ÖZEL DERSHANELERDEN RESMİ OKULLARA ATANAN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN MESLEKİ YETERLİK ALGILARI VE DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 1, 456 - 503, 01.01.2020

Abdullah Çetin Fatma Sadık

Öz

Bu araştırmanın amacı özel dershanelerde görev yaparken Millî Eğitim Bakanlığına atanan/geçen fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki yeterlik algılarını ve öğrenme-öğretme sürecindeki davranışlarını incelemektir. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasına göre desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Kahramanmaraş ilinde resmi ortaokullarda 2015-2016 öğretim yılında görev yapan altı fen bilimleri öğretmeni oluşturmuştur. Amaçsal örnekleme yönteminden ölçüt örnekleme yönteminin kullanıldığı araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı MEB tarafından devlet okullarına atanmadan önce dershanede çalışmış olma ve fen bilimleri öğretmeni olma ölçüt olarak alınmıştır. Araştırma verilerinin elde edilmesinde gözlem, görüşme, doküman incelenmesi ve öz değerlendirme formundan faydalanılmıştır. Araştırmanın sonucunda özel dershanede görev yaparken MEB’e atanan /geçen fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği genel yeterlik algılarının yüksek olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin özellikle program ve içerik bilgisi yeterliklerini çok yüksek algıladığı mevzuat bilgilerini ise yetersiz algıladığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin fen bilimleri öğretim programın ilke ve yaklaşımına uygun dersleri yürütmediği, daha çok sınav odaklı ders işlediği ve etkinlikler yaptığı, sınav konusunda rehberlik ettiği ve öğrencileri sınavla motive ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen eğitimi, Yeterlik, Fen bilimleri, Değişim, Dershane

Research into the Perceptions of Professional Competence and the Behaviors of Science Teachers Appointed to Public Schools from Private Courses

Öz

The aim of this research is to examine career-changing science teachers’ perceptions on general teacher qualifications and their behaviors in terms of learning andteaching process. The research was designed as a case study in line with the qualitative research approach. The research sample consisted of six science teachers working in public secondary schools in Kahramanmaraş, Turkey in the 2015-2016 academic year. In the research, which uses the criterion sampling method linked to the purposeful sampling method, being a science teacher who had worked in private courses before being assigned to public schools operated by the MoNE was taken as the main criterion. The research data were collected through observations, interviews, document reviews and self-evaluation forms. The results showed that the participant teachers have high level of perceptions on general teaching qualifications. Besides, it was revealed that teachers perceived the assigned program and content knowledge competencies at a very high level, and that they did not have sufficient knowledge of the legislation. Finally, it was determined that they do not teach in accordance with the principles and approaches identified in the science curriculum, that they tend to conduct exam-oriented lessons and activities, that they guide the students about the exam and that they motivate these students through exams.

Anahtar Kelimeler

Teacher education, Proficiency, Science, Change, Private Courses

Kaynakça

• Ada, Ş. ve Akan, D. (2007). Değişim sürecinde etkili okullar. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 343-373.
• Adıgüzel, A. (2008). Eğitim fakülterinde öğretmen eğitimi program standartlarının gerçekleşme düzeyi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Ağçam, R. ve Babanoğlu, P. (2016). An investigation on EFL teachers’ attitude toward teaching profession. Higher Education Studies, 6(3), 21-31.
• Akpınar, E. ve Ergin, Ö. (2005). Yapılandırmacı kuramda fen öğretmeninin rolü. İlköğretim Online, 4(2), 55-64.
• Aslanargun, E., Bozkurt, S. ve Düzce, A. T. L. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 349-368.
• Aydın, S. ve Çakıroğlu, J. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri: Ankara örneği. İlköğretim Online, 9(1), 301-315.
• Bardak, Ş. ve Karamustafaoğlu, O. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin kullandıkları öğretim strateji, yöntem ve tekniklerin pedagojik alan bilgisi bağlamında incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 567-605.
• Beyaztaş, İ. D., Kaptı, B. S. ve Gelbal, S. (2013). Ortaöğretim ve özel dershane öğretmenlerinin öğretme-öğrenme sürecindeki davranışlarına ilişkin öğrenci görüşleri. Uluslararası Eğitim Programı ve Öğretim Çalışma Dergisi, 3(5), 1-12.
• Böyük, U., Demir, S. ve Erol, M. (2010). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlik görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Tübav Bilim Dergisi, 3(4), 342-349.
• Bunchberger, F., Campos, B. P., Kallos, D. ve Stephenson, J. (2000). Green paper on teacher education in Europe. High Quality Teacher Education for High Quality Education and Training. Tehmatic Network on Teacher Education in Europe. TNTEE and the Editors.
• Bümen, N. T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G. ve Acar, V. (2012) Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Millî Eğitim Dergisi, (194), 31-50.
• Caena, F. (2014). Teacher competence frameworks in Europe: Policy-as-discourse and policy-aspractice. Francesca European Journal of Education, 49(3), 311-331.
• Carey, K. (2004). The real value of teachers: Using new information about teacher effectiveness to close the achievement gap. Thinking K–16, 8(1), 3-42.
• Cemaloğlu, N. ve Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Coninx, N., Kreijn, K ve Jochems, W. (2013). The use of keywords for delivering immediate performance feedback on teacher competence development. European Journal of Teacher Education, 36(2), 164-182.
• Cooper, P. ve Yan, Z. (2015). Some possible effects of behaviour management training on teacher confidence and competence: Evidence from a study of primary school teachers in Hong Kong. Educational Studies, 41(1-2), 156–170.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed: M. Bütün ve S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çalık, C. (2007). Okul-çevre ilişkisinin okul geliştirmedeki rolü: Kavramsal bir çözümleme. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 123-139.
• Çalık, T. (2003). Eğitimde değişimin yönetimi: Kavramsal bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 9(4), 536-557.
• Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim online, 2(2), 28-34.
• Darling-Hammond, L. (2006). Constructing 21st-century teacher education. Journal of Teacher Education, 57(3), 300-314.
• Dekker-Groen, A. M., Marieke, F., Schaaf, D. ve Karel, M. (2013). A teacher competence development programme for supporting students’ reflection skills. Teachers and Teaching Theory and Practice, 19(2), 150-171.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Demirtaş, Z. ve Kahveci, G. (2010). Öğrenci algılarına göre 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 18-29.
• Doğan, Y. (2010). Fen ve teknoloji dersi programının uygulanması sürecinde karşılaşılan sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-106.
• Erdoğan, İ (2001). Değişim yönetimi: Ders geçme ve kredili sistem üzerine bir araştırma. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(14), 73-98.
• European Commission. (2015). Science education for responsible citizenship. Report To The European Commission of The Expert Group on Science Education.
• Fullan, M. G. (2007). The new meaning of educational change (4th ed.). New York, NY: Teachers College Press
• Geçer, A. ve Özel, R. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde yaşadıkları sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1-26.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 135-145.
• Gömleksiz, M. N. ve Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 76-88.
• Helvacı, A. (2010). Eğitim örgütlerinde değişim yönetimi ilke yöntem ve süreçler (2. bs). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Jiang, F., Lin, S. ve Mariano, J. M. (2016). The influence of Chinese college teachers’ competence for purpose support on students’ purpose development. Journal of Education for Teaching, 42(5), 565-581.
• Johansson, S., Myrberg E. ve Rosén, M. (2015). Formal teacher competence and its effect on pupil reading achievement Scandinavian. Journal of Educational Research, 59(5), 564–582.
• Karacaoğlu, C. Ö. (2008). Avrupa birliği uyum sürecinde öğretmen yeterlilikleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaman, P. ve Karaman, A. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri öğretim programına yönelik görüşleri. Journal of Education Faculty, 18(1), 243-269.
• Kaya, H. İ. (2010). Öğretmen eğitiminde yapılandırmacı öğrenmeye dayalı uygulamaların öğretmen adaylarının, problem çözme, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme eğilimlerine etkileri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kıroğlu, K. (2011) Bir meslek olarak öğretmenlik. İçinde Ö. Demirel ve Z. Kaya (Ed.) Eğitim bilimlerine giriş (345-370) Ankara: Pegem Akademi.
• Lıncoln, Y.S. ve Guba, E.G. (1985). Naturalistic inquiry. California: SAGE
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri, temel eğitimi destekleme projesi “öğretmen eğitimi bileşeni”. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2007). Okul temelli mesleki gelişim kılavuzu. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013) İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Başkanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed: S. Turan) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Ed.). Calif: SAGE Publications.
• Mutlu, M. ve Aydoğdu, M. (2003). Fen bilgisi eğitiminde Kolb’un yaşantısal öğrenme yaklaşımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 15-29.
• National Council for Accreditation of Teacher Education. (2002). Professional standards for the accreditation of schools, colleges, and departments of education. Washington: Copyright © University of Virginia
• Oğuz, A. ve Bayındır, N. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öğretimi planlamaya ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 8(3), 901-922.
• Özden, M. (2010). Kimya öğretiminde okul ve dershane eğitiminin karşılaştırılması: Malatya ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Bahar, 8(2), 397-416.
• Özer, Y. ve Acar, M. (2011). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri üzerine ikili karşılaştırma yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(40), 89-101.
• Pantıc´, N., Wubbels, T. ve Mainhard, T. (2011). Teacher competence as a basis for teacher education: Comparing views of teachers and teacher educators in five western Balkan countries. Comparative Education Review, 55(2), 165-188.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed: M. Bütün ve S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Saylı, H. ve Tüfekçi, A. (2008). Başarılı bir örgütsel değişimin gerçekleştirilmesinde dönüştürücü liderliğin rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (30), 193-210.
• Siyez, D. M. (2009). Liselerde görev yapan öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik algıları ve tepkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 67-80.
• Stake, R. E. (2005) Qualitative case studies. In N. K Denzin ve YS. Lincoln (Eds.). The Sage handbook Of qualitative research (3rd ed.), (443-466), Thousand Oaks, CA: Sage.
• Taş, A. (2009). Ortaöğretim okulu müdürlerinin değişimi yönetme davranışlarına i̇lişkin öğretmen algılarının değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 10(2), 1–18.
• Tebliğler Dergisi. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü (2590), 1491-1540.
• Tekbıyık, A. ve Akdeniz, A. R. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programını kabullenmeye ve uygulamaya yönelik öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 23-37.
• Tıkaç, S. (2015). Nitel veri analiz programlarının veri analizinde kullanımı: Nvivo’ya bir bakış. İçinde F.N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.) Nitel araştırma, yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (260-371) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tunçer, P. (2011). Örgütsel değişim ve liderlik. Sayıştay Dergisi, 22(80), 57-83.
• Turan, İ. ve Alaz, A. (2007). Özel dershanelerde coğrafya öğretiminin öğrenci görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 279-292.
• Uştu, H., Taş, A. M. ve Sever, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik algılarına ilişkin nitel bir araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 4(1), 15-23.
• Ünsal, S., ve Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki imajlarina ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926.
• Webster-Wright, A. (2009). Reframing professional development through understanding authentic professional learning. Review of Educational Research, 79(2), 702-739.
• Yangın, S. ve Dindar, H. (2007). İlköğretim fen ve teknoloji programındaki değişimin öğretmenlere yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 240-252.
• Yanık, B. H., Bağdat, O., Gelici, Ö. ve Taştepe, M. (2016). Göreve yeni başlayan ortaokul matematik öğretmenlerinin karşılaştıkları zorluklar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(36), 130-152.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Göreve yeni başlayan özel dershane öğretmenlerinin kurumlarındaki çalışma koşullarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 635-650.
• Yin, K. R. (2004).“Case study methods” to appear in the 3rd edition of complementary methods for research in education. American Educational Research Association, Washington.
• Yurdakul, K. I. (2016). Nitel veri analizinde adım adım nvivo kullanımı. Ankara: Anı Yayıncılık.