Öğretim Elemanlarının Liderlik Yaklaşımları: Türkiye’deki Yükseköğretim Örneği

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 241 - 251, 20.12.2019

Seyithan Demirdağ

Öz

İlişkisel tarama modeline dayanan bu betimsel çalışmanın amacı öğretim elemanlarının Olumlu Sınıf Atmosferi Yaratma, Öğrencileri Geliştirme, Öğrencileri Etkileme ve Etkili Öğretim gibi sınıf içi liderlik becerileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın evrenini Türkiye’deki bütün üniversiteler, örneklemini ise farklı bölgelerde yer alan 28 üniversitedeki öğretim elemanları oluşturmaktadır. 2018-2019 öğretim yılında gerçekleştirilen çalışmadaki 246 katılımcı seçkisiz olmayan (non-random) örnekleme yöntemlerinden tabakalı örneklem yöntemiyle seçilmişlerdir. Çalışmadaki veriler Sınıf İçi Lider Öğretmenlik Becerileri Algı Ölçeği (SİLÖBAÖ) kullanılarak veriler toplanmıştır. 5’li Likert tipindeki SİLÖBAÖ 38 maddeden oluşmaktadır. Çalışmada ayrıca Olumlu Sınıf Atmosferi Yaratma, Öğrencileri Geliştirme, Öğrencileri Etkileme ve Etkili Öğretim gibi liderlik becerileri arasındaki ilişkiler de araştırılmıştır. Son olarak, Öğrencileri Etkileme boyutunun diğer alt boyutlar tarafından yordanma düzeyi incelenmiştir. Verilerin analizi için t-testi, ANOVA, Pearson Korelasyonu ve Basit Doğrusal Regresyon kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre katılımcıların liderlik becerilerinin sadece bazı bölümlere anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bulgular ayrıca sınıf içi liderlik becerilerinin alt boyutları arasında olumlu yönde yüksek düzeyde anlamlı ilişkiler olduğunu göstermiştir

Anahtar Kelimeler

Liderlik Becerileri, Yükseköğretim, Öğretim Elemanları, Üniversite, Türkiye

The Leadership Approaches of Faculty Members: The Case of Higher Education in Turkey

Öz

The aim of this descriptive study, which is based on a correlational design, is to investigate the relationship between the classroom leadership skills of faculty members in terms of Creating a Positive Class Environment, Developing Students, Affecting Students, and Effective Teaching. The study population included all universities in Turkey and the sample is consisted of 28 universities from different Turkish regions. It included 246 participants, who were selected from a non-random sampling method in 2018-2019 academic year. The In-Class Leader Teaching Skills Perception Scale (ICLTSPS) scale was used to collect data. The five-point Likert type instrument included 38 items. The study explored the relationships between Creating a Positive Class Environment, Developing Students, Affecting Students, and Effective Teaching skills of faculty members. T-test, ANOVA, Pearson Correlation, and Simple Linear Regression were used for data analysis. According to the findings of the study, there was a high level of significant relationship between the sub-dimensions of in class leadership skills of faculty members.

Anahtar Kelimeler

Leadership Skills, Higher Education, Faculty Members, University, Turkey

Kaynakça

• Aslan, M. (2011). Öğretmen liderliği davranışları ve sınıf iklimi: öğretmen ve öğrenci görüşleri bağlamında bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Balyer, A. (2016). Öğretmen liderler: Öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. İlköğretim Online, 15(2), 391-407.
• Başbay, A. & Kağnıcı, D. Y. (2011). Çok kültürlü yeterlik algıları ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(161), 199-212.
• Boyd-Dimock, V. & McGree, K. (1995). Leading change from the classroom: Teachers as leaders. Issues about Change, 4(4).
• Brooks, G. & Books, M. G. (1993). The case for constructivist classrooms. Virginia: ASCD Alexandria.
• Camilleri, A. (1999). The teacher’s role in learner autonomy. In G. Camilleri (Ed.), Learner autonomy-the teachers views (pp.35-40). Strasbourg, Cedex: Council of Europe Publishing.
• Can, N. (2014). Öğretmen liderliği. PegemA Yayıncılık: Ankara.
• Canlı, S. (2011). Resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin algıları. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Castle, K. (2004). The meaning of autonomy in early childhood teacher education. Journal of Early Childhood Teacher Education, 25(1), 3-10.
• Crowther, F., Kaagen, S. S., Ferguson, M. & Hann, L. (2002). Developing teacher leaders: How teacher leadership enhances school success. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Deniz, L. & Hasançebioglu, T. (2003). Öğretmen liderlik stillerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 55-62.
• Field, A. (2009). Discopering statistics using SPSS. Third Edition.
• Frost, D. & Durrant, J. (2003). Teacher Leadership: rationale, strategy and impact. School Leadership & Management, 23(2), 173-186.
• Glickman, C. D., Gordon, S. P. & Ross-Gordon, J. M. (2014). Denetim ve öğretimsel liderlik (Çev. Edt: M. Aksu Bilgin & E. Ağaoğlu). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Gordon, S.P. (2004). Professional development for school improvement: Empowering learning communities. Boston: Pearson Education Inc.
• Gülbahar, B. (2017). Developing the in-class leader teaching skills perception scale: Reliability and validity study. Journal of Eurasia Social Sciences, 8(30), 1582- 1609.
• Harrison, C. & Killion, J. (2007). Teachers as leaders. Educational Leadership, 65(1), 74-77.
• Kaplan, K. & Gülden, B. (2017). Oğuz Atay’ın “bir bilim adamının romanı Mustafa İnan” isimli eserinde yer alan lider öğretmen özellikleri. International Journal of Languages' Education and Teaching, 5(4), 115-136.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayın: Ankara.
• Katzenmeyer, M. & G. Moller (2001). Awakening the sleeping giant. Helping teachers develop as leaders. Thousand Oaks, California: Corwin Press.
• Kılınç, A. Ç., ve Recepoğlu, E. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algı ve beklentileri. Kalem Eğitim ve Insan Bilimleri Dergisi, 3(2), 175-215.
• Lambert, L. (2003). Leadership capacity for lasting school improvement. Virginia: ASCD.
• Leithwood, K. A., & Riehl, C. (2003). What we know about successful school leadership. Nottingham: National College for School Leadership.
• Lieberman, A. & Miller, L. (2005). Teachers as leaders. The Educational Forum, 69, 151-159.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Retrieved on December 11, from http://www.kamudanhaber.net/images/upload/OYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYLYKLERY.pdf.
• Neck, C. P., Neck, H. M., Manz, C. C. & Godwin, J. (1999). “I think I can; I think I can”: A self leadership perspective toward enhancing entrepreneur thought patterns, self‐efficacy, and performance. Journal of Managerial Psychology, 14(6), 477-501.
• Oğuz, A. (2013). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesini ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1-26.
• Özçetin, S. (2013). Öğretmen liderliğinin okulun liderlik kapasitesinin gelişimine etkisi: Bir durum çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Prussia, G., Anderson, J., & Manz, C. (1998). Self-Leadership and performance outcomes: The mediating influence of self-efficacy. Journal of Organizational Behavior, 19(5), 523-538.
• Tomlinson, C. A. & Germundson, A. (2007). Teaching as Jazz. Educational Leadership, 64(8), 27-31.
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.