KAZAK VE NOGAY TÜRKÇESİNDE ARAPÇA-FARSÇA ALINTI KELİMELERDEKİ SES OLAYLARI

Yıl 2016, , 150 - 174, 24.03.2016

Naciye Karahan Kök

https://doi.org/10.17498/kdeniz.30008

Öz

İnsanlık tarihiyle yaşıt olduğunu söyleyebileceğimiz sözcük ödünçlemeleri, dillerin söz varlığında önemli bir yer tutar. Çalışmada Kazak ve Nogay Türkçesindeki Arapça-Farsça alıntı sözcüklerde meydana gelen ses değişmeleri ele alınmış, Kazak ve Nogay Türkçesindeki Arapça-Farsça alıntı sözcüklerin Türkiye Türkçesi yazı dilinden farklı olarak ne gibi ses değişmelerine uğradığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylece bu sözcüklerin Türkçeleşme sürecinde geçirdiği ses değişmeleri sınıflandırılarak tek tek belirtilmiştir. Alıntı sözcüklerdeki ses değişmeleri ünlü ve ünsüz değişmeleri olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kazak, Nogay, Türkiye Türkçesi, Alıntı Kelime, Ses Değişmesi

SOUND EVENTS IN ARABIC AND PERSIAN QUOTED WORDS IN KAZAKH AND NOGAI TURKIC LANGUAGES

Öz

The word borrowing has a significant place in the word hoard of languages as this borrowing has followed the same path as the developments in human history. In this study, the sound changes in Arabic-Persian quoted words in Kazakh and Nogai Turkic Languages is handled and it is aimed to reveal what kind of sound changes of these quoted words had differently from the written Turkish Language. In this respect, the sound changes of these words are pointed out in the process of making Turkish by classifying one by one. The sound changes in the quoted words are divided into two main parts as consonant and vowel mutation. 

Anahtar Kelimeler

Kazak, Nogai, Turkish Language, Quoted Word, Sound Change

СЛУЧАИ ЗВУКОВОГО СОВПАДЕНИЯ ЗАМСТВОВАННЫХ СЛОВ АРАБСКОГО И ПЕРСИДСКОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ В КАЗАХСКОМ И НОГАЙСКОМ ЯЗЫКАХ

Öz

В истории человества немаловажную роль играет богатство языка, который пополняет свой фонд за счет заимствования слов из другого языка. В данной работе исследуются случаи изменения звукового состава заимствованных слов, вошедших в казахский и ногайский языки из арабского и персидского языков. Рассматриваются отдельные фрагменты звуковой адаптации в современном турецком языке, выявленные в настоящее время. Слова, которые адаптировались под влиянием турецкого языка выделятся отдельными группами. В результате заиствованные слова распределяются в две группы: чередование согласных и чередование гласных звуков. 

Anahtar Kelimeler

казахский язык, ногайский язык, турецкий язык, заимствованные слова, чередование звуков

Kaynakça

• Akbaba Ergönenç Dilek, (2009), Nogay Türkçesi Grameri, Grafiker Yay., Ankara.
• Alkaya Ercan (2008), Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir
• Değerlendirme, Turkish Studies, Volume 3 / 4 Summer, s.19-42.
• Baskakov N. A., (1963), Nogaysko Russkiy Slovar, Moskova.
• Baskakov N. A., (1940), Nogayskiy Yazık İ Ego Dialect, Leningrad .
• Buran Ahmet, (1997), Keban, Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları TDK yay, Ankara.
• Coşkun Mustafa Volkan, (2004), Kazak Türkçesindeki Ünlü ve Ünsüzler, V.
• Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri I, TDK Yay., Ankara.
• Çengel Kasapoğlu Hülya, (1995), Türkiye Türkçesi ile Kırgız Türkçesindeki Ortak
• Alınma Kelimeler, Türk Dili, S: 521, Mayıs 1995, s.467-479.
• Deny Jean, (1995), Türk Dili Gramerinin Temel Kuralları, Çev. Oytun Şahin, Ankara.
• Devellioğlu Ferit, (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara.
• Doğan İsmail-Güllüdağ Nesrin (2014), Nogay Destanları, TDK Yay., Ankara.
• Eker Süer, (2006), Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yay., Ankara.
• Ercilasun Ahmet Bican, (1993), Dilde Birlik, Akçağ Yay., Ankara.
• Eren Hasan, (1976), Nogay Türkçesi ve Nogayca, Türk Ansiklopedisi, C. 24, Ankara, s.310-311
• Gabeskria Şalva, (2007), Farsça Ünlülerin Türk Dilindeki Akisleri, IV. Uluslararası
• Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, 24-29 Eylül 2000, TDK Yay., Ankara, s. 619-624.
• Gülensoy Tuncer, (2000), Türkçe El Kitabı, Akçağ Yay., Ankara.
• Güllüdağ Nesrin, (1997) Nogay Türkleri ve Edebiyatı, Yeni Türkiye Türk Dünyası Özel Sayısı, Ağustos, Yıl : 3, S.16, s. 1989-2003
• Güllüdağ Nesrin, (1998) Nogay Türkçesi Grameri (Giriş, İnceleme, Metin, Sözlük)
• Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Güllüdağ Nesrin, (2003) Nogay Atasözleri, Diriözler Armağanı, Prof. Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz Hatıra Kitabı, Ankara s. 329-352.
• İsmail Zeyneş, (2013) Kazakistan ve Kazaklar, Yeni Türkiye, Türk Dünyası Özel Sayısı II, Eylül-Ekim, Yıl 9, Sayı 53-54 s. 1586-1599.
• Karaağaç Günay (2002), Dil, Tarih ve İnsan, Akçağ Yay., Ankara.
• Karaağaç Günay (2012), Türkçenin Dilbilgisi, Akçağ Yay., Ankara.
• Karaörs Metin (2007), Kazak Türkçesi İle Türkiye Türkçesindeki Yapı ve Anlamları
• Farklı Fiiller, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, 24-29 Eylül 2000, s.939-992
• Kazak Türkçesi Sözlüğü, (1984), Çev. Hasan Oraltay, Nuri Yüce, Saadet Pınar, Türk Dünyası Araştırmaları Yay, İstanbul.
• Koç Kenan-Doğan Oğuz, (2004), Kazak Türkçesi Grameri, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Korkmaz Zeynep, (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
• Parlatır İsmail, (2014), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yay., Ankara.
• Tamir Ferhat, Barköl’den Kazak Türkçesi Metinleri (Gramer-Metin-Sözlük), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara.
• Üstüner Ahat, (2007), Türkçede Fonetik Pekiştirmeden Kaynaklanan Ünsüz İkizleşmeleri, IV. Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, 24-29 Eylül 2000, TDK Yay.,
• Ankara, s.1881-1892.
• Yıldız Mustafa, (2009), Nogay Türkçesi Söz Varlığındaki Divanü Lugati’t-Türk Kaynaklı Oğuzca Kelimeler, Turkish Studies, Volume 4/3 Spring 2009 s.2322-2337.