Ortaokul Öğrencilerinin Çevresel Tutumlarının Davranış, Duygu, Düşünce ve Eylemde Bulunmaya İsteklilik Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 4, 2021 - 2040, 15.09.2016

Elif Özata Yücel Muhlis Özkan Sema Nur Güngör Dilek Zeren Özer

Öz

Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumları, davranış, duygu, düşünce ve
eylemde bulunmaya isteklilik alt boyutları dikkate alınarak belirlenmiş ve çeşitli değişkenler
açısından incelenmiştir. Tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, “Çevresel
Tutum” ölçeği ile 6., 7. ve 8. sınıfta öğrenim gören 1280 öğrenciden toplanan veriler analiz
edilmiştir. Sonuç olarak, araştırmaya katılan öğrencilerin çevresel tutumlarının yüksek
olduğu, çevreye karşı olan olumlu duygularının çok yüksek düzeyde olduğu, çevreyi koruyacak
eylemlerde bulunmaya istekli oldukları, çevreye yönelik olumlu düşünce ve davranışlarının
ise yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin sahip oldukları yüksek çevresel tutuma
rağmen, bunları davranışa dönüştürme noktasında problem yaşadıkları ve çevreye yönelik
davranışlarıyla düşünceleri arasında paralellik olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca bu çalışmada,
kız öğrencilerin çevresel tutumlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu, eğitim
düzeyinin artmasının öğrencilerin çevreye yönelik olumlu düşünceleri üzerinde değişim
meydana getirmediği ve Fen Bilimleri dersinden almış oldukları karne notları arttıkça çevresel
tutum puanlarının da arttığı sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, tutum, davranış.

Evaluating The Environmental Attitudes of Secondary School Students in Terms Of Behaviors, Feelings, Thoughts, and Willingness to Take Action

Öz

The present study aims to determine the environmental attitudes of secondary school
students in terms of behaviors, feelings, thoughts, and willingness to take action and to examine
them in terms of certain variables. Survey model was used in this study and the data obtained
from 1280 students who attend 6th, 7th, and 8th grade by using “The Environmental Attitudes
Scale” was evaluated. It was realized that the students participating in the study have high environmental attitudes. It was determined that the students have high environmental feelings,
thoughts, and behaviors and are willing to take actions to protect the environment. It was
understood that although the students have high environmental attitudes, they have a difficulty
in converting these attitudes to behaviors, and there are not parallelisms between their
environmental behaviors and their environmental thoughts. Moreover, it was found out that the
female students have higher environmental attitudes in comparison to the male students; rise
in educational level does not bring about a change in the positive environmental thoughts of
the students; and the higher science grades the students have in their school reports, the higher
environmental attitudes they have. 

Anahtar Kelimeler

Environmental education, attitudes, behaviors.

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., Altun, A., Yılmaz Soylu, M. (2008). Öğretim Tasarımı. Ankara: Maya Aka-demi Yayın Dağıtım.
• Alp, E., Ertenpınar, H., Tekkaya, C., Yılmaz, A. (2006). A Statistical Analysis of Children’s Environmental Knowledge and Attitudes in Turkey. International Research in Geographical and Environmental Education. 15(3), 210-223.
• Alp, E., Ertepinar, H, Tekkaya, C. ve Yilmaz, A. (2008): A survey on Turkish elementary school students environmental friendly behaviours and associated variables. Environmental Education Research, 14(2), 129-143 doi: 10.1080/13504620802051747
• Atasoy, E. (2006). Çevre için Eğitim - Çocuk Doğa Etkileşimi. Bursa: Ezgi Kitap Evi.
• Atlı, K., Uzun, N. (2009). Öğrencilerin çevreye yönelik ilgi, düşünce ve davranışları arasındaki korelâsyonun incelenmesi. EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2(2), 197-215.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, M. (1997). Ulusal Eylem Planı: Eğitim ve Katılım. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Eagles, P. F. J., Demare, R. (1999). Factors Influencing Children's Environmental Attitudes. The Journal of Environmental Education, 30(4), 33–37. doi: 10.1080/00958969909601882
• Eagly A (1987) Sex differences in social behavior: a social interpretation. Erlbaum, Hillsdale içinde Pauw, J. P., Petegem, P. V. (2010). A cross-national perspective on youth environ-mental attitudes. Environmentalist. 30, 133–144. doi: 10.1007/s10669-009-9253-1.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., Özden, M. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumları. İlköğretim Online. 6(3), 452–468.
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53–60.
• Grob, A. (1995). A structural model of environmental attitudes and behaviour. Journal of Environmental Psychology, 15, 209-220.
• Kaiser, F. G., Wölfing, S. Fuhrer, U. (1999). Environmental attitude and ecological behaviour. Journal of Environmental Psychology. 19, 1-19.
• Kocataş, A. (2010). Ekoloji ve Çevre Biyolojisi(11 baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları.
• Kuhlemeier, H., Van Den Bergh, H. ve Lagerweij, N. (1999). Environmental knowledge, attitudes, and behavior in dutch secondary education. The Journal of Environmental Educa-tion, 30(2), 4-14, doi:10.1080/00958969909601864
• Makki, M. H., Abd-El-Khalick, F. ve Boujaoude, S. (2003). Lebanese secondary school stu-dents' environmental knowledge and attitudes. Environmental Education Research, 9(1), 21-33, DOI: 10.1080/13504620303468
• Özata Yücel, E. Özkan, M. (2014). Ortaokul Öğrencilerine yönelik çevresel tutum ölçeği geliş-tirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 27-48.
• Özkalp, E. (Edi.) (2004). Davranış Bilimlerine Giriş (3. baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Pauw, J. P., Petegem, P. V. (2010). A cross-national perspective on youth environmental attitudes. Environmentalist. 30, 133–144. doi: 10.1007/s10669-009-9253-1.
• Schermelleh- Engel, K., Moosbrugger, H. and Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Psycho-logical Research Online, 2(8), 23–74.
• Schultz, P.W., Shriver, C., Tabanico, J. J., Khazian, A. M. (2004). Implicit connections with nature. Journal of Environmental Psychology, 24, 31–42. doi: 10.1016/S0272-4944(03)00022-7
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74. Aktaran Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik Uygulamaları- SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Şahin, H., Erkal, S. (2010). The Attitudes of middle school students towards the environmen. Social Behavior and Personality, 38(8), 1061-1072. doi: 10.2224/sbp.2010.38.8.1061
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVII(1), 83-92.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Turgut, M. F., Baykul, Y. (2010). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Uluçınar Sağır, Ş., Aslan, O., Cansaran, A. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Bilgisi ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496–511.
• UNESCO-UNEP, Intergovernmental Conference on Environmental Education Final Report. (14-26 Ekim 1977), Tibilisi. Erişim Tarihi: 13.01.2008, http://www.gdrc.org/uem/ee/EE-Tbilisi_1977.pdf.
• Uzun, N., Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencilerin için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliği. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
• Ünal, S., Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP Himayesinde Çevre Eğitiminin Gelişimi ve Türkiye'de Ortaöğretim Çevre Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 142–154.
• Yilmaz, Ö., Boone, W. J & Andersen, H. O (2004) Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues, International Journal of Science Education, 26(12), 1527-1546. DOI: 10.1080/0950069042000177280