A Study on The Detection of Anaphoras in Informative Texts

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 3, 965 - 985, 30.09.2025

Beyza Köksal , Özay Karadağ

https://doi.org/10.29299/kefad.1574170

Öz

This research investigates the ability of 7th-grade secondary school students to detect anaphoras in informative texts. The study's primary objective is to assess how effectively students can resolve these references (identify their referents), both in general and by specific types. To this end, paragraphs from informative texts found in textbooks approved by the Ministry of National Education—whether outdated or currently in use—were used in the test. A total of 82 7th-grade students participated in the study, which involved a test comprising 17 paragraphs and 44 anaphors. The study employed survey research, a quantitative survey approach, a correlational design was used The findings indicate that the overall ability of 7th-grade students to detect anaphoras is inadequate, particularly in identifying pronoun, adjective, adverb, verb, and suffix anaphoras, aside from noun anaphoras. Moreover, students who exhibited higher average success rates in their Turkish course also demonstrated greater proficiency in anaphora detection.

Anahtar Kelimeler

Informative text , Textlinguistics , Reference , Anaphora , Reading comprehension

Bilgilendirici Metinlerdeki Artgönderimlerin Tespiti Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırma, 7. sınıf ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metinlerdeki artgönderimleri tespit etme durumlarını incelemektedir. Çalışmanın ana amacı, öğrencilerin bu gönderimlerin göndergelerini genel olarak ve belirli türler itibarıyla ne kadar etkili bir şekilde tespit edebildiklerini değerlendirmektir. Bu doğrultuda, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmış, eski veya hâlâ kullanılmakta olan ders kitaplarında bulunan bilgilendirici metinlerden paragraflar test için kullanılmıştır. Araştırmaya toplam 82 7. sınıf öğrencisi katılmış ve test, 17 paragraf ve 44 anafor içermektedir. Çalışmada, nicel bir araştırma yaklaşımı olan tarama araştırması kullanılmış ve araştırma tasarımı olarak ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Bulgular, 7. sınıf öğrencilerinin artgönderimleri tespit etme becerilerinin genel olarak yetersiz olduğunu, özellikle isim artgönderimi dışındaki zamir, sıfat, zarf, fiil ve ek artgönderimlerini tanımlamada güçlük yaşadıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca, Türkçe dersinde daha yüksek ortalama başarı gösteren öğrencilerin artgönderim tespit etme konusunda daha yetkin oldukları da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilgilendirici metin , Metindilbilim , Gönderim , Artgönderim , Okuduğunu anlama

Kaynakça

• Aldı, M. (2009). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Erdem Yayınları.
• Beaugrande, R. A. ve Dressler, W. (1981). Introduction to text linguistics. Longman.
• Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz, M. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Anıttepe Yayıncılık.
• Çıkrıkçı, S. S. (2007). Metindilbilimin temel kavramlarının anadili öğretimi süreci açısından değerlendirilmesi. Dil Dergisi, (138), 43-57. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000082
• Ehrlich, M. F. ve Remond, M. (1997). Skilled and less skilled comprehenders: French children's processing of anaphoric devices in written texts. British Journal of Developmental Psychology, 15(3), 291-309. https://doi.org/10.1111/j.2044-835X.1997.tb00522.x
• Erkal, H. ve Erkal, M. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Özgün Yayıncılık.
• Fox, B. A. (1987). Discourse structure and anaphora: written and conversational English. Cambridge University Press.
• Gören N. (2008). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Halliday, M. A. K., Hassan, R. (1976). Cohesion in English. Longman.
• Haykır Ağın, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. ve Üstün, E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Karaca A. ve Kapulu, A. (1999). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Koza Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kaygısız, Ç. (2024). Söylem işlemenin bilişsel ve sinirsel temelleri. Anadolu University Journal of Education Faculty, 8(1), 517-530. https://doi.org/10.34056/aujef.1249529
• Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kızıltan, N., Tunç, T. ve Özçelik, E. (2008). Çocukların yazınsal metinlerde kullanılan sözcelerdeki göndergeleri kavrama edinci. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 19, 91-110.
• Korkut, E. ve Onursal Ayırır, İ. (2016). Dil bilimleri ve dil öğretimi. Seçkin Yayınları
• Köksal. B. (2024). Bilgilendirici metinlerdeki artgönderimlerin tespiti üzerine bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• MEB (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı Türkiye yüzyılı maarif modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Onursal, İ. (2003). Türkçe metinlerde bağdaşıklık ve tutarlılık. Günümüz Dilbilim Çalışmaları, 1, 121-132.
• Pretorius, E. J. (1999). Anaphoric resolution during the reading of expository texts by undergraduate students. Southern African Journal of Applied Language Studies, 7(1), 61-87. https://doi.org/10.1080/10189203.1999.9724696
• Pretorius, E. J. (2005). English as a second language learner differences in anaphoric resolution: Reading to learn in the academic context. Applied Psycholinguistics, 26(4), 521-539. https://doi.org/10.1017/S0142716405050289
• Şen, S. ve Yıldırım, İ. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. Nobel Akademi Yayıncılık.
• Tetik, N., Zorlu N., Türker H. ve Polat Z. (2016). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Uzun, G. L. (2011). Metindilbilim: temel ilke ve kavramlar. Özsoy, A. S. ve Erk Emeksiz, Z. (Eds.) Genel Dilbilim II (ss. 152-180) içinde. Anadolu Üniversitesi.
• Yuill, N. ve Oakhill, J. (1988). Understanding of anaphoric relations in skilled and less skilled comprehenders. British Journal of Psychology, 79(2), 173-186. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1988.tb02282.x