Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 146 - 158, 31.12.2022

Hasan Basri Memduhoğlu , Mehmet Sabir Çevik

Öz

Betimsel tarama modelindeki bu araştırma, öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerini çeşitli değikenler açısından incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklem grubu Siirt il merkezinde ve ilkokullarda görev yapan 161 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Bu araştırma için veri toplama aracı olarak Meyer ve Allen (1997) tarafından geliştirilen ve Dilek (2005) tarafından Türkçeye çevrilen “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin görev yaptıkları okullara bağlılıklarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bağlılığın alt boyutlarında ise, öğretmenlerin okullara yüksek düzeyde duygusal bağlılık duymalarına karşın, normatif bağlılıklarının orta düzeyde, devam bağlılıklarının ise düşük düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin görev yaptıkları okullardaki örgütsel bağlılıklarına ilişkin görüşlerinin iş arkadaşlarından destek alma ve yöneticilerden takdir alma değişkenlerine göre anlamlı olarak farklılaştığı bulgulanmıştır. Başka bir ifadeyle öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları iş arkadaşlarından destek alma ve yönetcilerden takdir alma değişkenlerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Araştırma sonuçlarından hareketle eğitim yöneticilerine öğretmenler arasında işbirliğine dayalı çalışma atmosferi oluşturması, alınacak kararlara öğretmenlerin aktif katılımlarının sağlanması, yeterli ve dengeli bir ücret sisteminin kurulması gibi çeşitli konularda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel bağlılık, örgüt, sınıf öğretmeni

Examining the Organizational Commitment of Classroom Teachers in Terms of Different Variables

Öz

This research in descriptive survey model aims to determine the organizational commitment levels of teachers. Research sample was composed of 161 classroom teachers working in the primary schools in Siirt. In this research “Organizational Commitment Scale” developed by Meyer and Allen (1997), and translated by Dilek (2005) was used. As a result of the research, it was determined that the teachers have a medium level of organizational commitment. In terms of the sub-dimensions of commitment, teachers have a high level of affective commitment, medium level of normative commitment and low level of continuance commitment. Moreover, opinions of the teachers regarding the organizational commitment to their schools differ significantly according to the support from their colleagues and appreciation expressed by their administrators. In other words, teachers' organizational commitment varies depending on the variables of getting support from their colleagues and appreciation from the managers. Accordingly, it is suggested to the administrators in educational institutions to ensure an atmosphere of cooperation, active participation of teachers in each decision, and a sufficient and balanced payment system.

Anahtar Kelimeler

Organizational commitment, organization, classroom teacher

Kaynakça

• Ada, N., Alver, İ. ve Atlı, F. (2008). Örgütsel iletişimin örgütsel bağlılık üzerine etkisi Manisa organize sanayi bölgesinde yer alan ve imalat sektörü çalışanları üzerinde yapılan bir çalışma. Ege Akademik Bakış, 8(2), 487–518.
• Al-Ajmi, R. (2006). The effect of gender on job satisfaction and organizational commitment in Kuwait. International Journal of Management, 23(4), 838–844.
• Akgül, S. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel kimlik algılarıyla örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Sakarya İli Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). Organizational commitment: evidence of career stage effects. Journal Of Business Research, 26(1), 46-91.
• Angle, H. L., & Perry, J. L. (1981). An empirical assesment of organizational commitment and organizational effectiveness. Administrative Science Quarterly, 26(1), 1-14.
• Arslan, S. (2015). İstanbulda bulunan ortaokul kurumlarında görev yapan görsel sanatlar öğretmenlerinin mobbing (yıldırma) yaşama düzeyleri ile örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Aygün, A. (2012). Yöneticilerin liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılıklarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Balay, R. (2000a). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı (Yayımlanmış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Balay, R. (2000b). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Balcı, A. (2010). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Pegem Akademi.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59(50), 125–139.
• Bergman, M. E. (2006). The relationship between affective and normative commitment: review and research agenda. Journal of Organizational Behavior, 27, 645–663.
• Bobbie, M. T. (2007). An analysis of the relationships among job satisfaction, organizational trust, and organizational commitment in an acute care hospital. Ph.D. Thesis, San Francisco, California, USA.
• Boylu, Y., Pelit, E. ve Güçer, E. (2007). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44(511), 55-74.
• Bozkurt, Ö. ve Yurt, İ. (2013). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(11), 121–139.
• Brown, B. B. (2003). Employees’ Organizational Commitment and Their Perception of Supervisors’ Relations-Oriented and Task-Oriented Leadership Behaviors, (Unpublished dissertatio), Falls Church, Virginia, USA.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York & London: The Guilford Press.
• Buchanan, B. (1974). Building organizational commitment: The socialization of managers in work organizations. Administrative Science Quarterly, 19, 533-546.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2021). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Çekmecelioğlu, H. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: bir araştırma. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2),153-168.
• Çilesiz, E. (2014). İşgören yabancılaşması ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Ankara’daki beş yıldızlı oteller üzerine bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
• Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze, Türkiye.
• Dirikan, Y. (2009). Branş ve branş dışı atanan ingilizce öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin çok boyutlu incelenmesi (İstanbul İli Anadolu Yakası Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Durna, U. ve Eren, V. (2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 210–219. Erdem, M. (2008). Öğretmenlere göre kamu ve özel liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Eren, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Erdoğmuş, H. (2006). Resmi-özel ilköğretim okullarında çalışan yöneticilerin kişisel özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Ergen, S. (2015). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Ergener, B. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yıldırma yaşamaları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (İstanbul ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill International Edition.
• Gören, T., Yengin Sarpkaya, P. (2014). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 69-87.
• Green, S. B., & Salkind, N. J. (2010). Using SPSS for windows and macintosh: analyzing and understanding data (5. bs.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• Güçlü, N. ve Okçu, V. (2010). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. International Conference on New Horizons in Education. Proceedings Book, June 23-25 2010, 653- 663. Famagusta, KKTC.
• Günce, S. (2013). İlköğretim okullarında örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, Türkiye.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Izgar, H. (2008). Okul yöneticilerinde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 317–334.
• İci, A. (2012). İlköğretim okulları yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ertelemecilik davranışları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye.
• İmamoğlu, G. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve örgütsel adalet algıları arasındaki ilişk. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• İnce, M. ve Gül, H. (2005): Yönetimde yeni bir paradigma: örgütsel bağlılık. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Koca, Y. S. (2009). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Koç, H. (2009). Örgütsel bağlılık ve sadakat ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (28), 200-211.
• Korkmaz, H. (2014). Ortaöğretim devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Kurşunoğlu, A., Bakay, E., Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 101-115.
• Lyons, S., Duxbury, L. E., & Higgins, C.A. (2006). A comparison of the values and commitment of private sector, public sector and parapublic sector employees. Public Administration Review, 66(4), 605-618.
• Madenoğlu, C., Uysal, Ş., Sarıer, Y., & Banoğlu, K. (2014). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumlarının örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 47-69.
• Mathieu, J. E., & Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates, and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108(2), 171- 194.
• McDonald, D., & Makin, P. J. (2000). The psychological contract, organizational commitment and job satisfaction of temporary staff. Leadership and Organization Development Journal, 21(2), 84-91.
• Mcgee C. W., & Ford, R. C. (1987). Two (or more?) diamations of organizational commitment: reexamination of the affective and continuance commitment scales. Journal Of Applied Psychology, 72(4), 638-642.
• Mert Ertüz, A. (2015). İlkokul öğretmenlerinin aksiyonda değerler ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Beşiktaş ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: theory, research and application. Thousand Oaks, Sage Publications.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (2004). TCM employee commitment survey. Academic Users Guide.
• Morrow, P. C. (1983). Concept redundancy in organizational research, the case of work commitment. Journal of Occupational Behavior, 34, 40-56.
• Muthuveloo. R., & Rose, C. R. (2005). Typology of organisational commitment. American Journal of Applied Science, 2 (6), 1078-1081.
• Okçu, V. (2011). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldırma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• O’Reılly, C., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effect of compliance, ıdentification and ınternalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psycholog, 71(3), 492–499.
• Özcan, B. (2008). Örgütsel bağlılık ve iş değerleri arasındaki ilişki: Adana İlinde Bir İnceleme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye.
• Özden, Y. (1997). Öğretmenlerde okula adanmışlık: yönetici davranışları ile ilişkili mi? Milli Eğitim, 135, 35- 41.
• Özgan, H., Yiğit, C. ve Cinoğlu, M. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 1-14.
• Özkan, Y. (2005). Örgütsel sosyalleşme sürecinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Özkaya, M. O., Kocakoç, İ. ve Kara, E. (2006). Yöneticilerin örgütsel bağlılıkları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkileri incelemeye yönelik bir alan çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2),76–96.
• Randall, D. (1987). Commitment and organization: the organization man revisited. Academy of Management Review, 12 (1), 464-468.
• Riggio, R. E. (2014). Endüstri ve örgüt psikolojisine giriş. (Çeviri Edt.: Belkıs Özkara). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Rowde, R.W. (2000). The relationship between charismatic leadership behaviors and organizational commitment. Leadership Organizational Development Journal, 21(1), 30-35.
• Singh,B., & Grupta, P.K. (2008). Organizational commintment. Revisted Journal of Indian Academy of Applied Psychology, 34(1), 57-68.
• Sökmen, A. (2000). Ankara’da beş yıldızlı konaklama işletmelerinde örgütsel bağlılık ile işgören performansı arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik ampirik bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Suliman, A., & Iles, P. (2000). Is continuance commitment beneficial to organizations? commitment-performance relationship: a new look. Journal of Managerial Psychology, 15(5), 407-426.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Topaloğlu, M., Koç, H. ve Yavuz, E. (2008). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bazı temel faktörler açısından analizi. Kamu-iş, 9(4). 07.02.2019 http://www.kamu-is. org.tr/ pdf/ 949.pdf
• Tuncer, A. (1995). MEB bilgisayar eğitimi ve hizmetleri genel müdürlüğü personelinin iş doyumu ve kuruma bağlılık durumları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Wasti, S. A. (2002). Affective and continuance commitment to the organization: test of an ıntegrated model in the turkish context. International Journal of Intercultural Relations, 26(5), 525–550.
• Yalçın, A. ve İplik, F. N. (2005). Beş yıldızlı otellerde işgörenlerin demografik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma: Adana ili örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 395-412.
• Yıldız, B. (2013). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş stresi, örgütsel bağlılık ve iş doyumuna yönelik algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Yüceler, A. (2009). Örgütsel bağlılık ve örgüt iklimi ilişkisi: teorik ve uygulamalı bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 445-458.
• Zaman, O. (2006). Ortaöğretim kurumlarında çalışan alan dışından atanmış rehber öğretmenlerin iş doyumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Ankara ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Zeffane, R. (1995). Organizational commitment and perceived management styles: the public private sector contrast. Management Research News,18(6-7), 9–21.
• Zeren, H. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile bu okullarda görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Şanlıurfa ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, Türkiye.