YÜKSEKÖĞRETİMİN YÖNETİMİNE KADINLARIN KATILIMI: BAZI AB ÜLKELERİ TARAFINDAN İZLENEN POLİTİKA-STRATEJİLER VE TÜRKİYE İÇİN ÖNERİLER

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 3, 207 - 226, 01.08.2012

İlknur Maya

Öz

Bu araştırma, yükseköğretimin yönetimine kadınların katılımını sağlamak için bazı Avrupa Birliği ülkeleri tarafından izlenen politika-stratejilerin belirlenmesini ve Türkiye'de yükseköğretim sistemine yönelik öneriler getirilmesini amaçlamaktadır. Araştırmada veriler; AB ülkeleri yükseköğretim istatistikleri, Birleşmiş Milletler CEDAW raporları ve konu ile ilgili alan yazının taraması ile elde edilmiştir. Araştırmanın evrenini, tüm AB ülkeleri ve Türkiye oluşturmaktadır. Ancak alan yazın taramasının sonucunda, bazı AB ülkelerine ulaşılabilmiştir. Araştırmada şu bulgular elde edilmiştir: Avrupa Birliği ülkelerinin bazıları, yükseköğretimin yönetiminde cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik ulusal politikalara sahiptir. Yükseköğretime ve özellikle de lisansüstü eğitime erişim bakımından her iki cinsiyet arasında eşitliği sağlayabilmek için, Avrupa Birliği'nin bazı ülkelerinde kurumsal ve bireysel düzeyde teşvik edici birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde, özellikle yönetici atamalarının daha çok yapıldığı fen bilimleri, teknoloji ve mühendislik alanlarına kız öğrencilerin katılımını desteklemek için birtakım stratejiler izlenmekte, projeler üretilmekte ve üniversitelerde feminist eğitim dersleri sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, yönetim, kadın katılımı, AB ülkeleri, politika-stratejiler

Women's Participation in the Administration of Higher Education: Policies-Strategies Pursued By Some EU Countries, and Recommendations to Turkey

Öz

This research aims at identifying the policies and strategies followed by some European Union countries to increase women’s involvement in the administration of higher education and at making suggestions concerning the system of higher education in Turkey. The research data were obtained through a review of higher education statistics related to EU countries, UN CEDAW reports and of relevant literature. The universe of the study includes all the EU countries and Turkey. However, only after literature review was it possible to reach some of the EU countries. The research findings are as in what follows: Some of the EU countries hold national policies on achieving gender equality in the administration of higher education. Several incentive regulations were made in some EU countries at institutional levels and at individual levels so as to ensure equality between genders in having access to higher education, especially to post-graduate education. Strategies are pursued and projects are generated in some EU countries so as to support female students’ and women’s participation in such fields as sciences, technology and engineering, in which administrators are appointed. In some EU countries, feminist education classes are offered

Anahtar Kelimeler

Higher education, administration, women participation, EU countries, policystrategies

Kaynakça

• Acker, S. & Webber, M. (2006). Women working in academe: Approach with care. In C. Skelton, B. Francis & L. Smulyan
• (Eds.), Gender and education. (pp: 483-496). London: Sage Publication Ltd.
• Akyüz, Y. (2001). Kadınların okul yöneticiliği. Tarih ve Toplum. C.35, 207.
• Bagilhole, B. & White, K. (2008). Towards a gendered skills analysis of senior management positions in UK and Australian universities. Tertiary Education and Management. 14 (1), 1-12.
• Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. (2010). Türkiye'de kadının durumu Aralık 2010 raporu. Mart 2, 2011 tarihinde http://www.cocukdayaparimkariyerde.com adresinden alınmıştır.
• Bebbington, D. (2002). Women in science, engineering and technology: A review of the issues. Higher Education Quarterly. 56 (4), 360-375.
• Berkowitz, P. (2005). Tipping the gender balance. University Affairs. 46, 36-37.
• Bosch, M. (2002). Women and science in the Netherlands: A Dutch case?. Science in Context. 15(4), 483-527.
• Council of Europe. (2000). Group of specialist on positive action in the field of equality between women and men. Final Report of Activities. Strassbourg. Mart 2, 2009 tarihinde http://www.abhabet.com/ozelhaber.php adresinden alınmıştır.
• Debusscher, P. (2011). Mainstreaming gender in European Commission development policy: Conservative Europeanness?. Women's Studies International Forum. 34, 39-49.
• Dewandre, N. (2002). European strategies for promoting women in science. Science. 295, 278-9.
• Dines, E. (1993). Women in higher education management. Paris: UNESCO / Commonwealth Secretariat.
• Enders, U. (2001). A chair system in transition: Appointments, promotions, and gate- keeping in German higher education. Higher Education, 41, 3-25.
• Erçetin, Ş. Ş. (1997). Acaba kadınlar yönetmeye istekli değil mi?. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1(3). 17-32.
• Etan. (2000). Expert working group on women and science, EU. European Commission. Science Policies in the European Union: Promoting Excellence through Mainstreaming Publications. http://ftp.cordis.europa.eu/pub/improving/docs/g_wo_etan_en_200101.pdf
• European Commission DG Research. (2006). She figures 2006. Mart 2, 2009 tarihinde alınmıştır.
• http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/she_figures_2006_en.pdf
• European Commission. (2008). Mapping the maze: Getting more women to the top in research, European
• Communities, Luxembourg.
• EURYDICE. (2005). Participation rates in tertiary education (ISCED 5 and 6) by age and by sex, 2001/02. Key data on education in Europe 2005. Mart 2, 2009 tarihinde http: //www.eurydice.org adresinden alınmıştır.
• Gönen, E., Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2004). Akademisyen kadınlar. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Guenther, K. M. (2008). Understanding policy diffusion across feminist social movements: The case of gender mainstreaming in Eastern Germany. Politics & Gender, 4, 587-613.
• Günlük-Şenesen, G. (1996). Türkiye üniversitelerinin üst yönetiminde kadınların konumu, 1990-93, H. Coşkun (Der.), Akademik yaşamda kadın. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yay. Dizisi.
• Hill, P. (2004). Women crack glass ceiling. Ocak 10, 2011 tarihinde alınmıştır.
• http://timeshighereducation.co.uk/story.asp?storyCode=189571&sectioncode=26
• Holst, L. (2002). KVINFO: The Danish centre for information on women and gender. European Journal of Women's Studies. 9 (4), 485.
• Husu, L. (2001). Sexism, support and survival in academia. Academic women and hidden discrimination in Finland. Social Psychological Studies 6, Helsinki: University of Helsinki.
• Şubat 5, 2011 tarihinde http://www.biblioteca.porto.ucp.pt adresinden alınmıştır.
• Isaiah, I. (2010). Women's access to senior management positions in the University of Abuja-Nigeria., Academic Leadership Journal Online. 8 (1). Mart 20, 2011 tarihinde http: //www.academicleadership.org adresinden alınmıştır.
• Jobbins, D. (2006). Below peak. Times Higher Education. March 31.
• Ledin, A., Bornmann, L., Gannon F. & Wallon, G. (2007). A persistent problem: Traditional gender roles hold back female scientists., EMBO Reports. 8 (11), 982-987.
• Lempiäinen, K. & Naskali, P. (2011). Feminist researchers learning to teach: A Finnish case of university pedagogy in women's studies. Women's Studies International Forum. XXX (Article in Press). Mart 20, 2011 tarihinde http: //www.elsevier.com adresinden alınmıştır.
• Luke, C. (2001). Globalization and women in academia: North/West-South/East., Mahwah NJ, Lawrence Erlbaum Publishers, USA.
• Magaraggia, S. & Leone, M. (2010). Gender and women's studies in Italy: Looking back to look forward., European Journal of Women's Studies. 17 (4), 425-429.
• Majcher, A. (2002). Gender inequality in German academia and strategies for change., German http://www.spaef.com/file.php?id=860 adresinden alınmıştır. Studies, 2 (3). 10, 2011 tarihinde
• McTavish, D. & Miller, K.(2009). Management, leadership and gender representation in UK higher and further education. Gender in Management: An International Journal. 24 (3), 178-194.
• Määttä, S. & Lyckhage, E. D. (2011). The influence of gender in academia: A case study of a university college in Sweden., Equality Diversity and Inclusion: An International Journal. 30 (5), 379-393.
• Merter, F. (2007). Kızların okullaşması açısından bazı Avrupa Birliği topluluğu üyesi ülkeler ve Asya ülkelerinin karşılaştırılması, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 16, 221-244.
• Mitroussi, A. & Mitroussi, K. (2009). Female educational leadership in the UK and Greece. Gender in Management: An International Journal, 24 (7), 505-522.
• Morley, L. (2005a). Opportunity or exploitation? Women and quality assurance in higher education?. Gender and Education 17 (4), 411-29.
• Morley, L. (2005b). Gender equity in commonwealth higher education. Women's Studies International Forum, 28, 209-221.
• O'Connor, O. (2000). Resistance in academia. NAWE International Conference on Women Higher Education,New Orleans.
• OECD. (2008). Education at a glance 2008. Şubat 5, 2009 tarihinde http://www.oecd.org adresinden alınmıştır.
• Okay, N. (2007). Türkiye'de ve Dünya'da mühendislik ve fen bilimleri bölümlerindeki kadın akademisyenlerin mevcut durumlarına bakış. CBT. 289, 3. Kasım 2, 2011 tarihinde http://www.kaum.itu.edu.tradresinden alınmıştır.
• Özbilgin, M. & Healy, G. (2004). The gendered nature of career development of professors-the case of Turkey. Journal of Vocational Behaviour. 64, 358-71.
• Özkanlı, Ö.(2007). The situation of academic women in Turkey. Türk Eğitim Derneği Eğitim ve Bilim Dergisi. 144 (3), 59-70.
• Özkanlı, Ö. & White, K. (2009). Gender and leadership in Turkish and Australian universities. Equal Opportunities International, 28 (4), 324-335.
• Pritchard, R. (2010). Gender inequalities among staff in British and German universities: A qualitative study. Compare, 40 (4), 515-532.
• Rees, T. (2001). Mainstreaming gender equality in science in the European Union. Gender and Education. 13 (3), 243-260.
• Rees, T. (2002). The Helsinki group on women and science: National policies on women science in Europe. Brussels: European Commission. Nisan 7, 2011 tarihinde alınmıştır.
• http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/women_national_policies_full_report.pdf
• Sandy, M. (2006). Women continue to earn less then men. The Times Higher, 29. Nisan 3, 2011 tarihinde http://www.search.proquest.com adresinden alınmıştır.
• Schiebinger, L. (2002). European women in science. Science in Context. 15 (4), 473-481.
• Shakeshaft, C. (2006). Gender and educational management. In C. Skelton, B. Francis & L. Smulyan (Eds.), Gender and education. (pp: 497-511). London: Sage Publication Ltd.
• Sussman, D. & Yssaad, L. (2005). The rising profile of women academics. Perspectives on Labour and Income. 6, 6-19.
• Süral, N. (2002). Avrupa topluluğunun çalışma yaşamında kadın-erkek eşitliğine dair düzenlemeleri ve Türkiye. T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. Ankara: Can Yayın.
• Tan, M. (2002). Eğitim yönetiminde kadınlara yer / gerek var mı?. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu (16-17 Mayıs 2002), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları Yayın No.191.
• Taylor-Gobby, P. (2010). Taking advantage: Informal social mechanisms and equal opportunities policies. International Journal of Sociology and Social Policy. 31(5/6), 253-271.
• UNDP. (2002). Gender mainstreaming: Learning and development pack. New York: UNDP.
• United Nations CEDAW (2000). Birleşmiş milletler kadınlara karşı her türlü ayrımın ortadan kaldırılması anlaşmasının maddesi gereğince İsveç tarafından komiteye sunulan 18.12.2000 tarihli rapor. s.42,43,47. Mart 7, 2010 tarihinde alınmıştır. http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N00/802/05/PDF/N0080205.pdf?Ope nElement.
• United Nations CEDAW (2002). Birleşmiş milletler kadınlara karşı her türlü ayrımın ortadan kaldırılması anlaşmasının maddesi gereğince Norveç tarafından komiteye sunulan http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N02/426/55/PDF/N0242655.pdf?Ope nElement. adresinden alınmıştır. rapor. 26-27. Mart 7, 2010 tarihinde
• Vázquez-Cupeiro, (2003). System of higher education in UK. Mart 7, 2010 tarihinde alınmıştır. http://csn. uni-muenster.de/women-eu/download/PortetTP01_03.pdf
• Wallon, G. (2002). On the Helsinki report: The law is not enough. EMBO Reports.3 (10), 915-918.
• White, K. (2003). Women and leadership in higher education in Australia. Tertiary Education and Management. 19 (1), 45-60.
• Woodward, D. (2007). Work-life balancing strategies used by women managers in British 'modern' universities. Equal Opportunities International. 26 (1), 6-17.
• Yáñez, J. L. & Moreno, M. S. (2008). Women leaders as agents of change in higher education organizations. Gender in Management. 23 (2), 86-102. Şubat 5, 2011tarihinde http://www.search.proquest.com adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık San. ve Tic.A.Ş.
• YÖK. (2007). Türkiye'nin yükseköğretim stratejisi. Aralık 10, 2010 tarihinde http://www.yok.gov.tr adresinden alınmıştır.