Okul Öncesi Dönemde Teknoloji Bağımlılığı: Resimli Çocuk Kitaplarına Yönelik İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 2, 326 - 333, 25.05.2021

Tuğçe Güzelyurt , Ömer Nayci

https://doi.org/10.24106/kefdergi.722745

Cited By: 3

Öz

Günümüzde teknolojik araçlar insan yaşamında önemli bir yer edinmeye başlamıştır. Teknolojik araçların insan gelişimine olumlu ve olumsuz etkisinin olduğu birçok araştırmayla belirlenmiştir. Bilim ve teknolojideki gelişmeler doğrultusunda çocuk açısından geçmişte popüler olan kalem, kitap, defter ve silgi gibi araç gereçlerin yerini tablet, telefon, bilgisayar gibi araçlar almıştır. Bu yönden incelendiğinde, günümüzde yaygın olarak kullanılan teknoloji odaklı birçok aracın insanlar üzerinde olumlu ve olumsuz sonuçlar meydana getirdiği söylenebilir. Özellikle yaşamın ilk yıllarında teknolojik araçların yanlış kullanımı istenmedik kalıcı sonuçlara sebep olabilmektedir. Bu nedenle aileler ve eğitim sürecinde yer alan paydaşlar teknoloji bağımlılığının önlenmesi konusunda bilinçlendirilmelidir. Ailelerin ve eğitimcilerin çocuklara doğru bilgi aktarabilmeleri için kullanacakları en önemli araçlardan biri de resimli çocuk kitaplarıdır. Resimli çocuk kitapları aracılığıyla çocuklara teknolojik araçların nasıl, ne kadar süre kullanılacağı ve yanlış kullanımında oluşabilecek sorunlar çocukların gelişim düzeylerine uygun aktarılabilmektedir. Bu durum teknoloji bağımlılığını kapsayan resimli çocuk kitaplarının içeriğinin ve aktarılış biçiminin doğru olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda çalışmanın amacı, okul öncesi döneme yönelik teknoloji bağımlılığı konusunu içeren resimli çocuk kitaplarının alanyazına uygunluğunu incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Buna göre çalışma grubu, baskısı devam eden ve araştırmacıların ulaşabildiği 15 resimli çocuk kitabından oluşmuştur. Resimli çocuk kitapları doküman inceleme yöntemiyle incelenmiştir. Betimsel analiz ve içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Bu araştırmada belirlenen tema ile kodlar frekans olarak ifade edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, teknoloji bağımlılığını içeren resimli çocuk kitaplarının Türkiye’de 2010 yılı ve sonrasında yayımlanmış olması konunun öneminin geç fark edildiğini göstermektedir. Konunun önemi fark edilmiş olmasına rağmen incelenen resimli çocuk kitaplarında teknoloji bağımlılığının olumsuz etkileri, fark edilme durumu ve çözümlenmesi süreci yönünden yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen resimli çocuk kitaplarında aileye bilgi notuna ve yaş önerisine yer verilmemesi de kitapların amacına ulaşmasında önemli engellerden biri olarak görülmüştür. Bu bağlamda teknoloji bağımlılığını içeren resimli çocuk kitaplarının hem nitelik hem de nicelik yönünden yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem, Teknoloji Bağımlılığı, Çocuk Edebiyatı, Resimli Çocuk Kitabı, İçerik Analizi

Technology Addiction in Preschool Perıod: An Analysis on Illustrated Children's Books

Öz

Today, technological devices have started to occupy an important place in human life. Many studies have determined the positive and negative impacts of technological devices on human development. In line with the developments in science and technology, tools such as pencils, books, notebooks and erasers, which were popular in the past for children, have been replaced by devices such as tablets, phones and computers. Form this perspective, it is believed that many technology-oriented devices that are widely used today have positive and negative impacts on human beings. Misuse of technological devices may have undesirable and permanent consequences, particularly in the early years of life. Therefore, awareness should be raised on the prevention of technology addiction in families and stakeholders involved in the education process . Illustrated children's books are one of the most important tools that families and educators would utilize to relay correct information to children. By using illustrated children's books, children could be acknowledged according to their development levels about how and how long the technological devices would be used and the problems that could arise in misuse of technology. This has shown that illustrated children's books about technology addiction should be accurate in terms of their content and wording. In the light of this information, the aim of this study is to analyze the illustrated children's books for preschool period about technology addiction in terms of their compliance with the literature. Qualitative research method was used in the study. The study group consisted of 15 illustrated children's books, which were determined using a purposive sampling method called criterion sampling. In the study group, it was aimed to reach the whole population. Illustrated children's books were analyzed using the document review method. They were analyzed using the descriptive analysis and content analysis techniques (categorical analysis). Themes and codes determined in the study were expressed in frequency. As a result of the study, publishing of children's books on technology addiction in Turkey in 2010 and later, demonstrated that the importance of this issue was recognized rather late. Although the importance of the issue was recognized, it was concluded that the illustrated children's books analyzed were not sufficient in terms of the negative effects of technology addiction as well as the way they are recognized and addressed. That there was no information for parents or age recommendations in the illustrated children's books analyzed was regarded as one of the important obstacles hindering the achievement of their goals. In this context, it was concluded that illustrated children's books about technology addiction were not sufficient in terms of both quality and quantity.

Anahtar Kelimeler

Preschool Period, Technology Addiction, Children's Literature, Illustrated Children's Book, Content Analysis

Kaynakça

• Altınkılıç, Z. (2014). Televizyon izlemenin 1-6 yaş çocuk sağlığı üzerindeki etkilerine yönelik annelerin tutum ve davranışlarının belirlenmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 4(3), 186-194.
• Arslan, E., Bütün, P., Doğan, M., Dağ, H., Serdarzade, C., & Arıca, V. (2010). Çocukluk çağında bilgisayar ve internet kullanımı. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 4(3), 195-201.
• Artukmaç, Y., & Sürücü, Ö. (2015). Teo'nun tablet kitabı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ateş, M. A., & Saltalı, N. D. (2019). KKTC’de yaşayan 5-6 yaş çocukların tablet ve cep telefonu kullanımına ilişkin ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 62-90.
• Ayas, T., & Horzum, M. B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (39), 46-57.
• Arnas, Y. A. (2005). 3-18 yaş grubu çocuk ve gençlerin interaktif iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(4), 59-66.
• Akduman, G. G. (2011). Okul öncesi eğitimin tanımı ve önemi. G. Uyanık Balat (Ed.). Okul Öncesi Eğitime Giriş içinde (s. 1-18). Ankara: Pegem Akademi.
• Bayraktutan, F. (2005). Aile içi ilişkiler açısından internet kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Berenstain, J., & Berenstain, M. (2011). Berenstain ayıları - Bilgisayar belası. İstanbul: Mikado.
• Berenstain, J., & Berenstain, S. (2011). Berenstain ayıları - Fazla televizyon seyretmek. İstanbul: Mikado.
• Bölükbaş, K. (2003). İnternet kafeler ve internet bağımlılığı üzerine sosyolojik bir Araştırma: Diyarbakır örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Bükre, Ç., Özlem, S., & Deniz, Ç. (2017). Adı: meraklı, soyadı: çocuk, durum: çevrimiçi, sonuç: grooming, internette çocuk istismarı. Journal of Current Pediatrics/Guncel Pediatri, 15(3), 87-97.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelen, F. K., Çelik, A., & Seferoğlu, S. S. (2011). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrim-içi riskler. Akademik Bilişim Konferansında sunulan bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya, Erişim adresi: https://ab.org.tr/ab11/ozet/172.html
• Çetinkaya, S. (2019). Algılanan anne baba tutumlarının ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisan tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Çiçekler, Y., & Koruklu, Ö., (2013). Yıldız'la sohbet eğitimi 4 -Bilgisayar canavarı. İstanbul: Çamlıca Çocuk Yayınları.
• Deredel Rogeon, S. (2012). Atakan televizyon seyretmek istiyor. İstanbul: Kaknüs.
• Elkorek, N. (2015). Limon ile Zeytin – TV. İstanbul: Mart Yayınları.
• Ertemel, A. V., & Aydın, G. (2018). Dijital ekonomide teknoloji bağımlılığı ve çözüm önerileri. The Turkish Journal On Addictions, 5(4), 665‒690.
• Güzelyurt, T. (2020). Okul öncesi dönemde cinsel eğitim ve cinsel istismardan korunma: resimli çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 4(1), 54-69.
• Kızıltaş, E., & Ertör, E. (2018). Okul öncesi eğitim alan çocukların akıllı telefon kullanımı ile ilgili aile görüşlerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-18.
• Kozikoğlu, T. (2010). Bir çizgi film daha! Mali. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kuşkonmaz, H. (2011). İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin mobil öğrenmeye yönelik algı düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış doktora Ttzi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Lamblin, C. (2013). Zıpır sürekli televizyon izliyor. İzmir: Uçan Balık.
• Lee, S. J., & Chae, Y. G. (2007). Aile bağlamında çocukların İnternet kullanımı: aile ilişkileri üzerindeki etkisi ve ebeveyn arabuluculuk. CyberPsychology ve Davranış, 10(5), 640-644.
• McDonnell, P. (2017). Modern mağara çocuğu Tek. İstanbul: Beyaz Balina.
• Merriam, S. B. (2013), Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Moore, J., & Mazalı, S., (2014). Video oyunlarında aşırıya kaçınca. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Odabaşı, H. F., Çoklar, A. N., & Kabakçı, I. (2007). Yeni dünya: İnternet-ailelerin yeni dünyadaki sorumlulukları nelerdir?. 8. Aybastı-Kabataş Kurultayında sunulan bildiri. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/3469936-8-aybasti-kabatas-kurultayi.html
• Oy, A. (2017). Telefon istiyorum!-Pedagojik öyküler dizisi 27. İstanbul: Mandolin.
• Oy, A. (2014). Ekrana yapışan çocuk-Pedagojik öyküler dizisi 19. İstanbul: Mandolin.
• Özen Açıl, Y. (2019). Tablet Tobi. İstanbul: Abaküs.
• Özkılıç Kabul, N. D. (2019). Üç yaş çocuklarda teknolojik alet kullanımının sosyal beceri, oyun becerisi ve dil gelişimi üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S.B. Demir (Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Petingi, A. (2012). Cemile çok fazla televizyon seyrediyor. İstanbul: Kaknüs
• Shih, S. R. (2003). Network characteristics of the virtual world and its influence on the young. Student Counseling Bimonthly, 89, 80-89.
• Terkan, N. ve Taylan, A. (2010). İnternet ve çocukların korunması: Ebeveyn kontrolü. 2. Uluslararası Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim Konferansı. Marmara Üniversitesi. İstanbul, Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/230608001_Child_Protection_and_the_Internet_Parental_Control
• Tokel, S. T., Başer, D., & İşler, V. (2013). Türkiye’deki ebeveynlerin çocuklarının internet ve sosyal paylaşım siteleri kullanımına yönelik bilgi seviyeleri ve algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 225-236.
• Tuncer, N. (2000). Çocuk ve internet kullanımı. Türk Kütüphaneciliği, 14(2), 205-212.
• Yalçın, H., & Duran, Z. (2017). Çocukların iletişim araçları ve internet kullanma durumu ile aile-çocuk internet bağımlılık düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 12(23), 219-236. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12052.
• Yeşilay (2019). Ece'nin karne hediyesi-Efe'nin tableti. İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Yeygel, S., & Temel Eğinli, A. (2009). Çocukların yeni oyuncağı: İnternet (Çocukların internet kullanımına ilişkin bir araştırma). Marmara İletişim Dergisi, (15), 160-183.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
• Whang, L., S., Lee, S., & Chang, G. (2003). Internet over-users’ psychological profiles: A behavior sampling analysis on internet addiction. Cyberpsychology & Behavior, 6(2), 143-150.