ÖĞRETMEN ADAYLARININ ELEŞTİREL PEDAGOJİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 3, 195 - 213, 01.08.2011

Kürşad Yılmaz , Yahya Altınkurt

Öz

Bu çalışmada öğretmen adaylarının eleştirel pedagoji ile ilgili görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Katılımcıların görüşleri cinsiyet, öğrenim görülen program ve sınıf değişkenlerine göre karşılaştırılmıştır. Tarama modelindeki araştırmanın örnekleminde, seçkisiz olarak belirlenmiş 567 öğretmen adayı bulunmaktadır. Araştırmanın verileri Eleştirel Pedagoji İlkeleri Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçek, “Eğitim Sistemi, Okulun İşlevleri ve Özgürleştirici Okul” alt boyutlarından oluşmaktadır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adayları en yüksek katılımı sırası ile Özgürleştirici Okul, Okulun İşlevleri ve Eğitim Sistemi alt boyutlarına göstermiştir. Öğretmen adaylarının en yüksek katılım gösterdiği madde “Öğrencilerden bir eleştiri geldiğinde öğretmen kendini sorgulamalıdır” maddesi; en düşük katılım gösterdiği madde ise “Okul bireyi ve toplumu heba etmektedir” maddesidir. Katılımcıların görüşleri cinsiyet, öğrenim görülen program ve sınıf değişkenlerine göre değişmektedir. Lisans ve tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının görüşleri arasında da anlamlı farklılık vardır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel pedagoji, eleştirel pedagoji ilkeleri, öğretmen adayları

Prospective Teachers’ Views about Critical Pedagogy

Öz

The main aim of the research is to examine prospective teachers’ views about critical pedagogy according to various variables. The participants’ views are compared according to gender, the current university program and grade. The sample of the survey model study consists of 567 randomly chosen teachers. Data is gathered by Principles of Critical Pedagogy Scale. The scale consists of three sub-dimensions: “Education System, Functions of School and Emancipator School”. Descriptive statistics, t-test and ANOVA are used for data analysis. According to the research findings, prospective teachers most agree with Emancipator School, Functions of School and Education System respectively. Prospective teachers agree with the following item the most: “Teachers must question themselves when students criticize” and with the following item the least: “Schools waste individuals and societies”. The participants’ views vary according to gender, the current university program and grade. There is a significant difference between the views of prospective teachers from Thesis and Non-thesis Master’s Programs.

Anahtar Kelimeler

Critical pedagogy, principles of critical pedagogy, prospective teachers

Kaynakça

• Akbey, S. S., 2006, “Güneydoğu Anadolu bölgesinde eğitimin fırsat eşitliği açısından değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Akkan, H., 2000, “Öğretmen ve yönetici görüşlerine göre ilköğretim birinci kademe okullarının eğitimde fırsat ve imkân eşitliği açısından incelenmesi”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Apple, M. W. (1979). Ideology and curriculum. London: Routledge & Kegan Paul.
• Apple, M. W. (1982). Education and power. London: Routledge & Kegan Paul.
• Apple, M. W. (2009). Müfredatın ve eğitimin yeniden yapılandırılması / Neo-liberalizmin ve yeni-muhafazakarlığın gündemi. Eleştirel pedagoji söyleşileri (Çev. E. Ç. Babaoğlu). İstanbul: Kakedon Yayınları.
• Apple, M. W. (2001). Educating the “right” way: markets, standards, god, and inequality. New York: Routledge-Falmer.
• Arı, A. (2007). Üniversite öğretim elamanlarının sorunları. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 65–74.
• Baker, C. (2006). Zorunlu eğitime hayır. (Çev. A. Sönmezay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bartolomé, L. I. (2004). Critical pedagogy and teacher education: radicalizing prospective teachers. Teacher Education Quarterly, 31 (1), 97–122.
• Bercaw, L. A. ve Stooksberry, L. M. (2004). Teacher education, critical pedagogy, and standards: an exploration of theory and practice. Essays in Education, 12. [Online]: http://www.usca.edu/essays/vol122004/Bercaw.pdf adresinden 29 Kasım 2009 tarihinde indirilmiştir.
• Buluç, B. (1997). Türkiye’de, ilköğretim ikinci kademe okullarda eğitimde fırsat ve imkân eşitliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3 (1), 11–21.
• Büyüköztürk, Ş., 1992, “Türkiye’de nüfus ve eğitimde fırsat eşitsizliği”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Chomsky, N. (2007). Chomsky, demokrasi ve eğitim. (Çev. E. Abaoğlu ve diğ.). İstanbul: BGST Yayınları.
• Çağlayan, H. (2008). Muz kabuğu piyasasında dershane öğretmenleri. Bayan Eğitimcilerin Sosyal Hakları Sempozyumu. Ankara: Eğitim Sen.
• Çetinkaya, S., 2008, “Bilinçli medya kullanıcıları yaratma sürecinde medya okuryazarlığının önemi”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dehler, G. E., Welsh, M. A. ve Lewis, M. W. (2001). Critical pedagogy in the `new paradigm'. Management Learning, 32 (4), 493–511.
• Eğitim Bir Sen (2006). Eğitim çalışanları sorunları araştırması. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayını.
• Eğitim Sen (2008). Üniversite öğrencilerinin profili araştırması. [Online]: http://www.egitimsen.org.tr adresinden 20.06.2008 tarihinde indirilmiştir.
• Eğitim Sen (2009). 2009–2010 eğitim-öğretim yılı basında eğitimin durumu. [Online]: http://www.egitimsen.org.tr/down/230909_egitimrapor.pdf adresinden 15 Ağustos 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Erdem, A. R. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim öğretmenlerinin karşılaştığı ekonomik sorunlar ve bu ekonomik sorunların performanslarına etkisi konusundaki görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (1), 270–287.
• Eğitim Reformu Girişimi (2009). Eğitimde eşitlik: politika analizi ve öneriler. İstanbul: ERG.
• Fredricks, L. (2007). A rationale for critical pedagogy in EFL: the case of Tajikistan. The Reading Matrix, 7 (2), 22–28.
• Freire, P. (2000). Yüreğin pedagojisi. (Çev. Ö. Orhangazi). Ankara: Üyopya Yayınları.
• Freire, P. (2010). Ezilenlerin pedagojisi. (Çev. D. Hattatoğlu ve E. Özbek): İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freire, P. (2009). Dönüşümün riskleri ve hissettirdiği korkular. Eleştirel pedagoji söyleşileri (Çev. E. Ç. Babaoğlu). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 66–80.
• Giroux, H. A. (2004). Critical pedagogy and the postmodern/modern divide: Towards pedagogy of democratization. Teacher Education Quarterly, 31 (1), 31–47.
• Giroux, H. A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm. (Çev. B. Baysal). İstanbul: Kalkedon yayınları.
• Giroux, H. A. (2009). Dil/kültürel incelemeler alanında eleştirel pedagojinin bir rolü var mıdır? Eleştirel pedagoji söyleşileri (Çev. E. Ç. Babaoğlu). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Glenn, C. B. (2002). Critical rhetoric and pedagogy: (Re) considering student-centered dialogue 1. Radical Pedagogy, 4 (1). [Online]: http://radicalpedagogy.icaap.org/content/ issue4_1/02_Glenn.html adresinden 15 Eylül 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Glisczinski, D. J. (2007). Transformative higher education: a meaningful degree of understanding. Journal of Transformative Education, 5 (4), 317–328.
• Gök, F. (2004a). Eğitimin özelleştirilmesi. (ed. N. Balkan ve S. Savran) Neoliberalizmin tahribatı. İstanbul: Metis Yayınları, sf. 94–110.
• Gök, F. (2004b). Eğitim hakkı: Türkiye gerçeği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. (sf. 413–421). Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Gök, F. (2005). Üniversiteye girişte umut pazarı: özel dershaneler. Eğitim, Bilim ve Toplum, 3 (11), 102–109.
• Holst, J. D. (2003). Revolutionary critical education: in defense of a theory and a challenge to seek out those who practice it. Journal of Transformative Education, 1 (4), 341–348.
• Hovey, R. (2004). Critical pedagogy and international studies: reconstructing knowledge through dialogue with the subaltern. International Relations, 18 (2), 241–254.
• Illich, I. (2009). Okulsuz toplum. (Çev. M. Özay). İstanbul: Şule Yayınları.
• James, K. (2008). A critical theory and postmodernist approach to the teaching of accounting theory. Critical Perspectives on Accounting, 19, 643–676.
• Kanpol, B. (1998). Critical pedagogy for beginning teachers: The movement from despair to hope. Journal of Critical Pedagogy, 2 (1). [Online]: http://www.lib.wmc.edu/pub/jcp/jcp.html adresinden 15 Eylül 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Kanpol, B. (1999). Critical pedagogy: an introduction. Westport, Conn: Bergin & Garvey.
• Keesing-Styles, L. (2003). The relationship between critical pedagogy and assessment in teacher education. Radical Pedagogy, 5 (1). [Online]: http://radicalpedagogy.icaap.org/content/ issue5_1/03_ keesing-styles.html adresinden 15 Eylül 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Kincheloe, J. L. (2004a). Critical pedagogy primer. New York: Peter Lang Publishing, Inc.
• Kincheloe, J. L. (2004b). The knowledges of teacher education: developing a critical complex epistemology. Teacher Education Quarterly, 31 (1), 49–66.
• Leistyna, P., Lavandez, M. ve Nelson, T. (2004). Critical pedagogy: revitalizing and democratizing teacher education. Teacher Education Quarterly, 31 (1), 3–15.
• McLaren, P. (1993). Schooling as a ritual performance: towards a political economy of educational symbols and gestures. New York: Routledge.
• McLaren, P. (1998). Life in schools: an introduction to critical pedagogy in the foundations of education. New York: Longman.
• McLaren, P. (2007). Kapitalistler ve işgalciler. İmparatorluğa karşı eleştirel bir pedagoji. (Çev. B. Baysal). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Mete, Y. A., 2009, “Fırsat eşitliği temelinde öğretmen atama politikaları: nesnel çözümleme - öznel tanıklıklar”, Yayınlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Moreno-Lopez, I. (2005). Sharing power with students: the critical language classroom. Radical Pedagogy, 7 (2). [Online]: http://radicalpedagogy.icaap.org adresinden 15 Eylül 2010 tarihinde indirilmiştir.
• OECD (2010). Comparing countries’ and economies’ performance. [Online]: http://www.pisa.oecd.org/dataoecd/54/12/46643496.pdf adresinden 20 Kasım 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Okçabol, R. ve Gök, F. (1998). Öğretmen profili araştırması. Ankara: Eğitim-Sen Yayını.
• Özdem, G., 2007, “Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan eğitim politikalarının ilköğretim okullarında yarattığı dönüşümün değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Schapiro, S. A. (2003). From andragogy to collaborative critical pedagogy. Journal of Transformative Education, 1 (2), 150–166.
• Spring, J. (2010). Özgür eğitim. (Çev. A. Ekmekçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Stewart, J. (2007). Teaching resistance: an exercise in critical pedagogy. Radical Pedagogy, 9 (1). [Online]: http://radicalpedagogy.icaap.org/content/issue9_1/stewart.html adresinden 20 Şubat 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Tanman, S., 2008, “İlköğretim ikinci kademede eğitimde fırsat eşitsizliği”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Travers, A. ve Decker, E. (1999). New technology and critical pedagogy. Radical Pedagogy, 1 (2). [Online]: http://radicalpedagogy.icaap.org adresinden 20 Şubat 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Türk Eğitim Sen (2001). Türk milli eğitimi. Ankara: Türk Eğitim-Sen Yayını.
• Türk Eğitim Sen (2007). Türkiye’de eğitim sorunu. Ankara: Türk Eğitim-Sen Yayını.
• Türk Eğitim Sen (2010). Aylık haber bülteni. 73, 2–6.
• Uğraş, K., 2009, “Özel dershanelerde çalışan tarih öğretmenlerinin sorunları ve çözüm önerileri (Ankara il örneği)”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Webb, R. K. (2006). From romantic humanist to postmodern pedagogy: how the alien becomes normative in contemporary education. Radical Pedagogy, 8 (2). Available at: http://radicalpedagogy.icaap.org.
• Yaman, E. (2006). Eğitim sistemindeki sorunlardan bir boyut: büyük sınıflar ve sınıf yönetimi. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 261–274.
• Yıldırım, A. (2010). Eleştirel pedagoji. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2009a). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (59), 471–490.
• Yılmaz, K. (2009b). Elementary school teachers’ views about the critical pedagogy. The Asia-Pacific Education Researcher, 18 (1), 139–149.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 941– 973.
• Yolcu, H. ve Kartal, S. (2010). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin görüşlerine göre Türkiye eğitim sistemine ilişkin yaşanılan sorunlar. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. (sf. 478–483). Elazığ: Fırat Üniversitesi.