Prospective Teachers’ Views on Refugee Children’s Adaptation

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 5, 884 - 896, 31.12.2021

Ayşegül Avşar Tuncay , Hacer Ulu

https://doi.org/10.24106/kefdergi.746731

Öz

Purpose: Migration is one of the most important events that initiated the social adjustment process for human beings. The problem of adaptation, especially in regions with cultural differences and values, affects refugees as well as the local people living in that region. Considering the social adaptation process of refugees, children who are one of the most affected groups, positive or negative, should get support from their teachers the most in adapting to their new school. They should receive the greatest support from teachers. Hence, it is prospective teachers who should raise awareness. Although studies concerning refugee children’s adaptation process are available in the literature, the number of studies concerning the adaptation of native people is small. The aim of this study is to get the opinions of prospective teachers about the effects of refugee students on the social acceptance and adaptation process regarding the migration phenomenon on the refugees and local people
Design/Methodology/Approach: In this study, survey form with open-ended questions was used as a data collection tool. The research was conducted with the participation of 240 final year university students attending a state university. The data were analysed through content analysis and then divided into themes and codes.
Findings: The findings demonstrated that not only refugees but also prospective teachers experienced adaptation problems such as language barrier, information sharing and cultural differences. The participants said that it was mainly elementary school teachers’ responsibility to secure that those children are protected, they participate in social life, they are not exposed to discrimination and that they adapt into school environment soon.
Highlights: It is thought that teacher candidates should be informed about the adaptation of refugee children and that refugee children should learn Turkish. In this context, it can be suggested that teacher candidates should be provided with training covering the application of Turkish education programs to refugee children.

Anahtar Kelimeler

Adaptation, Refugee children, Prospective teachers

Öğretmen Adaylarının Mülteci Çocukların Uyumuna İlişkin Görüşleri

Öz

Göç, insanoğlu için toplumsal uyum sürecini başlatan en önemli olaylardan biridir. Özellikle kültürel farklılıkların ve değerlerin olduğu bölgelerde yaşanan uyum sorunu mültecileri etkilediği kadar o bölgede yaşayan yerel halkı da etkileyen bir sorundur. Mültecilerin toplumsal uyum sürecini düşünürsek bundan olumlu veya olumsuz en çok etkilenen kitlelerden biri olan çocuklar, yeni okullarına uyum sağlamada en çok öğretmenlerinden destek almalıdırlar. Bu durumda farkındalığı yaratacak olan kişiler geleceğin öğretmenleri olacak öğretmen adaylarıdır. İlgili alanyazına bakıldığında mültecilerin uyum sürecine ilişkin çalışmalara rastlandığı halde yerli halkın uyum sürecine ilişkin çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının, mülteci öğrencilerin göç olgusuna ilişkin toplumsal kabul ve uyum sürecinde yaşadıklarının mülteciler ve yerel halk üzerindeki etkilerine yönelik görüşlerini almaktır. Nitel tarama araştırması olarak desenlenen bu çalışmada açık uçlu soruların yer aldığı nitel anket formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çalışma grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme tekniği ile belirlenmiştir. Çalışmaya bir devlet üniversitesinde bulunan 240 son sınıf öğretmen adayı katılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılarak tema ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırma bulguları, öğretmen adaylarının dil uyuşmazlığı, bilgi paylaşımında eksiklik, kültür farklılığı gibi uyum sorunlarının mülteciler kadar kendilerinin de yaşadıklarını göstermektedir. Katılımcılar, çocukların korunması, sosyal hayata katılımının sağlanması, ayrımcılığa uğramaması ve okul ortamına uyum sürecinin hızlı bir şekilde gerçekleşmesi özellikle sınıf öğretmeninin sorumluluğunda olduğunu da belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

uyum, mülteci çocuklar, öğretmen adayları

Kaynakça

• Ağır, O., & Sezik M. (2015). Suriye’den Türkiye’ye yaşanan göç dalgasından kaynaklanan güvenlik sorunları. Birey ve Toplum Bahar Dergisi, 5(9), 95-123.
• Akpınar, T. (2017). Türkiye’deki Suriyeli mülteci çocukların ve kadınların sosyal politika bağlamında yaşadıkları sorunlar. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 3(3), 22-29.
• Ardıç-Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili. Marmara İletişim Dergisi, 24, 27-54.
• Atar, G. (2003). Eğitici dramanın sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde kullanmanın öğrenmenin kalıcılığı üzerindeki etkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, D., Şahin, N., & Akay, B. (2017). Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi. Dergisi, 7(1), 8-14 doi:10.5222/buchd.2017.008.
• Aykaç, M. (2008). Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı damanın yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aykaç, M., & Aykaç, N. (2018). Yaratıcı drama temelli etkinliklerin kültürlerarası duyarlılık ve göçmen algısı üzerine etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 73-98.
• Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman Modeli, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Başar, M., Akan, D., & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1571-1578. Doi:10.24106/kefdergi.427432.
• Berti, B. (2015). The Syrian refugee crisis: Regional and human security implications. Strategic Assessment, 17(4), 41-53.
• Birdal, B. K. (2016).Türkiye’de sığınmacılara yönelik algı ve yaklaşım. Hürriyet Ankara Haberleri. http://www.hurriyet.com.tr/turkiyede-suriyeli-siginmacilara-yonelik-algi-40294756 adresinden 10.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Bulut, S., Kanat-Soysal, Ö., & Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1210-1238.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cebeci, M. (2015). Sosyolojik Açıdan Göç ve Göçmenlerin Sosyal Kültürel Entegrasyonları: Kavramsal Bir Çalışma. Disiplinlerarası Göç ve Göç Politikaları Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Zaim Üniversitesi Yayınları, 135-157.
• Charles, L., & Denman, K (2013). Syrian and Palestinian Syrian refugees in Lebanon: the plight of women and children. Journal of International Women's Studies, 14(5), 96-111.
• Culbertson, S., & Constant, L. (2015). Education of Syrian refugee children: Managing the crisis in Turkey, Lebanon, and Jordan. Santa Monica: Rand Corporation.
• Çakır, H. (2017). Suriyeli mülteci kadınların sosyo-kültürel değişime uyum çabaları: Yozgat örneği. ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(49), 53-68.
• Debre, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde ders anlatım stratejisi olarak dramatizasyonun kullanılmasının öğrencinin başarı düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, T. (2014). Uluslararası göç sorunu perspektifinde Türkiye. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(1), 175- 204.
• Devakumar, D., Birch, M., Rubenstein L. S., Osrin, D., Sondorp, E., & Wells, J. C. K. (2015). Child health in Syria: recognising the lasting effects of warfare on health. Confl Health, 9(34). doi: 10.1186/s13031-015-0061-6.
• Dinçer, O. B, Federici, V., Ferris E., Karaca, S., Kirişci, K., & Çarmıklı, E. Ö. (2013). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu, politika ve uygulama önerileri. İstanbul Bilgi Üniversitesi, Çocuk Çalışmaları Birimi (ÇOÇA).
• Duruel, M. (2016). Suriyeli sığınmacıların eğitim sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5), 1399-1414.
• Ehntholt, K. A., & Yule, W. (2006). Practitioner review: Assessment and treatment of refugee children and adolescents who have experienced war-related trauma. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(12), 1197–1210.
• Er, A. R., & Bayındır, N. (2015). İlkokula giden mülteci çocuklara yönelik sınıf öğretmenlerinin pedagojik yaklaşımları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 175-185.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Eruyar, S., Maltby, J., & Vostanis, P. (2018). Mental health problems of Syrian refugee children: The role of parental factors. European Journal of Child and Adolescent Psychiatry, 27, 401- 440.
• Göncüoğlu, Ö. G. (2010). 6. sınıf sosyal bilgiler dersi demokrasinin serüveni ünitesinin öğretiminde drama ve işbirlikli öğretim yöntemlerinin öğrenci tutum ve başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Günay, E., Atılgan, D., & Serin, E. (2017). Dünya’da ve Türkiye’de göç yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 37-60.
• Jansen, H. (2010). The logic of qualitative survey research and its position in the field of social research methods. In Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 11(2).
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kirk, J., & Miller, M. L. (1986). Reliability and validity in qualitative research. London: Sage Publication.
• Koç, E. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik. (Ed. Özden, M. Y. ve Durdu, L.) Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri içinde (s. 149-165). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Koç, F. (1999). Eğitimde yaratıcı dramanın öğrenmeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koç, M., Görücü, İ. ve Akbıyık, N. (2015). Suriyeli sığınmacılar ve istihdam problemleri. Birey ve Toplum, 5(9), 63-93.
• Levent, F., & Çayak, S. (2017). Türkiye’deki Suriyeli öğrencilerin eğitimine yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14-1(27), 21-46.
• Lordoğlu, K., & Aslan, M. (2018). Görünmeyen göçmen çocukların işçiliği: Türkiye’deki Suriye’li çocuklar. Çalışma ve Toplum, 2, 715-732.
• Madziva, R., & Thondhlana, J. (2017). Provision of quality education in the context of Syrian refugee children in the UK: Opportunities and challenges. A Journal of Comparative and International Education, 47(6), 942-961.
• MEB. (2018). Drama dersi Öğretim Programı, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Mercan-Uzun, E., & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
• Merriam, S. B. (2017). Nitel araştırma yöntemleri: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed. Turan, S). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1426-1449.
• Odman, M. T. (2008). Çocuk hakları bağlamında çocuk mülteciler. Mersin: Çağ Üniversitesi Yayınları.
• Paksoy, S., & Karadeniz, M. (2016). Kilis’te çalışan Suriyeli sığınmacıların sosyo-ekonomik yapısı üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 785-798.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications, Inc.
• Rettberg, J. W., & Gajjala, R. (2016) Terrorists or cowards: negative portrayals of male Syrian refugees in social media, Feminist Media Studies, 16(1), 178-181. doi: 10.1080/14680777.2016.1120493.
• Rüzgar, M. A. (2014). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler dersindeki İpek Yolunda Türkler ünitesinde geçen göç kavramının drama yöntemiyle işlenmesinin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Sağlam, H. İ., & İlksen-Kanbur, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Sandal, E. K., Hançerkıran, M., & Tıraş, M. (2016). Türkiye’deki Suriyeli mülteciler ve Gaziantep ilindeki yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 461-483.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü., & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 208-229.
• Schereier, M. (2012). Qualitative content analysis in practice. London: Sage Publications.
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 267-305.
• Sezgin, A. A., & Yolcu, T. (2016). Göç ile gelen uluslararası öğrencilerin sosyal uyum ve toplumsal kabul süreci. Humanitas, 4(7), 419-438.
• Tarlan, K. V. (2016). Suriyeli mülteciler: Büyüyen sorunlar, daralan zaman. https://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/7771/suriyeli-multeciler-buyuyen-sorunlar-daralan-zaman#.Xc51OtIzY_5 adresinden 09.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• TDK. (2019). https://sozluk.gov.tr/?kelime=uyum adresinden 11.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Topkaya, Y., & Akdağ, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılar hakkındaki görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
• Uğurlu, N., Akça, L., & Acartürk, C. (2016). An art therapy intervention for symptoms of post-traumatic stress, depression and anxiety among Syrian refugee children. Vulnerable Child Youth Study, 11(2), 89–102.
• Ünal, S. (2014). Türkiye’nin beklenmedik konukları: “Öteki” bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 65-89.
• Üstündağ, T. (1998). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi dersinin öğretiminde yaratıcı dramanın erişiye ve derse yönelik öğrenci tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vostanis, P. (2016). New approaches to interventions for refugee children. World Psychiatry, 15, 75-77. doi:10.1002/wps.20280.
• Wofford, M. C., & Tibi, S. (2018). A human right to literacy education: Implications for serving Syrian refugee children. International Journal of Speech-Language Pathology, 20, 182–190.
• Yalçın, M. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin yaratıcı drama yöntemi ile verilmesinin dersin öğrenilmesine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yavuz, S. (2013) Göç, entegrasyon ve din: Avrupa'da yaşayan Türkler bağlamında bir değerlendirme, Journal of International Social Research, 6 (26), 610-623.
• Yavuz, Ö., & Mızrak, S. (2016). Acil durumlarda okul çağındaki çocukların eğitimi: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Göç Dergisi, 3(2), 175-199.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 1-17.