MERSİN YÖRESİNDEN MAHALLÎ BİR FIKRA TİPİ ÖRNEĞİ: ERDEMLİLİ MUDAHHAR

Yıl 2016, Sayı: 31, 27 - 42, 10.10.2016

Nilgün Çıblak Coşkun Ömer Kırmızı

https://doi.org/10.17498/kdeniz.20593

Cited By: 2

Öz

Geçmişten günümüze sözlü kültür ortamında icra edilmekte olan fıkralar, anonim halk edebiyatının konusu ve örneklerinin sayısı bakımından en zengin, en renkli türlerinden biridir. Halkın müşterek yaratma gücünden beslenen fıkralar, güldürmek, bir düşünceyi açıklamak, bir tezi savunmak, bir kişiyi ikna etmek gibi değişik amaçlarla anlatılırlar. Fıkra tipleri ise belirli bir sosyal çevre veya zümre ile bir düşünüş ve davranış biçimini temsil yeteneği kazanan tiplerdir. Bu çalışmada Mersin'in Erdemli ilçesinde fıkra anlatma geleneği içerisinde önemli bir yeri olup mahalli fıkra tipi olarak değerlendirilmesi gereken "Mudahhar fıkraları" ele alınıp incelenmiştir. Tarihi süreç içerisinde bölgede yaşayan Yörüklerin konar-göçer yaşam tarzından yerleşik düzene geçmeye başlamaları, sosyokültürel hayatta önemli değişimler meydana getirmiştir. Bu değişimler kimi zaman mizahi yolla çeşitli anlatılarda, özellikle fıkralarda konu edilmiştir. Makalede, Erdemli merkez ve köylerinden derlenen 15 adet Mudahhar tipine bağlı fıkra örneği, biçim ve içerik bakımından tahlil edilmiştir. Ayrıca Mudahhar tipinin, Mersin fıkra anlatma geleneği içerisindeki yeri üzerinde durulmuş, bu fıkraların yörenin sosyokültürel yaşamındaki işlevlerine değinilmiştir. İncelememiz sonucunda söz konusu yöre insanının konar-göçer yaşam tarzından yerleşik yaşam tarzına geçiş sürecinde karşılaştığı aksaklıkları, olumsuzlukları, zıtlıkları, "Mudahhar tipi" aracılığıyla dile getirdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Fıkra, Mersin fıkraları, mahalli fıkra tipi, Mudahhar fıkraları, Yörük fıkraları

A LOCAL ANECDOTE TYPE FROM REGION OF MERSİN: MUDAHHAR IN ERDEMLİ

Öz

The anecdotes that has been occured in oral culture from past to present are one of the richest kind of anonymous folk literature in terms of subject and numbers of sample. The anecdotes which are formed by co-creating power of public participation are occured to entertain, explain an idea and persuade.  In this study, local anecdotes which is name “Mudahhar anecdotes” that are the important in tradition of telling anecdote in the Erdemli district of Mersin were examined. 

Yörüks who become passed from nomadic life in this region have made significant change in socio-cultural life. These changes took part in anecdotes with humors. 

In this article, 15 anecdotes that is anecdotes of Mudahhar type were complied from Erdemli center and its villages. They were analyzed in terms of form and content. Besides, types of Mudahhar anecdotes were examined in tradition of telling anecdote in Mersin and knowledges of socio-cultural life about function of these anecdotes were given. Finally, when Yörüks passed from nomadic life, they told their problems which is about their life with type of Mudahhar anecdotes. 

Anahtar Kelimeler

Anecdotes, Mersin anecdotes, local type of anecdote, Mudahhar anecdotes, Yörüks anecdotes

БАСНИ ИЗ РАЙОНА ЭРДЕМИЛ МЕРСИНСКОЙ ОБЛАСТИ

Öz

Басни со старых времён по сегоднящий день являются самыми богатыми примерами народной литературы. Басня являются общим народным продуктом и применяется для рассмешения, пояснения идеи, защиты своих идеев и убеждения кого либо. Имеются разные типы басней, которые выражают идеи и поведения разных групп общества. 

В статье рассмотриваются басни и красноречивые традиции Эрделиййского района Мерсинской области. Переход местных ёруков из кочевого образа жизни к оседлому, значительно изменило социо-культурное положение этого общества. Эти изменения были отображены в баснях. 

В статье рассматриваются 15 басней указанного района, указывается на традиции по изложению басен. В баснях рассказывается о всех трудностях, с которыми сталкивались кочевники ёруки при переходе на оседлую жизнь.  

Anahtar Kelimeler

басня, басни Мерсина, локальный тип басни, сединённые басни, басни ёруков