Kariyer Uyumu ve İyimserliğini Arttırmada Kariyer Yelkenlisi Modeline Dayalı Psiko-Eğitim Programının Etkililiği

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 5, 2100 - 2111, 30.09.2020

Selen Zorbaz , Tansu Mutlu , Fidan Korkut Owen , Fatma Arıcı-şahin

https://doi.org/10.24106/kefdergi.693258

Cited By: 1

Öz

Araştırmanın amacı Kariyer Yelkenlisi Modeli’ne dayalı olarak hazırlanan psiko-eğitim programının (KYMPP) işe geçiş aşamasında olan üniversite öğrencilerinin kariyer uyumu ve iyimserliği üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın deney (n = 9), plasebo (n = 7) ve kontrol grupları (n = 10) toplam 26 üniversite öğrencisinden oluşmuş ve ön-test son-test yarı deneysel desen kullanılmıştır. Deney grubuna beş haftalık KYMPP uygulanmıştır. Plasebo grubundaki katılımcılarla beş haftalık doğrudan kariyerle ilgili olmayan etkinliklerden oluşan bir program gerçekleştirilmiş, kontrol grubuna ise herhangi bir işlem yapılmamıştır. Elde edilen sonuçlar uygulanan KYMPP’nin deney grubundaki iş arama aşamasındaki gençlerin kariyer uyumu ve iyimserlik düzeylerini arttırdığını göstermektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular tartışılmış ve çeşitli paydaşlara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kariyer uyumu ve iyimserliği, kariyer geçişi, Kariyer Yelkenlisi Modeli, psiko-eğitim programı

Kaynakça

• Adair, J. G., Sharpe, D., & Huynh, C. L. (1990). The placebo control group: An analysis of its effectiveness in educational research. The Journal of Experimental Education, 59(1), 67-86. doi: 10.1080/00220973. 1990.10806551
• Akgeyik, T. (2012). Üniversite mezunu gençler arasında vasıf formasyonu: sorun ve işsizlik olgusu, İstihdam, 7, 58-60.
• An, H., & Lee, S. (2017). Career exploration behavior of Korean medical students. Korean Journal of Medicine, 29(3), 175-185. doi: 10.3946/kjme.2017.63
• Arnett, J. J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New York, NY: Oxford University Press, Inc.
• Brown, S. D., & Krane, N. E. R. (2000). Four (or five) sessions and a cloud of dust: Old assumptions and new observations about career counseling. In S. D. Brown & R. W. Lent (Eds.), Handbook of counseling psychology (p. 740–766). John Wiley & Sons Inc.
• Büyükgöze-Kavas, A. (2016). Predicting career adaptability from positive psychological traits. The Career Development Quarterly, 64(2), 114–125. http://dx.doi.org/10.1002/cdq.12045.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (13. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Coolen, A. C. M. (2014). Enhancing career adaptability to prepare for the school to work transition: Outcomes of an ePortfolio intervention among university students (Unpublishedmaster'sthesis).Utrecht University, Holland.
• Corey, M. S., Corey, G., & Corey, C. (2014).Groups: Process and practice. Belmont, CA: Brooks/Cole.
• Daymon, C., & Holloway, I. (2003). Qualitative research methods in public relations and marketing communications. London: Rout ledge.
• Dursun, S. ve Aytaç, S. (2012). Üniversite öğrencilerinin işgücü piyasasına yönelik beklentileri ve iş deneyimleri ile umutsuzluk ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 374-388
• Erdoğmuş-Zorver, C. (2013). Savickas’ın kariyer yapılandırma kuramına dayalı örnek bir kariyer grup danışmanlığı çalışması. 1. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi. Ankara İŞ-KUR
• Erdoğmuş-Zorver, C. ve Korkut-Owen, F. (2014). Kariyer Uyumu ve İyimserliği Ölçeği’nin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 11(2), 314-331. doi: 10.14687/ijhs.v11i2.2911
• Fouad, N. A., & Bynner, J. (2008). Work transitions. American Psychologist, 63(4), 241-251. doi:10.1037/0003-066X.63.4.241
• Gati, I., & Levin, N. (2014). Counseling for career decision‐making difficulties: Measures and methods. The Career Development Quarterly, 62(2), 98-113. doi: 10.1002/j.2161-0045.2014.00073.x.
• Gelibolu, S. (2016). Kariyer yelkenlisi modeli temelli hazırlanan mesleki grup rehberliği programının sınanması. 7. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi Özet Kitabı, s. 216.Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Guzman, A. B., & Choi, K. O. (2013). The relations of employability skills to career adaptability among technical school students. Journal of Vocational Behavior, 82(3), 199-207.
• Heckhausen, J. (2002). Introduction: Transition from school to work; societal opportunities and individual agency. Journal of Vocational Behavior, 60(2), 173–177
• Heppner, M. J. (1998). The Career Transitions Inventory: Measuring internal resources in adulthood. Journal of CareerAssessment, 6(2), 135-145.
• Hou, C., Wu, L., & Liu, Z. (2014). Effect of proactive personality and decision-making self-efficacy on career adaptability among Chinese graduates. Social Behavior and Personality, 42(6), 903-912. doi:10.2224/sbp.2014.42.6.903
• Işık, E. (2010). Sosyal bilişsel kariyer teorisi temelli bir grup müdahalesinin üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinlik ve mesleki sonuç beklenti düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye.
• Kayahan-Karakul, A. (2012). Türkiye’de üniversite mezunlarının işsizliğinin eleştirel bir çözümlemesi (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara Universitesi, Ankara, Turkey.
• Kepir-Savoly, D. (2017). Okuldan İşe Geçiş Becerileri Geliştirme Programının Kariyer uyumu ve kariyer iyimserliğine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kim, N.-R., & Lee, K.-H. (2018). The effect of internal locus of control on career adaptability: The mediating role of career decision-making self-efficacy and occupational engagement. Journal of Employment Counseling, 55(1), 2–15. doi:10.1002/joec.12069
• Kırdök, O. & Bölükbaşı, A. (2018). The role of senior university students’ career adaptability in predicting their subjective well-being. Journal of Education and Training Studies,6(5); 47-54.
• Koen, J., Klehe, U. C., & Van Vianen, A. E. M. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81, 395–408.
• Korkut-Owen, F., Açıkel, M., Arıcı, F., Çağ, P., Demirtaş, S., Emir, E., .. Ülker, G. (2010). Mesleki rehberlik/kariyer danışmanlığı için bir model önerisi: Kariyer Yelkenlisi Modeli, 12.Rehberlik sempozyumu, AREL Okulları, İstanbul, 27 Mart 2010.
• Korkut-Owen, F., Mutlu Süral, T., Arıcı Şahin, F., & Demirtaş Zorbaz, S. (2015). Kariyer Yelkenlisi Modeli: Kendilerine uygun limanı arayanlar için çalışma el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Lent, R. W., Hackett, G., & Brown, S. D. (1999). A social cognitive view of school‐to‐work transition. The Career Development Quarterly, 47(4), 297-311
• Maxwell, J.A. (1992). Understanding and validity in qualitative research. Harvard Educational Review, 62, 979-1000.
• McLennan, B., McIlveen, P., & Perera, H. N. (2017). Pre-service teachers' self-efficacy mediates the relationship between career adaptability and career optimism. Teaching and Teacher Education, 63, 176-185.
• Mutlu, T. (2018). The relationships among career influences, career exploration, and career indecision: A test of systems theory framework (Unpublished doctoral dissertation). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Turkey.
• Neureiter, M., & Traut-Mattausch, E. (2017). Two sides of the career resources coin: Career adaptability resources and the impostor phenomenon. Journal of Vocational Behavior, 98, 56-69. doi: 10.1016/j.jvb.2016.10.002
• Niles, S.G. & Harris-Bowlsbey J. (2013). Career development interventions in the 21st century (4th Edition, 2012). (Çeviri ed. Korkut-Owen, F.), Yirmibirinci yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Nilforooshan, P., & Salimi, S. (2016). Career adaptability as a mediator between personality and career engagement. Journal of Vocational Behavior, 94, 1- 10. doi: 10.1016/j.jvb.2016.02.010
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2018). Youth unemployment rate, https://data.oecd.org/unemp/youth-unemployment-rate.htm#indicator-chart
• Ömeroğlu, S. (2014). Polis akademisi öğrencilerine yönelik kariyer uyumu programının etkililiğinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Park, K., Woo, S., Park, K., Kyea, J., & Yang, E. (2017). The mediation effects of career exploration on the relationship between trait anxiety and career indecision. Journal of Career Development, 44(5), 440-452. doi: 10.1177/0894845316662346
• Perren, S.,Keller, R., Passardi, M., & Scholz, U.(2010). Well-being curves across transitions: The development of a retrospective measure. Swiss Journal of Psychology, 69, 15-29. doi: 10.1024/1421-0185/a000003
• Pryor, R. G. L., & Bright, J. E. H. (2009). Game as a career metaphor: A chaos theory career counseling application. British Journal of Guidance and Counseling, 37(1), 39-50. doi: 10.1080/03069880802534070
• Raskin, P. (1998). Career maturity: The construct’s validity, vitality, and viability. TheCareer Development Quarterly, 47, 32–35.
• Rottinghaus, P. J., Day, S. X., & Borgen, F. H. (2005). The Career Futures Inventory: A measure of career-related adaptability and optimism. Journal of CareerAssessment, 13, 3–24.
• Rudolph, C. W., Lavigne, K. N., & Zacher, H. (2017). Career adaptability: A meta-analysis of relationships with measures of adaptivity, adapting responses, and adaptation results. Journal of Vocational Behavior, 98, 17-34.
• Savickas, M. L. (1999). The transition from school to work: A developmental perspective. The Career Development Quarterly, 47, 326–336. doi:10.1002/j.2161-0045.1999. tb00741.x
• Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. In R. W. Lent& S. D. Brown (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work (pp. 42–70). Hoboken, NJ: Wiley.
• Savickas, M. L. (2012). Life design: A paradigm for career intervention in the 21st century. Journal of Counseling and Development, 90(1), 13-19. https://doi.org/10.1111/j.1556- 6676.2012. 00002.x
• Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661–673. doi:10.1016/j.jvb.2012.01.011.
• Sharma, S., Sunny, N., & Parmar, J. S. (2017). Role of work values in predicting career adaptability: A study of university students of the state of Himachal Pradesh. Global Journal of Commerce & Management Perspective, 6(6), 14-18. doi: 10.24105/gjcmp.6.6.1702
• Sidiropoulou-Dimakakou, D., Argyropoulou, K., Drosos, N., Kaliris, A., & Mikedaki, K. (2015). Exploring career management skills in higher education: Perceived self-efficacy in career, career adapability and career resilience in Greek university students. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 14(2), 36-42.
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 13, 282–298.
• Thomas, J. H., & McDaniel, C. R. (2004). Effectiveness of a required course in career planning for psychology majors. Teaching of Psychology, 31(1), 22-27.
• Tolentino, L. R., Garcia, P. R. J. M., Lu, V. N., Restubog, S. L. D., Bordia, P., & Plewa, C. (2014). Career adaptation: The relation of adaptability to goal orientation, proactive personality, and career optimism. Journal of Vocational Behavior, 84(1), 39-48
• Türkiye İstatistik Kurumu (2016). Gençlerin işgücü piyasasına geçişi araştırma sonuçları, II. Çeyrek: Nisan – Haziran. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21865
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019). Işgücü istatistikleri Ağustos ayı. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=30692
• Twycross, A., & Shields, L. (2005). Validity and reliability-what’s it all about? Part3 issues relating to qualitative studies. Paediatric Nursing, 17(1), 36-37.
• Vernick, S. H., Reardon, R. C., & Sampson, J. P. (2004). Process evaluation of a career course: A replication and extension. Journal of Career Development, 30(3), 201-213.
• Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French adolescents: The specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 89, 182-191.
• Wessel, R. D., Christian, N. T., & Hoff, A. K. (2003). Enhancing career development through the Career Success Club. Journal of Career Development, 29(4), 265-276.