YENİDEN KAVRAMSALLAŞTIRMA AKIMI IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM ALANI ÜZERİNE ÖZELEŞTİREL BİR ÇÖZÜMLEME

Yıl 2014, Cilt: 22 Sayı: 3, 1123 - 1144, 15.07.2016

Nilay T.bümen Sümer Aktan

Öz

Bu çalışmanın amacı, ABD’de eğitimde program çalışmaları alanında 1970’lerde ortaya çıkan yeniden kavramsallaştırma akımının temel tezlerini ve alana getirdiği yeni bakış açısını incelemek ve buradan hareketle Türkiye’de Eğitim Programları ve Öğretim (EPÖ) alanının durumunu çözümlemektir. Bu amaçla alanyazın incelemeleri yoluyla yeniden kavramsallaştırma hakkındaki görüşler ve çatışmalı noktalar sunulduktan sonra, Türkiye’deki duruma dair sorunlar ve boşluklar irdelenmiştir[...1] . Bir paradigma değişimi olarak yeniden kavramsallaştırma, baskın-geleneksel “eğitimde program geliştirme” anlayışına karşı çıkan bir akımdır. Bu akım, eğitsel yaşantıların politik, kültürel, toplumsal cinsiyet ve tarihsel boyutlarıyla bilimsel bir disiplin olarak anlaşılmasını savunur. Programı anlamak için politik, ırksal, toplumsal cinsiyet, fenomenolojik, post yapısalcı ve post modern, otobiyografik ve biyografik, estetik, teolojik gibi, farklı ve rakip söylemleri kullanmak gerekir. Öte yandan Türkiye’de EPÖ alanının hikâyesi uzun ve engellerle doludur. II. Abdülhamit’ten Cumhuriyetin kuruluşuna dek eğitim programlarıyla ilgili çeşitli arayışlar sürdürülmüş, Cumhuriyetle birlikte eğitim programlarının kavramsallaşma ve kurumsallaşmasına yönelik çabalar artmıştır. Günümüzde Türkiye’de EPÖ alanında verilen lisansüstü eğitimin çeşitliliği veya seçenekliliği çoğunlukla göz ardı ettiği; felsefe, siyaset bilimi ve sosyolojiden uzak duran bir görünüm arz ettiği söylenebilir. Öğrenme-öğretme süreci ya da yaklaşımları konusunda sıklıkla ve derinlemesine takip edilen ABD alanyazını, güncel eğitim programı tartışmaları bakımından fazlaca izlenmemektedir. Bu bağlamda, çalışmada yeniden kavramsallaştırma akımının Türkiye’de neden ilgi görmediği tartışılarak, alana ilişkin bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim programları ve öğretim, eğitimde program çalışmaları, eğitimde program geliştirme, yeniden kavramsallaştırma

A SELF-CRITICAL ANALYSIS UPON TURKISH CURRICULUM AND INSTRUCTION FIELD IN CONSIDERATION OF RECONCEPTUALISM

Öz

The purpose of this study is to view the basic arguments and the new perspective brought in the field through the movement of reconceptualism that came along the curriculum studies in the USA in 1970s, and thus to analyze the situation of curriculum studies in Turkey. For this purpose, related and opposite views about the movement are presented through literature firstly, then issues and gaps are discussed in the Turkish context. Named as a paradigm alteration, reconceptualism is a movement that objects to the predominately traditional conception of “curriculum development”. This movement highlights the significance of the political, cultural, gender and historical aspects of educational experiences. According to the movement, the curriculum can be understood by examining different and opponent discourses that are political, racial, gender, phenomenological, post-structualist and post-modern, autobiographic and biographic, esthetic, and theological. In other respects, the history of the field of Curriculum and Instruction (CI) in Turkey is a long one and full of numerous obstacles. Several studies were carried out in pursuit of an appropriate curriculum from the time of Abdulhamid II to the foundation of the Turkish Republic; however, it was only after the Republic that further efforts were made so as to conceptualize and institutionalize the curriculum. It can be argued that the graduate programs in the field of CI commonly overlook variety and alternatives in Turkey at the present time, and seem to stay aloof from philosophy, politics and sociology. American literature, followed frequently and profoundly about teaching-learning processes or approaches, is not monitored well enough in terms of curriculum discussions. Concordantly, in this study, some suggestions are offered related to the field by arguing why reconceptualism did not draw interest in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Curriculum and instruction, curriculum studies, curriculum development, reconceptualism

Kaynakça

• Adanalı, H.A. (2004). Ziya Gökalp’in eğitim felsefesi ve yüksek eğitim hakkındaki görüşleri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLV(1), 57-70.
• Aktan, S. (2014). Curriculum research in Turkey: From Ottoman empire to republic. In Pinar, W.F. (Ed.), International Handbook of Curriculum Research. Second Edition. New York: Routledge. pp. 502-510.
• Aktaş Salman, U. (2010, 27 Şubat). Çocuk kitaplarında çocuklar tek tip. Radikal.
• Alkan, C.(1987). Eğitimci Ziya Gökalp. Ankara Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20(1), 231-244.
• Apple, M. W. (2010). Curriculum studies, The future of: Essay 1. In Kridel, C. (Ed.) Encyclope- dia of Curriculum Studies. Vol. 1. 237-238. Thousands Oaks, California: Sage pub.
• Bakır, K. (2008). II. Meşrutiyet döneminde milli seçkincilik ve eğitim: Emrullah efendi, Tûba ağacı nazariyesi, Doğu Batı Dergisi, 45 (1), 197-213.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi. İstanbul, Milli Eğitim Basımevi.
• Coşkun, V. (2012, 25 Kasım). Eğitim şart ama hangisi? Radikal 2.
• Demirhan İşcan, C. ve Hazır Bıkmaz, F. (2012). Eğitim Programları ve Öğretim alanında lisan- süstü eğitim programlarının analizi. Ankara Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 45(1), 107-138.
• Ergin, O. (1977). İstanbul Mektepleri ve İlim, Terbiye ve San’at Müesseseleri Dolayısıyla Türk Maarif Tarihi. İstanbul, Eser Matbaası.
• Ergün, M. (1987). Satı bey: Hayatı ve Türk eğitimine hizmetleri, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1, 4-19.
• Ergün, M. (2008). “Prens” Sabahattin Bey’in eğitim üzerine düşünceleri, Kuramsal Eğitimbilim, 1(2),1-9.
• Erişti, B. (2013) Türk üniversitelerinde eğitim programları ve öğretim anabilim dalında görev yapan öğretim elemanlarının profilleri. Eğitim ve Bilim. 38(167), 312-326.
• Ertürk, S. (1966). Planlı Eğitim ve Değerlendirme. Ankara, Öğretmeni İşbaşında Yetiştirme Bü- rosu Yayınları.
• Ertürk, S. (1998). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara, Meteksan A.Ş.
• Fortna, B. (2000). Islamic morality in late ottoman secular schools, International Journal of Middle Eastern Studies, 32(3), 369-393.
• Gömleksiz, M. N. ve Bozpolat, E. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanındaki lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies. 6(7), 457-472.
• Gözütok, D., Alkın, S. ve Ulubey, Ö. (2010). “Eğitim Programları ve Öğretim” alanının amaç- larının gerçekleştirilmesini etkileyen sorunların belirlenmesi. 1. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresinde sözlü olarak sunulmuştur. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Gözütok, D. (2014). Curriculum studies in Turkey since 2000. In Pinar, W.F. (Ed.), International Handbook of Curriculum Research. Second Edition. New York: Routledge. pp. 511-514.
• Hazır Bıkmaz, F. Aksoy, E., Tatar, Ö. ve Atak Altınyüzük, C. (2013). Eğitimde Program Geliştir- me alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim. 38(168), 288-303.
• Hlebowitsh, P. (1999). The burdens of new curricularist. Curriculum Inquiry. 29(3), 343-354.
• Hlebowitsh, P. (2010). Centripetal thinking in curriculum studies. Curriculum Inquiry. 40(4), 503-513.
• İlk Mekteplerin Müfredat Programı (1926). İstanbul, Millî Matbaa.
• İnan, M.R. (1988). Bir Ömrün Öyküsü 2: Köy Enstitüleri ve Sonrası, Ankara, Öğretmen Yayınları.
• Kodaman, B. (1991). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara, TTK Basımevi.
• Malewski, E. (2009). Curriculum Studies Handbook: The Next Moment. NY:Routledge.
• Malewski, E. (2010). Post - Reconceptualization. In Kridel, C. (Ed.) Encyclopedia of Curricu- lum Studies. Vol. 2. 669-671. Thousands Oaks, California: Sage pub.
• MEB (1948). Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı İlkokul Programı. İstanbul, Devlet Basımevi.
• Mıhçıoğlu, C. (1989). Eğitim (bilimleri) fakültesinin kuruluşu üzerine. Ankara Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1). 347-391.
• Okan, O. (2008). “Prens Sabahattin” literatürü üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 477-498.
• Özsoy, Y. (1990). Köy Enstitüleri Programları, Kuruluşunun 50. Yılında Köy Enstitüleri, Anka- ra, Eğit-Der Yayınları, 50-70.
• Pacheco, J.A. (2012). Curriculum studies: What is the field today? Journal of the American Association for the Advancement of Curriculum Studies. 8, 1-18.
• Pinar, W.F., Reynolds, W.M., Slattery, P. & Taubman, P.M. (1995; 2004). Understanding Cur- riculum: An Introduction to the Study of Historical and Contempoarary Curriculum Disco- urses. USA: Peter Lang.
• Pinar, W.F. (2000). Curriculum Studies: The Reconceptualization. Troy, NY: Educator’s Inter- national Press, Inc.
• Pinar, W.F. (2008). Curriculum Theory since 1950: Crisis, Reconceptualization, Internationa- lization. In Connelly, F.M.(Ed.) The SAGE Handbook of Curriculum and Instruction. 491- 513. Sage Pub.
• Pinar, W.F. (2010). Reconceptualization. In Kridel, C. (Ed.) Encyclopedia of Curriculum Studi- es. Vol. 2. 735-736. Thousands Oaks, California: Sage pub.
• Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations. New York: Free Press of Glencoe.
• Schubert, W. (1986). Curriculum: Perspective, paradigm and possibility. New York: Macmillan.
• Schubert W. (2010). Balkanization of Curriculum Studies. In Kriedel, C. (Ed.) Encyclopedia of Curriculum Studies. Vol. 1. 68-70. Thousands Oaks, California: Sage Pub.
• Schwab, J. J. (1969). The practical: A language for curriculum. The School Review. 78(1), 1-23.
• Schwab, J. J. (1971). The practical: Arts of eclectic. The School Review. 79(4), 493-542.
• Schwab, J. J. (1973). The practical 3: Translation into curriculum. The School Review. 81(4), 501-522.
• Schwab, J. J. (1983). The practical 4: Something for curriculum professors to do. Curriculum Inquiry. 13(3), 239-265.
• Somel, A.S. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi 1839- 1908, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Sönmez, V. (2008). Opposite curriculum. Eurasian Journal of Educational Research. 30, 99-115.
• Tekeli, İ. (2012). Yükseköğretim’de yeniden düzenleme arayışlarının nasıl temellendirilebilece- ği üzerine. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2(özel sayı), 6-10.
• Ülken, H.Z. (1966). Türkiye de Çağdaş Düşünce Tarihi, Konya, Selçuk Yayınları.
• Yıldıran, G. (2012). Sekiz üniversitemizdeki eğitim programları ve öğretim alanı lisansüstü programlarının genel ve özel alan dersler açısından karşılaştırılması: Farklı yönelimler. Bo- ğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi. 29(2), 43-73.
• Yüksel, S. (2012). Eğitim bilimlerinde paradigmatik dönüşüm: Yeni arayışlar ve yönelimler. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi. 1(1), 35-58.
• Wraga, W. G. (1999). Extracting sun-beams out of cucumbers: The retreat from practice in re- conceptualized curriculum studies. Educational Researcher. 28(1), 4-13.