Heidegger’in Descartes Eleştirisi

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 2, 710 - 724, 30.09.2025

Sevil Ağtaş

Öz

Bu makalenin amacı Heidegger'in Descartes’a yönelttiği eleştiriyi ortaya koymaktır. Her şeyden
önce Heidegger için Descartes varlık sorusunun unutuluşunun en vahim örneklerinden biri olarak
karşımıza çıkar. Çünkü Descartes’la birlikte felsefe özne üzerine kurulu bir nitelik kazanır.
Dolayısıyla varlık yerine bilgi öne çıkar ve varlık gerçek anlamıyla ele alınmaz. Bu nedenle Heidegger,
varlık sorusunun gerçek anlamda düşünülebilmesi için Descartes felsefesini yıkma ve yeniden
yapılandırma amacı taşır. Heidegger’in eleştirisi özellikle, Descartes’ın düşünen şeyin varlık tarzını
belirsiz bırakması, tözselliği önceleyen felsefesi, öznellik düşüncesi ve dünya fenomenini göz ardı
etmesi üzerine temellenir. Heidegger, Descartes ile bireysel bir düşünür olarak değil, kendi zamanına
kadar devam eden bir geleneğin kaynağı ya da başlıca örneği olarak ilgilenir. Kartezyenizmi kalıcı bir
gelenek olarak ele alma eğilimi onun Kartezyen karşıtı düşüncesinden kaynaklanır.

Anahtar Kelimeler

Heidegger , Descartes , Düşünüyorum Varım , Ego , Töz , Dünya-İçinde-Varolma

Heidegger's Critique of Descartes

Öz

The purpose of this article is to present Heidegger’s critique of Descartes. First of all, for Heidegger, Descartes appears as one of the gravest examples of the oblivion of the question of being. Because with Descartes, philosophy acquires a quality based on the subject. Therefore, knowledge comes to the fore instead of existence, and existence is not considered in its true sense. For this reason, Heidegger aims to overthrow and reconstruct Descartes' philosophy so that the question of being can be truly thought. Heidegger's criticism is based in particular on Descartes' failure to clarify the mode of existence of the thinking thing, his philosophy that prioritizes substance, his concept of subjectivity, and his neglect of the phenomenon of world. Heidegger is interested in Descartes not as an individual thinker, but as the source or prime example of a tradition that has continued until his own time. His tendency to treat Cartesianism as an enduring tradition stems from his anti-Cartesian thinking.

Anahtar Kelimeler

Heidegger , Descartes , Cogito Sum , Ego , Substance , Being-in-the-World

Kaynakça

• Abrams, T. (2015). “Heidegger, Subjectivity, Disability”, Subjectivity, 8(3), 224-242.
• Angelova, E. (2013). “Heidegger and Descartes”, The Bloomsbury Companion to Heidegger, Edited François Raffoul & Eric S. Nelson, London: Bloomsbury Academic, 97-103.
• Descartes, R. (2004). Felsefenin İlkeleri, (çev. M. Akın). İstanbul: Say Yayınları.
• Descartes, R. (2021). Meditasyonlar, (çev. E. Sunar). İstanbul: Say Yayınları.
• Dreyfus, H. L. (1990). Being-in-the-World: A Commentary on Heidegger’s Being and Time, London: Mit Press.
• Gjesdal, K. (2010), “Heidegger, Husserl and the Cartesian Legacy in Phenomenology”, Acta Philosophica Fennica, 88, 117-143.
• Guignon, C. B. (1983). Heidegger and the Problem of Knowledge, Indianapolis: Hackett Publishing.
• Heidegger, M. (1984). The Metaphysical Foundations of Logic, (çev. M. Heim). Bloomington: Indiana University Press.
• Heidegger, M. (1988). The Basic Problems of Phenomenology, (çev. A. Hofstadter). Bloomington: Indiana University Press.
• Heidegger, M. (2001). Phenomenological Interprettions of Aristotle, (çev. R. Rojcewicz). Bloomington: Indiana University Press.
• Heidegger, M. (2009). History of the Concept of Time: Prolegomena, (çev. T. Kisiel). Bloomington: Indiana University Press.
• Heidegger, M. (2021). Varlık ve Zaman, (çev. K. Ökten). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Inwood, M. (2025). A Heidegger Dictionary, (çev. B. Çakır). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kearney, R. (1986). Modern Movements in European Philosophy, Manchester & New York: Manchester University Press.
• Lewis, M., & Staehler, T. (2019). Fenomenoloji, (çev. O. B. Kaplan ve Diğerleri). Ankara: Fol Yayınları.
• Macann, C. (2005). Four Phenomenological Philosophers: Husserl, Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty, New York: Roudledge.
• Mansbach, A. (1998). “Heidegger’s Critique of Cartesianism”, Edited Alan M. Olson, The Paideia Archive: Twentieth World Congress of Philosophy, Volume 6, 182-188, 10-15 August Boston.
• Marion, J. (1992). “Heidegger and Descartes”, Martin Heidegger: Critical Assessments (Vol II), Edited Christopher Macann, New York: Roudledge, 178-207.
• Martin, W. M. (2008). “Descartes and The Phenomenological Tradition”, A Companion to Descartes, Edited Janet Broughton, Oxford: Blackwell, 496-512.
• Shockey, R. M. (2012). “Heidegger’s Descartes and Heidegger’s Cartesianism”, European Journal of Philosophy, 20(2), 285-311.
• Solomon, R. C. (2020). Akılcılıktan Varoluşçuluğa, (çev. R. Kuldaşlı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Spiegelberg, H. (2021). Fenomenolojik Hareket: Tarihsel Bir Giriş, (çev. S. Bayazit). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Taylor, K. (2009). “Phenomenological Interpretation of Descartes”, UW-L Journal of Undergraduate Research, 12, 1-9.