TÜRK MÜZİĞİ NAZARİYATI DERSLERİNİN ÖĞRETİMİNDE KAVRAM HARİTALARININ KULLANILABİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 1, 109 - 153, 01.01.2020

Burcu Avcı Akbel

Öz

Bu araştırma ile Türk Müziği Nazariyatı derslerinin öğretiminde yardımcı öğretim materyali olarak kavram haritalama tekniğinin kullanılabilirliğinin öğrenci görüşleri yoluyla tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca bu araştırma ile kavram haritalarının Türk Müziği Nazariyatı derslerinde kullanılmasına yönelik düşüncelerin ‘cinsiyet’ ve ‘sınıf’ değişkenlerine göre değişim gösterip göstermediği ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu araştırma tarama deseninde tasarlanmış, veri toplama aracı olarak ise anket kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu araştırmacı tarafından verilen beş haftalık eğitime katılan 63 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler, SPSS 15 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda Türk Müziği Nazariyatı dersinin öğretiminde kavram haritalarının kullanılmasının, bu derse ilişkin kavramların öğrenciler tarafından etkili olarak öğrenilmesinde ve organize edilmesinde yararlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların kavram haritalarının Türk Müziği Nazariyatı dersinin ‘öğretimde kullanılabilirliği’ alt boyutuna ilişkin görüşleri ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra, katılımcıların ‘öğrenmede kullanılabilirlik’, ‘organizasyon’ ve ‘etkililik’ alt boyutlarına ilişkin görüşleri ile okudukları sınıf arasında da anlamlı bir farklılık olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kavram haritası, Türk Müziği, Türk Müziği Nazariyatı, Makam

An Examination on the Usability of Concept Maps in the Teaching of Turkish Music Theory Courses

Öz

This study aims to determine the usability of concept mapping technique as an auxiliary teaching material in teaching of Turkish Music Theory courses on basis of student views. This study also seeks to find out whether the ideas about the use of concept maps in Turkish Music Theory courses vary depending on ‘gender’ and ‘class’ variables. This research was created in survey design and a survey was used as a data collection tool. The study group consists of 63 students who participated in the five-week training given by the researcher. The data obtained from the study were analyzed by SPSS 15 statistics software. As a result of the research, the use of concept maps in the teaching of Turkish Music Theory course was found useful for effective learning and organization of the concepts related to this course. It was found that there was a significant difference between the participants' views of the concept maps on the 'usability of teaching' sub-dimension of Turkish Music Theory course, and their gender. Furthermore, there was a significant difference among the participants between'usability of learning', 'organization' and 'effectiveness' sub-dimensions and the year of education.

Anahtar Kelimeler

Concept maps, Turkish Music, Turkish Music Theories, Maqam

Kaynakça

• Acat, M. B. (2003). Kavram Haritalarının Türkçe Öğretiminde Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 168-193.
• Akgündüz, D. and Bal, Ş. (2013). İlköğretim Fen Bilgisi Dersi 6. Sınıf Biyoloji Konularında Kavram Haritalarının Kullanılmasının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Ve Tutumlarına Etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim and Toplum Eğitim Bilimleri and Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 86-96.
• Akinsanya, C. and Williams, M. (2004). Concept Mapping For Meaningful Learning. Nurse Education Today, 24 (1), 41-46.
• All, C. A., Huycke, L .I. and Fisher, M. J. (2003). Instructional Tools for Nursing Education: Concept Maps, Journal of Nursing Education, 24(6), 311-318.
• Altınok, H. (2004). İşbirlikli ve Bireysel Kavram Haritalamanın Başarı Düzeyine Göre Fen Başarısı and Güdü Üzerindeki Etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 40, 484-503.
• Altıntaş, G. and Altıntaş, S. U. (2008). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde “Kavram Haritası” Kullanımının Öğrenci Akademik Başarısı Üzerindeki Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 61-66.
• Ata, N. and Adıgüzel, T. (2011). Matematik Öğretiminde Kavram Haritalarının Farklı Kullanım Biçimlerinin Öğrencilerin Kavram Haritası Yapabilme Düzeyi ve Akademik Başarılarına Etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10(2), 803-823.
• Aykanat, F., Doğru, M. and Kalender, S. (2005). Bilgisayar Destekli Kavram Haritaları Yöntemiyle Fen Öğretiminin Öğrenci Başarısına Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (12), 391-400.
• Ayvacı, Ş. H. and Devecioğlu, Y. (2002). Kavram Haritalarının Optik Konularına Uygulamaları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Bahar, M. (2000). Biyoloji Eğitiminde Kavram Haritalarının Kullanımı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 25-40.
• Baki, A. and Mandacı Şahin, S. (2004). Bilgisayar Destekli Kavram Haritası Yöntemiyle Öğretmen Adaylarının Matematiksel Öğrenmelerinin Değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(4).
• Balsarı, C. K. and Aslanertik, B. E. (2007). Kavram Haritaları ve Muhasebe Eğitimi: Yönetim Muhasebesi Uygulaması. 26. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ed. Ümit Gücenme Gencoğlu, (243-258), Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa.
• Bayram, H., Sökmen, N. and Savcı, H. (1997). Önbı̇lgı̇, Mantıksal Düşünme Yeteneğı̇, Laboratuvar ve Kavram Harı̇tası Yöntemlerı̇nı̇n Temel Kı̇mya Kavramlarının Öğretı̇lmesı̇nde Başarıya Etkı̇sı̇. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(9), 79-88.
• Bektüzün, B. and Yel, M. (2019). Canlıların Sınıflandırılması ve Biyolojik Çeşitlilik Konusunun Kavram Haritası ile Öğretimin 9. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına Etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi(GUJGEF), 39(1), 91-113.
• Bilici, S. C., Doğan, A. and Avcı, D. E. (2015). Kavram Haritalarının Değerlendirme Aracı Olarak Kullanılması and Çoktan Seçmeli Testlerle Karşılaştırılarak İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1031-1046.
• Bruillard, E. and Baron, G. L. (2000). Computer-Based Concept Mapping: a Review of a Cognitive Tool for Students, (Ed) David Benzie and Don Passey, Proceedings of Conference on Educational Uses of Information and Communication Technologies, Publishing House of Electronics Industry, Beijing, China, 331-338.
• Candan, A., Türkmen, L. and Çardak, O. (2006). Kavram Haritalamanın İlköğretim Öğrencilerinin Hareket ve Kuvvet Kavramlarını Anlamalarına Etkileri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(1), 66-75.
• Chardan, S. (1985). Concept Maps, AustralianScience Teachers Journal, (30), 55-60.
• Chen, M. ve Ching, S. (2003). Using Concept Mapping in Accounting Learning. Delta Pi Epsilon Journal, 45 (2),133-145.
• Cliburn, W. J. (1986) Using Concept Maps to Sequence Istructional Materials, Journal of Colege Science Teaching, 15(4), 377-79.
• Cullen, J. (1990) Using Concept Maps in Chemistry: An Alteniative View. Journal of Research in Science Teaching, 27(10), 1067-1068.
• Çakmak, F. (2018). Kavram Haritası Yöntemi ve Din Öğretiminde Kullanımı: 9. Sınıf Ünite Açılımlarına Ait Kavram Haritaları, Disiplinlerarası Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 85-111.
• Çıldır, I. and Şen, A. İ. (2005). Orta Öğretim Fizik Öğrencilerinin Elektrik Akımı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Kavram Haritaları Yardımıyla Tespit Edilmesi. Dünya Fizik Yılı-Türk Fizik Derneği 23. Uluslararası Fizik Kongresi, Muğla, Türkiye.
• Çıldır, I. and Şen, A. İ. (2006). Lise Öğrencilerinin Elektrik Akımı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Kavram Haritalarıyla Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 92–101.
• Çimer, A. and Çimer, O. S. (2002). Öğrencilerin Biyoloji Konularının Tekrar Edilmesinde Bir Araç Olarak Kavram Haritası Tekniğini Kullanmaya Karşı Tutumları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Demir, A. and Sezek, F.(2009). İlköğretim Sekizinci Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Genetik Ünitesindeki Kavram Yanılgılarının Giderilmesinde Grafik Materyallerin Etkisi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XXII (2), 573-587
• Demirel, Ö. (2010). Yabancı Dil Öğretimi. (5.Baskı), Pegem Akademi, Ankara.
• Dil, S. and Öz, F. (2014). Hemşirelik Öğretiminde Bir Strateji: Kavram Haritasının Kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(1), 81-89.
• Doğan, N. and Aksu, G. (2016). Matematik Dersinde V-Diyagramı Ve Kavram Haritası Kullanımının Öğrencilerin Başarı ve Tutumlarına Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 35, 52-64
• Durukan, E. and Maden, S. (2010). Kavram Haritaları ile Not Tutmanın İlköğretim Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerisi Üzerine Etkisi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 63-70
• Erdem, E. (2008). Genel Kimya Dersinde Öğrencilerin Kavram Haritalama ve Problem Çözme İnancının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 111-122
• Ertan, Y., Yücel, E. and Saraç, M. (2014). Kavram Haritaları Tekniğinin Muhasebe Eğitiminde Kullanılması: Uludağ Üniversitesi Uygulaması. Business and Economics Research Journal, 5(1), 107-122
• Frederiksen, J. R., White B. Y. and Gutwill, J. (1999). Dynamic Mental Model in Learning Science: The Impotance of Constructing Derivationallinkages among Models, Journal of Research in Science Teaching, 36 (7), 806-836
• Gedizgil, Z. and Deryakulu, D. (2008). Kavram Haritalamanın Bilgisayardan Hoşlanma ve Bilgisayar Dersine Yönelik Güdülenme Üzerindeki Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 106-115
• Gul, R. B. and Boman, J. A. (2006). Concept Mapping: A Strategy for Teaching And Evaluation in Nursing Education, Nurse Education in Practice, 6, 199-206
• Güneş, T., Güneş, M. H. and Çelikler, D. (2006). Fen Bilgisi Öğretmenliği Programı Biyoloji II Ders Konularının Öğretilmesinde Kavram Haritası Kullanımının Öğrenci Başarısı Üzerine Etkileri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 39-49
• Gürbüz, R. (2006). Olasılık Konusunun Öğretiminde Kavram Haritaları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 133-151
• Gürgen, E. T. and Öztopalan, R. (2015). Müzik Tarihi Dersinde Grup Etkinliğine Dayalı Kavram Haritalama, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(12), 37-46
• Harpaz, I., Balik, C. and Ehrenfeld, M. (2004). Concept Mapping: An Educational Strategy for Advancing Nursing Education, Nursing Forum, 39(2), 27-36
• Harper, F., Mallette, B., Maheady, L. and Brennan, G. (1993). Classwide Student Tutoring Teams and Direct Instruction as a Combined Instructional Program to Teach Generalizable Strategies for Mathematics Word Problems, Education and Treatment of Children, 16, 115-135
• Horzum, T. (2018). Matematik Öğretmeni Adaylarının Dörtgenler Hakkındaki Anlamalarının Kavram Haritası Aracılığıyla İncelenmesi, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(1), 1-30
• Irvine, H. J., Cooper K. and Jones G. M. (2005). Concept Mapping to Enhance Student Learning in a Financial Accounting Subject, Proceedings Accounting Educators Forum, Sydney, 1-19
• Jegede, O. J., Alaiyemola, F. F. and Okebukola, P. A. O. (1990). The Effect of Concept Mapping on Students' Anxiety and Achievement in Biology. Journal of Research in Science Teaching, 27(10) 951-960
• Kalaycı, N. and Çakmak, M. (2000). Kavram Haritalarının Öğretim Sürecinde Kullanılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 571-580
• Kalkan, A. and Uğuz, S. (2010). Kavram Haritası Tekniğinin Genel İşletme Dersi için Uygulanması ve Öğrenci Görüşleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 74-82
• Kandil İngeç, Ş. (2008). Kavram Haritalarının Değerlendirme Aracı Olarak Fizik Eğitiminde Kullanılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 195-206
• Kaptan, F. (1998). Fen Öğretiminde Kavram Haritası Yönteminin Kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95-99
• Kara, F. and Kefeli, N. (2018). Kavram Haritaları Kullanımının Öğrencilerin Başarı, Mantıksal Düşünme Becerisi ve Fen Bilimlerine Yönelik Tutumlarına Etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 594-619
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Karayurt, Ö., Dicle, A. ve İstan, P. (2006).Hemşirelik Eğitiminde Bir Strateji: Kavram Haritası. Z.K.Ü. Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 2(2),100-109
• Kaya, O. N. (2003a). Eğitimde Alternatif Bir Değerlendirme Yolu: Kavram Haritaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 265-271
• Kaya, O. N. (2003b). Fen Eğitiminde Kavram Haritaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 70-79
• Kaya, O. N., Doğan A. and Kılıç Z. (2005). University Students’ Attitudes towards Chemistry Laboratory: Effects of Argumentative Discourse Accompanied by Concept Mapping, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 201-213
• Kemertaş, İ. (2017). Öğretim İlke and Yöntemleri (1. Baskı), Nobel Yayıncılık, Ankara
• Kılıç, D. and Sağlam, N. (2004). Biyoloji Eğitiminde Kavram Haritalarının Öğrenme Başarısına ve Kalıcılığına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 155–164
• Kırkkılıç, H. A., Maden, S., Şahin, A. and Girgin, Y. (2011). Kavram Haritalarının Okuduğunu Anlama and Kalıcılık Üzerine Etkisi. Pegem Eğitim and Öğretim Dergisi, 1(4), 11-18
• Kinchin, I. M. (2000). Concept Mapping in Biology. Journal of Biological Education, 34(2), 61-68.
• Kutluğ, Y. F. (2000). Türk Mûsikisinde Makamlar (1.Baskı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kurnaz, M. A. (2010). Kavram Haritalarının Öğretim Sürecinde Kullanılması: Bir Aksiyon Araştırması, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 175-199
• Leauby, B. A., Szabat, K. A., & Maas, J. D. (2010). Concept mapping—An empirical study in introductory financial accounting. Accounting Education: an international journal, 19(3), 279-300.
• Lee, Y. and Law, N. ( 200 1). Explorations in Promoting Conceptual Change in Electrical Concepts Via Ontological Category Shift. International Journal Science Education, 23(2),111-149
• Lehman, J. D., Carter, C. and Kahle, J. B. (1985) Concept Mapping, Vee Mapping, and Achievement: Results of a Field Study with Black High School Students, Journal of Research in Science Teaching, 22(7), 663-673
• Maas, J. D. and Leauby, B. A. (2006). Concept Mapping- Exploring It’s Value as a Meaninigful Learning Tool in Accounting Education. Global Perspectives on Accounting Education, 2(1), 75-98
• Mayer, R. E. (1989). Models for Understanding, Review of Educational Research, 59(1), 43-64
• Novak, J. D., Gowin, D. B. and Johansen, G. T. (1983). The Use of Concept Mapping and Knowledge Vee Mapping with Junior High School Science Students, Science Education, 67, 625-645. 10.1002/sce.3730670511
• Novak, J. D. and Gowin, D. B. (1984). Learning How to Learn, Cambridge University Press, New York
• Okebukola, P. A. and Jegede, O. J. (1988). Cognitive Preference and Learning Mode as Determinants of Meaningful Learning Through Concept Mapping. Science Education, 72(4), 489-500
• Öner, F. and Arslan, M. (2005). İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Dersi Elektrik Ünitesinde Kavram Haritaları ile Öğretimin Öğrenme Düzeyine Etkisi, The Turkish Online Journal of Educatinal Technology, 4(4), 163-169 Özay Köse, E. (2014). Hücre ve Organellerin Öğretiminde Kavram Haritalarının Kullanılması, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), 116-121
• Özdemir, Ö., Ülker, M., Uyguç, M., Huyugüzel, P., Çavaş, B. and Kesercioğlu, T. (2002). Fen Eğitiminde İnşacı Yaklaşım ve Kavram Haritalarının Kullanımının Öğrenci Başarılarına Olan Etkileri, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara
• Özsoy, N. (2004). Kavram Haritalarının and Vee Diyagramlarının Fonksiyonlar Ünitesinin Öğretilmesinde and Öğrenilmesinde Kullanılması, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 15-24
• Öztürk, J. and Ömeroğlu, A. F. (2015). Dil bilgisi öğretiminde kavram haritalarının kullanımı, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31)
• Sarıca, R. and Çetin, B. (2012). Öğretimde Kavram Haritaları Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarısına ve Kalıcılığa Etkisi. İlköğretim Online, 11(2)
• Sever, R., Budak, F. M. and Yalçınkaya, E. (2009). Coğrafya Eğitiminde Kavram Haritalarının Önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 19-32
• Simon, J. (2007). Concept Mapping in a Financial Accounting Theory Course. Accounting Education, 16(3), 273-308
• Sönmez, V. (2008). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı (14. Baskı), Anı Yayıncılık, Ankara
• Sönmez, V. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri (6. Baskı), Anı Yayıncılık, Ankara
• Şahin, F. (2002). Kavram Haritalarının Değerlendirme Aracı Olarak Kullanılması ile İlgili Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(11), 17-32
• Taşpınar, M. (2004). Kuramdan Uygulamaya Öğretim Yöntemleri, Üniversite Kitabevi, Elazığ
• Temelli, A., Arlı, E. E., Biber, B. and Kurt, M. (2011). İnsanlarda Solunum Sistemi Konusunun Kavram Haritalarıyla Öğretilmesinin Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 61-66
• Tokcan, H. (2015). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi (1. Baskı), Pegem Akademi, Ankara
• Tuna, F. (2013). Coğrafya Öğretiminde Kavram Haritalarının Öğrencilerin Başarısına Etkisi and Öğrencilerin Yöntem Hakkındaki Görüşleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 182-197
• Turan, M. and Boyraz, Z. (2004). Öğretim Materyali Olarak Kavram Haritaları, Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 123-128
• Türkmen, L., Çardak, O. and Dikmenli, M. (2005). Lise 1 Biyoloji Dersi Alan Öğrencilerin Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılmasıyla İlgili Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi ve Kavram Haritası Yardımıyla Değiştirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1)
• Uyangör, S. M. and Üzel, D. (2005). Kavram Haritaları Kullanılarak Yapılan Öğretimde Graf Teorinin Yeri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 135-144
• Wallace, J. D. and Mintzes, J. J. (1990). The Concept Map as a Research Tool: Exploring Conceptual Change in Biology. Journal of Research in Science Teaching, 27, 1033-1052
• Yılmaz, E., Tamer, S. L. and Koç, M. (2009). Öğretmen Adaylarının Kavram Haritalarının Arayüz Tasarımlarındaki Görsel Tercihleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 1(1), 41-57
• Yılmaz, K. and Çolak, R. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Haritaları Kullanımının Öğrencilerin Tutum, Akademik Başarı ve Bilgilerinin Kalıcılık Düzeylerine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 1-16