ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA ÖRGÜTSEL SESSİZLİĞİN YORDAYICISI OLARAK ÖRGÜTSEL ADALET VE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 2, 669 - 686, 01.05.2017

Emine Önder

Öz

Araştırmada, öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyleri, adalet ve bağlılığın örgütsel sessizlik üzerindeki etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunu, Burdur merkez ortaöğretim kurumlarında görev yapan 270 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri; Niehoff ve Moorman tarafından geliştirilen ve Polat tarafından Türkçe’ye uyarlanan örgütsel adalet, Kahveci tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ve Erenler tarafından geliştirilen örgütsel sessizlik ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmada t-testi, tek yönlü varyans analizi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Analizler sonucunda, öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının düşük düzeyde olduğu, öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının okul türüne göre anlamlı farklılık gösterdiği ve meslek lisesi öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Örgütsel sessizlik ile örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasında orta düzeyde negatif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Örgütsel sessizliğin %28.3’ünün etkileşim adaleti ve devam bağlılığı tarafından açıklandığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim, örgütsel sessizlik, örgütsel adalet, örgütsel bağlılık

Organizational Justıce and Commitment as the Predictor of Organizational Silence in Secondary Education Schools

Öz

In the research, it was aimed to determine the level of organizational silence of the teachers, the effect of justice and commitment on organizational silence. The research is in the relational screening model. The study group of the research consists of 270 teachers working in secondary school in Burdur. Research data was collected with the organizational justice scale developed by Niehoff and Moorman and adopted into Turkish by Polat, the organizational commitment scale developed by Kahveci and the organizational silence scale developed by Erenler. In the study, t-test, one-way analysis of variance and multiple regression analysis were used. As a result of analyses, it was understood that the organizational silence perception of the teachers was at the low level, the organizational silence perception of the teachers differed significantly according to the school type and the organizational silence perception of the vocational high school teachers was higher. A medium-level negative significant relation was determined between organizational silence and organizational justice and organizational commitment. It was understood that 28.3% of the organizational silence was explained by interactional justice and continuation commitment

Anahtar Kelimeler

Secondary education, organizational silence, organizational justıce, organizational commitment

Kaynakça

• Aküzüm, C. (2014). The effect of perceived organizational justice on teachers’ silence: A practice in primary education institutions. International J. Soc. Sci. & Education, 5(1), 96-107.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Andersson, L. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49, 1395-1418.
• Andersson, L. M. & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. The Journal of Organizational Behavior, 18, 449-470.
• Bayram, T. Y. (2010). Üniversitelerde örgütsel sessizlik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Batmunkh, M. (2011). Liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki ve bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bies, R. J. & Shapiro, D. L. (1988). Voice and justification: Their influence on procedural fairness judgements. Academy of Management Journal, 31(3), 676-685.
• Blatt, R., Christianson, M. K., Sutcliffe, K. M. & Rosenthal, M. M, (2006), A sensemaking lens on reliability. Journal of Organizational Behaviour, 27(7), 897- 917.
• Bowen, F. & Blackmon, K. (2003), Spirals of silence: The dynamic effects of diversity on organizational voice. Journal of Management Studies, 40(6), 1393-1417.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Çakıcı, A. (2010). Örgütlerde işgören sessizliği, neden sessiz kalmayı tercih ediyoruz? Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çakıcı, A. (2008). Örgütlerde sessiz kalınan konular, sessizliğin nedenleri algılanan sonuçlar üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 117-134.
• Çiçek-Sağlam, A. ve Yüksel, A. (2015). Liselerde görev yapan öğretmen ve yöneticilerin örgütsel sessizliğe ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 10(7), 317-332.
• Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61
• Dyne, L. V., Ang, S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Erenler, E. (2010). Çalışanlarda sessizlik davranışının bazı kişisel ve örgütsel özelliklerle ilişkisi: Turizm sektöründe bir alan araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Eroğlu, A. H., Adıgüzel, O. ve Öztürk, U. C. (2011). Sessizlik girdabı ve bağlılık ikilemi: İşgören sessizliği ile örgütsel bağlılık ilişkisi ve bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 97-124.
• Erol, G. (2012). Liderlik tarzları ve örgütsel sessizlik ilişkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Helvacı, M. A. ve Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak ili örneği). Turkish Studies, 7(3), 1475-1497.
• Güzeller, C. ve Kalağan, G. (2008). Örgütsel sinizm ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve çeşitli değişkenler açısından eğitim örgütlerinde incelenmesi. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı. 87-94.
• James, M. S. L. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organizations: An examination of the potential positive and negatıve effects on school systems Unpublished doctoral dissertation, The Florida State University, Florida.
• Kahveci, G. (2010). İlköğretim okullarında örgütsel sessizlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(167) 50-64.
• Kalaycı, S. (2009). SPSS uygulamalı çok değiskenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karabağ-Köse, E. (2014). Dezavantajlı okullarda öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 28-36.
• Kılınç, E. (2012). Hekim ve hemşirelerde örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel sessizlik, çalışan performansı ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Kolay, A. (2012). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2009). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 153-173.
• Morrison, E. W. & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: A barrier tochange and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25, 706- 725.
• Nartgün, Ş. S. ve Demirel, S. (2012). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik ile iş yaşamında yalnızlık düzeylerine ilişkin görüşleri. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 7(2), 139-156.
• Niehoff, B. P. & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Özçınar, M. F., Demirel, Y. ve Özbezek, D. (2015). Çalışanların örgütsel adalet algıları ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 150-171.
• Özmen, M ve Köseoğlu, İ. (2017). Örgütsel adalet algısı ve örgütsel sessizlik nedenleri arasındaki ilişkiler: Üniversite çalışanlarına yönelik bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(19), 1-18.
• Park, C. W. & Keil, M. (2009). Organizational silence and whistle-blowing on it projects: An integrated model. Decision Sciences 40(4), 901-919.
• Pinder, C. C. & Harlos, K. P. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses perceived injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Selvitopu, A., Şahin, H. (2013). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(2), 171-189.
• Slade, M., R. (2008). The adaptive nature of organizational silence: A cybernetic exploration of the hidden factory. Unpublished doctoral dissertation, School of Education and Human Development of The George Washington University, Washington.
• Subrahmaniam, T. & Rangaraj, R. (2008). Employee silence on critical work ıssues: The cross level effects of precedural justice climate. Personnel Psychology, 61, 37-68.
• Sümbüloğlu, K. ve Akdağ, B. (2007). Regresyon yöntemleri ve korelasyon analizi. Ankara: Hatipoğlu yayınları.
• Şehitoğlu, Y. (2010). Örgütsel sessizlik örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan çalışan performansı ilişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
• Tangirala, S. & Ramanujam, R. (2008). Employee silence on critical work issues: The cross level effects of procedural justice climate. Personnel Psychologyl, 61, 37
• Taşkıran, E. (2010). Liderlik tarzının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin rolü ve bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ünlü, Y., Hamedoğlu, M. A ve Yaman, E. (2015). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ve örgütsel sessizlik düzeyleri arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 140-157.
• Vakola, M. & Bouradas, D. (2005). Antecedents and consequences of organizational silence: An empirical investigation. Employee Relations, 27(5), 441-458.
• Yanık, C. (2012). Örgütsel sessizlik ve güven arasındaki ilişki ve eğitim örgütlerinde bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Zheng, X. T., Ke, J. L., Shi, J.T. & Zheng, X. S. (2008). Survey on employee silence and the impact of trust on it in china. Acta Psychologica Sinica, 40(2), 219-227.