Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Meslek ve Alan Seçiminde Etkili Olan Motivasyonların Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 3, 669 - 678, 31.07.2022

Yalçın Karalı Ömer Varol Palancıoğlu Hasan Aydemir

https://doi.org/10.24106/kefdergi.884962

Öz

Çalışmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini ve öğrenim gördükleri alanı tercih etmelerinde etkili olan motivasyonları tespit etmektir. Bunun yanında meslek ve alan tercihlerinde etkili olan içsel ve dışsal motivasyonların cinsiyet, sınıf düzeyi ve öğrenim görülen alan bakımından incelenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Araştırma, ilişkisel tarama modeli ile yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem ise İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği, Türkçe öğretmenliği, Matematik Öğretmenliği ve Sınıf Öğretmenliği bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Veriler normal dağılım göstermediğinden parametrik olmayan testler kullanılmıştır.
Bulgular: Öğretmen adaylarının meslek ve öğrenim gördükleri alanı tercih etmelerinde etkili olan motivasyon kaynakları; içsel alan, içsel meslek, dışsal meslek boyutlarında ve ölçek genelinde katılıyorum düzeyinde iken dışsal alan boyutunda ise kısmen katılıyorum düzeyinde olduğu görülmüştür. İçsel ve dışsal meslek, dışsal alan alt boyutlarında cinsiyet açısından farklılaşmalar bulunmuştur. Sınıf düzeyine göre meslek ve alan seçiminde etkili olan motivasyonlar açısından farklılaşma bulunmamıştır. Öğrenim görülen bölüm açısından farklılaşmalar bulunmuştur.
Önemli Vurgular: Öğretmen adaylarının mesleklerini ve öğrenim gördükleri alanı tercih etme motivasyonları daha çok içsel kaynaklıdır. Bu durum Türkiye’nin eğitim geleceği ve öğretmenlik mesleği bakımından umut vericidir. Ancak içsel motivasyon kaynaklarının yanında belirli düzeyde dışsal motivasyon kaynakları da etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Meslek seçimi, Alan seçimi, Öğretmen adayı, Içsel motivasyon, Dışsal motivasyon

Determining Education Faculty Students' Motivations Which Are Effective in the Choice of Profession and Field

Öz

Purpose: The purpose of this study was to determine the motivations that are effective in teachers candidates' choosing the teaching profession and the field they study. In addition, it was aimed to examine the intrinsic and extrinsic motivations that are effective in profession and field choices in terms of gender, year of study and the field of education.
Design/Methodology/Approach: The research was conducted with the relational screening model. The research population consisted of students studying at Inonu University, Faculty of Education. The sample was composed of students studying in Preschool Teaching, Turkish Language Teaching, Mathematics Teaching and Classroom Teaching departments at Inonu University Faculty of Education. Non-parametric tests were used because the data did not show normal distribution.
Findings: It was determined that the motivation sources effective in teacher candidates' choice of profession and field of education were at the level of "Agree" in the intrinsic field, intrinsic profession, extrinsic profession dimensions and throughout the scale, while they were at the level of "Partially Agree" in the extrinsic field dimension. Differences were found in terms of gender in the intrinsic and extrinsic profession and the extrinsic field subdimensions. No difference was found in terms of motivations that are effective in choosing a profession and field according to year of study. Differences were found in terms of the department of study.
Highlights: The motivation of teacher candidates to choose their profession and the field of education is mostly intrinsic. This situation is promising in terms of the future of education and the teaching profession in Turkey. However, it was observed that besides intrinsic motivation sources, a certain level of extrinsic motivation sources were also effective.

Anahtar Kelimeler

Profession choice, Field choice, Teacher candidate, Intrinsic motivation, Extrinsic motivation

Kaynakça

• Acat, M. B. ve Yenilmez, K. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeyleri. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 125-139.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi,13, 343-361.
• Anılan, B. ve Anılan, H. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretmenliğini seçme nedenleri ve gelecek beklentileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 51–64.
• Atav, E. ve Altunoğlu B. D. (2013). Meslek ve alan seçiminde motivasyon ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 58-70.
• Aydın, F. (2011). Geography teacher candidates’ views about the reasons for choosing the teaching as a profession. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(2), 1375-1387.
• Baker, S.R. (2004). Intrinsic, extrinsic, and amotivational orientations: Their role in university adjustment, stress, well-being, and subsequent academic performance. Current Psychology, 23, 189–202.
• Bastick, T. (2000). Why teacher trainees choose the teaching profession: Comparing trainees in metropolitan and developing countries. International Review of Education, 46(3/4), 343–349.
• Boz, Y. ve Boz, N. (2008). Kimya ve matematik öğretmen adaylarının öğretmen olma nedenleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 137-144.
• Bozdoğan, A.E., Aydın, D. ve Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Buldur, S. ve Bursal, M. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının meslek tercih nedenlerinin etki düzeyleri ve mesleki geleceklerine yönelik beklentileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (NEF-EFMED), 9(1), 81–107.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K. , Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. (15.basım). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. C. Celep (Editör). Meslek olarak öğretmenlik. Anı Yayınevi, ss.21-49.
• Çelik, D, Güneş, G., Birgin,O., Özmen, Z. M., Aydın, S., Gürbüz, R., Arabacı, D., Açıkyıldız, G, Gürsoy, K., Güler, M. (2018). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının meslek olarak öğretmenliği seçmeye yönelik motivasyonlarının incelenmesi. Millî Eğitim, 220, 37-57.
• Çermik, H., Doğan, B. ve Şahin, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 201-212.
• Çevik, O. ve Yiğit S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin profillerinin belirlenmesi-Amasya Üniversitesi örneği. Cunhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 89-106.
• Dağ, E. (2010). Sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler arasındaki ilişki (İzmir örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Deniz S. ve Görgen İ. (2019). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin mesleki ve alan seçimine yönelik motivasyonel eğilimleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(2), 329-339.
• Doğan, T. ve Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157-168.
• Ekinci, N. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği ve alan seçiminde etkili olan motivasyonel etkenler. Elementary Education Online, 2017; 16(2): 394-405. Eş, Ü. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının ve öğretmenlik mesleğini tercih etme nedenlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Gökçen, M. ve Büyükgöze-Kavas, A. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi. 1(1), 48-67.
• Hellsten, M.L. ve Prytula, M.P. (2011). Why teaching? Motivations influencing beginning teachers’ choice of profession and teaching practice. Research in Higher Education Journal, 13, 1–19.
• Hilker, B. J. (1993). “Toward creating the ıntrinsically motivating classroom: Can students’ motivational orientations be changed?”, American Educational Research Association. ERIC Document Reproduction Service No. Report No. ED 359166.
• İncikabı, L., Mercimek, O., Biber, A. Ç. ve Serin M. K. (2016). Neden ilköğretim matematik öğretmenliği programındayım? Tercih nedenleri ve beklentilerin cinsiyet ve akademik başarı bağlamında incelenmesi: Kastamonu Üniversitesi örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen Ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(2), 367-390.
• Kahyaoğlu, M. ve Kırıktaş, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının mesleki tercihlerini etkileyen etmenler ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 818-826.
• Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve öğretmenlik mesleğini tercih nedenleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 44–66.
• Karakuş-Kaçmaz, F. (2015). Tercih edilen meslekler bağlamında prekarizasyon sürecinin insan kaynakları yapılanma sürecine etkileri. II.Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi Bildiri Kitabı (26-27 Kasım 2014 Antalya – Türkiye).
• Kartal, M. (2011). Türkiye’nin alan öğretmeni yetiştirme deneyimleri ve sürdürülebilir yeni model yaklaşımları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 50-57.
• Kavas, A. B. ve Bugay, A. (2009). Öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimlerinde gördükleri eksiklikler ve çözüm önerileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(13), 13-21.
• Kılcan, B., Keçe, M., Çepni O. ve Kılınç, A.Ç. (2014). Prospective teachers’ reasons for choosing teaching as a profession. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 69–80.
• Kıroğlu, K. (2014). Bir meslek olarak öğretmenlik. Ö. Demirel ve Z. Kaya (Editörler). Eğitim bilimine giriş. Pegem Akademi Yayıncılık, ss.343-372.
• Korkut-Owen, F., Kepir, D. D., Özdemir, S., Ulaş, Ö. ve Yılmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
• König, J. ve Rothland, M. (2012). Motivations for choosing teaching as a career: Effects on general pedagogical knowledge during initial teacher education, Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 40(3), 289-315.
• Kumaş, H. ve Fidan, F. (2010). Akademisyen ve tekstil işçileri karşılaştırması örneğinde çalışan kadınların çalışma olgusuna bakışları. Journal of Social Policy Conferences, (50), 507-532.
• Küçükahmet, L. (2012).Öğretmenlik mesleği. L. Küçükahmet (Editör). Eğitim bilimine giriş. Nobel Yayıncılık, ss.179-192.
• OECD. (2005). Teachers matter: Attracting, developing and retaining effective teachers. Paris: OECD Publising.
• OECD. (2019). Education at a glance 2019: OECD Indicators. Paris: OECD Publising.
• Öztürk-Akar, E. (2012). Motivations of Turkish pre-service teachers to choose teaching as a career. Australian Journal of Teacher Education, 37(10), 67-84.
• Övet, O. (2006). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Özbek, R. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde kişisel, ekonomik ve sosyal faktörlerin etkililik derecesine ilişkin algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 145-159.
• Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. ve Memiş, A. D. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. İlköğretim Online, 9(3), 910–921.
• Papanastasiou, C. ve Papanastasiou, E. (1997). Factors that influence students to become teachers. Educational Research and Evaluation, 3(4), 305-316.
• Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development,and wellness. New York: The Guilford Press.
• Sarıkaya, T. ve Khorshıd L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Sarpkaya, R. (2008). Bir meslek olarak öğretmenlik. M. Gürsel ve M. Hesapçıoğlu (Editörler). Eğitim bilimine giriş. Eğitim Kitabevi, ss.53-78.
• Şeker, G ve Çapri, B. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin meslek seçiminde etkili olan faktörler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3): 651-663.
• Tataroğlu, B. Özgen, K. ve Alkan, H. (2011). Matematik öğretmen adaylarının öğretmenliği tercih nedenleri ve beklentileri. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 27-29 April, Antalya-Turkey.
• Türk Dil Kurumu [TDK]. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 10.01.2020 tarihinde alınmıştır.
• Ubuz, B. ve Sarı, S. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 113-119.
• Watt, H. M. G. ve Richardson, P. W. (2007). Motivational factors influencing teaching as a career choice: Development and validation of the Fit-choice scale. The Journal of Experimental Education, 75, 167–202.
• Watt, H. M. G., Richardson, W. P., Klusmann, U., Kunter, M., Beyer, B., Trautwein, U., et al. (2012). Motivations for choosing teaching as a career: An international comparison using the FITChoice scale. Teaching and Teacher Education, 28, 1-15.
• Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kuramsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 33-46.
• Yong, C. S. (1995). Teacher trainees’ motives for entering into a teaching career in Brunei Darussalam. Teaching and Teacher Education, 11(3), 275-80.
• Young, B. J. (1995). Career plans and work perceptions of preservice teachers. Teaching and Teacher Education, 11, 281–292.
• Yüce, K., Şahin, E. Y., Koçer, Ö. ve Kana, F. (2013). Motivations for choosing teaching as a career a perspective of pre-service teachers from a Turkish context. Asia Pacific Education Review,14, 295–306.
• Yu, Y. ve Bieger, G. (2013). Motivations for choosing a teaching career and deciding whether or not to teach in urban settings. Journal of the European Teacher Education Network, 8, 62–90.