Ortaokul Öğrencileri için Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 2369 - 2398, 31.12.2022

Zeynep Başcı Namlı Türkan Karakuş Yılmaz Elif Meral

Öz

Bu araştırmada, ortaokul öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılıklarını geçerli ve güvenilir biçimde belirlemeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılında ilk aşamada 341 ve ikinci aşamada 228 ortaokul öğrencisi olmak üzere toplam 569 öğrenci ile yürütülmüştür. Ölçekteki kapsam ve görünüş geçerliğini belirlemek amacıyla uzman görüşüne başvurulmuş, yapı geçerliği için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. AFA sonucunda ölçek için toplam varyansın %51. 42’sini açıklayan üç faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu faktörler “tanıma ve anlamaya çalışma”, “değer verme” ve “koruma” şeklindedir. DFA’dan elde edilen bulgular ise alt ölçeklerin yeterli uyum indekslerine sahip olduğunu, güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir sınırlar içerisinde yer aldığını göstermiştir. Elde edilen bu bulgular, ölçeğin öğrencilerin kültürel mirasa duyarlılıklarını belirlemek amacıyla geçerli ve güvenilir bir araç olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Kültürel Mirasa Duyarlılık, Ölçek Geliştirme

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

220K078

Teşekkür

TÜBİTAK'a proje desteğinden dolayı teşekkür ediyoruz.

Development Study of Cultural Heritage Sensitivity Scale for Secondary School Students

Öz

The aim of this study was to develop a unique measurement tool so as to identify the extent of secondary school students’ sensitivity to cultural heritage. The study consisted of a total of 569 students, 341 of whom were included in the first stage and 228 in the second stage. Expert review was directly sought to determine the content and face validity of the scale, after which an Exploratory Factor Analysis (EFA) and a Confirmatory Factor Analysis (CFA) were carried out for construct validity. As a result of EFA, a three-factor structure was obtained to account for 51.42% of the total variance of the scale. These factors are “showing interest”, “valuing”, and “protection”. The results obtained from the CFA showed us that the subscales had sufficient fit indices and the reliability coefficients were within acceptable limits. The results also revealed that the scale can be regarded as a valid and reliable tool for determining the extent of students’ sensitivity to cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Scale Development, Sensitivity to Cultural Heritage

Proje Numarası

220K078

Kaynakça

• Aksoy, A. (2012). Kültürel Miras Yönetimi, Anadolu Üniversitesi, 978-975- 06-1242-8.
• Blake, J. (2000). On defining the cultural heritage. International & Comparative Law Quarterly, 49(1), 61-85.
• Barghi, R., Zakaria, Z., Hamzah, A., & Hashim, N. H. (2017). Heritage education in the primary school standard curriculum of Malaysia. Teaching and Teacher Education, 61, 124-131. https//doi.org/10.1016/j.tate.2016.10.012
• Bayram, N. (2017). Sosyal bilimlerde spss ile veri analizi. Ezgi Kitapevi.
• Bozok, B. (2018). Görsel sanatlar ve arkeoloji̇ işbi̇rli̇ği̇ ile gerçekleşti̇rilen kültürel mi̇ras eği̇ti̇mi̇ni̇n öğrenci̇lerin başarı ve tutumlarına etki̇si̇ [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya].
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (136–162). Newbury Park, CA: Sage.
• Byrne, B. (2010). Structural equation modeling with amos: Basic concepts, applications and programming. NY: Taylor and Francis Group.
• Can, A. (2017). SPPS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Chen, G. M., & Starosta, W. J. (2000). The development and validity of the intercultural sensitivity scale. Paper presented at the annual meeting of National Communication Association, Seattle, WA.
• Comrey, A. L. & Lee, H. B., (1992). A first course in factor analysis, Hillsdale, Erlbaum.
• Copeland, T. (2006) European democratic citizenship, heritage education and identity (Strasbourg, France, Council of Europe).
• Curtis, R., & Seymour, C. (2004). Louisiana heritage education program and heritage in the classroom: children’s attitudes towards culturel heritage. Journal of Social Studies Research, 28(2), 20-24.
• Çelikkaya, T., & Kürümlüoğlu, M. (2018). Yeni sosyal bilgiler programında 4. ve 5. sınıfta kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin kazanımların içeriğe yansıması. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(36), 7-38.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203.
• Çulha Özbaş, B. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde kültürel miras eğitimi. M. Safran. (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi (s. 702-718) içinde. Pegem Akademi.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 1-19.
• DeVellis, R. F. (2021). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar (T. Totan, çev ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications. Thousand Oaks, Sage Publications.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlkögretim Online, 13(2), 425-442.
• Fidan, N. K. (2016). Sensitivity of students to the natural environment, animals, social problems and cultural heritage. International Electronic Journal of Elementary Education, 8(3), 403-424.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using Spss. Sage Publications.
• Francioni, F. (2011). The human dimension of international cultural heritage law: An introduction. The European Journal of International Law, 22(1), 9-16.
• Gürel, D., & Çetin, T. (2019). Intangible cultural heritage attitude scale: validity and reliability study. Bartın University Journal of Faculty of Education, 8(1), 82-102. https//doi. org/10.14686/ buefad. 465604
• Halaç, H. H., Bayır, Ö. G., & Köse, T. Ç. (2021). İlkokul öğrencilerine yönelik kültürel mirasa duyarlılık ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 197-218.
• Hereduc, A. (2005). Heritage in the classroom: A practical manuel for teachers. Retriewed from http://www. hereduc. net/hereduc.
• Huhta, J. K., & Hankins, C. S. (1988). Discovering southern resources: A regional model. The Journal of Museum Education, 13-15.
• Hutcheson, G., & Sofroniou, N. (2006). The multivariate social scientist. Thousand Oaks, Sage Publications.
• Kalaycı, Ş. (2017). Faktör analizi. Ş. Kalaycı (Ed.), Spss uygulamalı çok değişkenliği istatistik teknikleri içinde (321-331). Dinamik Akademi.
• Karagöz, Y. (2017). Spss ve amos uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayım etiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde “duyarlılık” değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-181.
• Kılcan, B., & Akbaba, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Journal of World of Turks, 5(3), 113-137.
• Kline, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Lenzerini, F. (2011). Intangible cultural heritage: The living culture of peoples. European Journal of International Law, 22(1), 101-120.
• López-Fernández, J. A., Medina, S., López, M. J., & García-Morís, R. (2021). Perceptions of Heritage among Students of Early Childhood and Primary Education. Sustainability, 13(19), 10636. https://doi.org/10.3390/su131910636
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat. meb.gov.tr/ ProgramDetay.aspx?PID=354
• Metin Basat, E. 2013. Somut ve somut olmayan kültürel mirası birlikte koruyabilmek. Milli Folklor, 100, 61–71.
• Meyers, L. S., Gamst, G., &Guarino, A.J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretion. London: SAGE Publications.
• National Council for the Social Studies [NCSS]. (2010). National curriculum standards for social studies: A framework for teaching, learning and assessment. Silver Springs, MD: NCSS. Bulletin 111.
• Nostra, E. (2004). Heritage and education: A European Perspective. Paper presented at the The Hague Forum.
• Oksüz Kuşçuoğlu, G., & Taş, M. (2017). Sustainable cultural heritage management. Süleyman Demirel University Yalvaç Academy Journal, 2(1), 58-67.
• Öztürk, C., & Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Pegem Yayınları.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A Step by guide to data analysis using spss for windows (2nd ed.). National Library of Australia.
• Schermelleh Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schindler, R. K. & Bonebright, T. L. (2011). Teaching archaeological ethics: Student attitudes towards cultural heritage. Retrieved from http://www.depauw.edu/files/resources/teaching-arch-ethics.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner’s guide to structural equation modeling (3th ed.). New York, NY: Taylor and Francis Group.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve lisrel ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sokal, M. P. (2006). The U.S. Legal Response To The Protection of The World Cultural Heritage. In N. Brodie, M. M. Kersel, C. Luke, K. W. Tubb (Edts.). Archaeology, Cultural Heritage, and The Antiquities Trade. Gainesville, FL: University Press of Florida. 36-67.
• Stangor, C. (2010). Research Methods for the Behavioral Sciences. Wadsworth.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston, Pearson Education, Inc.
• Tuncel, G., & Altuntaş, B. (2020). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin kültürel miras algısı: Göstergebilimsel bir analiz. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6(1), 123-140.
• Weston, R., & Gore, P.A. (2006). A brief guide to structural equation modeling. The Counseling Psychologist, 34(5), 719-751.
• Tweed, C., & Sutherland, M. (2007). Built cultural heritage and sustainable urban development. Landscape and Urban Planning, 83(1), 62-69.
• Ulusoy, K. (2011). Türk toplum hayatında yaşatılan kahve ve kahvehane kültürü. Milli Folklor Dergisi, 12(89), 159-169.
• UNESCO. (1972). Convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage. Adopted by the General Conference at its seventeenth session Paris, 16 November 1972. https://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf
• UNESCO. (2003). Convention fort he Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, (MISC/2003/CLT/CH/14), Paris, 17 October. https://ich.unesco.org/en/convention
• Ünal, Z. G. (2014). Kültürel mirasın korunması, “İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi”(İSMEP), rehber kitap.
• Yeşilbursa, C. C. (2011). Sosyal bilgilerde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara].
• Yeşilbursa, C.C. & Uslu, S. (2014). The comparison of Turkish and American preservice social studies teachers’ attitudes toward heritage education. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 879-891.