatrosunda Varoluşçuluk. N. M. Kapan içinde, Felsefe Yazıları: Bachelard’dan Baudrillard’a Çağdaş Felsefeye Bir Derkenar (s. 53-82). İstanbul: DBY.
• Blackham, H. J. (2012). Altı Varoluşçu Düşünür. (E. Uşşaklı, Çev.) İstanbul: Dost Kitabevi.
• Cox, G. (2009). Sartre and Fiction. New York: Continuum.
• Foulquie, P. (1991). Varoluşçuluk. (Y. Şahan, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gilbert, D. A. (2017). One is not Born as a Dramatist. Sartre Studies International(23), 19-35.
• Gillespie, J. (2012). Sartre and Theatrial Ambiguity. Sartre Studies International(18), 49-58.
• Kaufmann, W. (1965). Dostoyevski’den Sartre’a Varoluşçuluk. (A. Göktürk, Çev.) İstanbul: De Yayınevi.
• Kırkoğlu, S. R. (2013). Sartre Ontolojisi ve Özgürlük Ahlâkı Fikrinin Gelişimi. Z. Direk içinde, Çağdaş Fransız Düşüncesi. İstanbul: Minör Yayıncılık.
• Macintyre, A. (2001). Varoluşçuluk. (H. Hünler, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Magill, F. (1971). Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği. İstanbul: Hareket Yayınları.
• Murdoch, I. (1964). Sartre Yazarlığı ve Felsefesi. (S. Hilav, Çev.) İstanbul: De Yayınevi.
• Natanson, M. (1965). Literature, Philosophy and The Social Sciences. Netherlands: Martinus Nijhoff: The Hague.
• Pucciani, O. F., & Sartre, J.-P. (1961). An Interview with Jean-Paul Sartre. The Tulane Drama Review, 12-18.
• Sartre, J. P. (1996). Sartre, Sartre’ı Anlatıyor. (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1964). Mezarsız Ölüler. (A. Ağaoğlu, Çev.) İstanbul: İzlem Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1965a). Gizli Oturum. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: De Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1965b). Kirli Eller. (S. Tiryakioğlu, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Sartre, J.-P. (1976a). For a Theater of Situations. J.-P. Sartre içinde, Sartre on Theatre (F. Jellinek, Çev., s. 3-6). Pantheon Books: New York.
• Sartre, J.-P. (1976b). Forgers of Myths. J.-P. Sartre içinde, Sartre on Theatre (F. Jellinek, Çev., s. 33-43). New York: Pantheon Books.
• Sartre, J.-P. (1985). Sinekler. (T. Yücel, Çev.) Ankara: Kuzey Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1997). Varoluşçuluk. (A. Bezirci, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Sartre, J.-P. (1998). Özgür Olmak: Antisemit’in Portresi. (E. T. Eliçin, Çev.) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Sartre, J.-P. (2010). Bulantı. (S. Hilav, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Sartre, J.-P. (2017). Sartre ile Sartre Hakkında. (Y. Göktürk, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• West, D. (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. (A. Cevizci, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.