Görsel Sanatlar Eğitiminde Edebiyat Ürünlerinin Öğrenci Çalışmalarına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 5, 2084 - 2099, 30.09.2020

Muhammet İnceağaç , Meliha Yılmaz

https://doi.org/10.24106/kefdergi.695577

Öz

Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin görsel sanat çalışmalarına edebiyat ürünlerinin etkisi olup olmadığını, etkisi var ise hangi düzeyde olduğunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılında Kastamonu ilinde bulunan dört ortaokulun 6. sınıfında öğrenim gören öğrencileri ile sınırlıdır. Araştırma öntest ve sontest olmak üzere çalışmanın tamamına katılan ve çalışmalarını (resimlerini) tamamlamış olan 50 öğrenciyi kapsamaktadır. Araştırmanın uygulama konusu edebiyat ürünlerinden olan fabl, atasözü-deyim ve efsane türleri ile sınırlandırılmıştır. Öğrenci resimleri, kuru boya tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden deneysel bir tür olan, tek denekli araştırma modeli içinde yer alan tek gruplu öntest-sontest model kullanılmıştır. Ayrıca öğrenci çalışmaları nitel araştırma kapsamında betimlenerek yorumlanmıştır. Ayrıca öğrenci çalışmaları nitel araştırma kapsamında betimlenerek yorumlanmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları, öğrencilerin yapmış olduğu serbest çalışmaya ait resimler (öntest) ve edebiyat ürünlerinin kullanımına yönelik resimlere (sontest) dayanmaktadır. Öğrenci çalışmaları; görsel sanatlar eğitimi uygulamalarında edebiyat ürünlerinin etkisini belirlemek amacıyla geliştirilmiş ve yayınlanmış olan dereceli puanlama anahtarı (rubrik) kullanılarak, üç alan uzmanı tarafından değerlendirilmiştir. Veri toplama araçlarından elde edilen veriler, bilgisayar ortamına geçirilmiş ve ‘SPSS’ analiz programı kullanılarak analiz edilmiştir. Görsel sanatlar eğitimi uygulamalarında edebiyat ürünlerinin etkisini belirlemeye yönelik dereceli puanlama anahtarı içerisindeki kriterlere dayalı öntest ve sontest puanlarının karşılaştırılması, Wilcoxon işaretli sıralar testi ile incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilere göre; nicel araştırma yöntemlerinden deneysel bir tür olan, tek denekli araştırma modeli içinde yer alan tek gruplu öntest-sontest test puanları arasında bütünlük ve görsel devamlılık, hareket ifadesi, imge zenginliği, renk kullanımı, ayrıntılara yer verme, mekân ifadesi, kompozisyon, yaratıcı düşünme, stereotip biçim kullanımı kriterleri açısından istatistiksel olarak sontest lehine anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

görsel sanatlar eğitimi, disiplinlerarası sanat eğitimi, görsel sanatlar eğitiminde edebiyat ürünlerinin kullanımı

Kaynakça

• Avcıoğlu, O. (Ed.) & Hiperlink (Firm). (2010). Tilkiyle Horoz. (Editör: Osman Avcıoğlu). La Fontaine masalları, içinde (s.49-55), MEB tavsiyeli 100 temel eser. Hazırlayan: Birleşik Yayın Grubu, Eflatun Matbası, İstanbul: Hiperlink. Retrieved from <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=702451&lang=tr&site=ehost-live> (Erişim Tarihi: 27.02.2017).
• Baştürk, R. (2011). Deneme modelleri. (Editör: Abdurrahman Tanrıöğen), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s.29-54), (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Berrak, A. & Hiperlink (Firm). (2007). Pınardaki geyik ile aslan. Yayına Hazırlayan: Aslı Berrak. Ezop Masalları, içinde. (s.28), MEB Tavsiyeli 100 temel eser ilköğretim 1. Kademe dizisi. İstanbul: Parıltı Yayıncılık. (Vol.1.bs). İstanbul: Hiperlink. Retrieved from <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=595817&lang=tr&site=ehost-live> (Erişim Tarihi: 27.02.2017).
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelik, H. E. & Yılmaz, V. (2013). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi, temel kavramlar-uygulamalar-programlama. Ankara: Anı Yayıncılık.
• İnceağaç, M. & Yılmaz, M. (2018). Fabl türünün 7. sınıf öğrencilerinin görsel sanat çalışmalarına etkisi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 305-322. <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/497701> (Erişim Tarihi:10.07.2018).
• İnternet, (2017). Zümrüdü Anka (Simurg) Kuşu Efsanesi, [Video]. <https://www.youtube.com/watch?v=bS21rqkmzyY> (Erişim Tarihi: 09.03.2017).
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kamer, Y. & Hiperlink (Firm). (2011). Andersen’den masallar, Deniz kızı ve prens, içinde (s.3-16) MEB Talim Terbiye Kurulu başkanlığınca hazırlanan yeni okuma yazma programına uygun olarak hazırlanmıştır. Resimleyen: Yakup Kamer, B&T (Birleşik Tomurcuk) Yayınları, Eflatun Matbaası İstanbul: Hiperlink. Retrieved from <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=702291&lang=tr&site=ehost-live> (Erişim Tarihi: 09.03.2017).
• Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve Eğitim. (4. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. NY London: The Guilford.
• Laçinbay, K. & Yılmaz, M. (2015, Mayıs). Türk atasözlerinden yararlanarak, mizahın görsel sanatlar dersinde kullanımı. IV. Uluslararası Türk Sanatları, Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri Kongresi’nde sunulmuş özet bildiri, Konya.
• Malchiodi, C. A. (2005). Çocukların Resimlerini Anlamak (çev: Tülin Yurtbay) İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Moskal, B. M., & Leydens, J. A. (2000). Scoring rubric development: Validity and reliability. Practical Assessment, Reseach & Evaluation, 7(10), 71-81.
• Özkartal, M. (2009). İlköğretim sanat etkinlikleri dersinde Dede Korkut Destanı'nın milli değerlerin kazanılmasına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçmelerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (1989). Using multivariale statistics. Cambridge: Harper & Row.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2014). Görsel sanatlar eğitiminde mizahın yeri ve kaynakları. Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat-KIRGIZİSTAN, JEL KOD:120 ID:144 K:21, (40), <https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/382691> (Erişim Tarihi: 15.01.2017).
• Yılmaz, M. & İnceağaç, M. (2017). Görsel sanatlar eğitimi uygulamalarında edebiyat ürünlerinin etkisini belirlemeye yönelik dereceli puanlama anahtarının (rubrik) geliştirilmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1-16. <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/384856> (Erişim Tarihi: 15.02.2018).
• Yılmaz, O. (2015). Kurbağa ile Kazlar. Hazırlayan: Ozan Yılmaz. (Editör: Cumhur Ün). Beydeba Kelile ve Dimne’den Seçmeler, içinde (s.52-54), Hasbahçe kitaplığı/18, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın. T.C. Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 15732