Ulusal ve Uluslararası Hukuk Sisteminde Kentli Hakları ve Katılım

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 104 - 117, 15.03.2019

Burak Koçak , Mücahit Bektaş

Öz

“Hak” kavramı
bir insanın isteyebileceği, öne sürebileceği ve eylemli olarak kullanabileceği
bir durumu anlatır. Sanayileşme neticesinde artan kentleşme olgusu beraberinde
kentli haklarını gündeme getirmiş ve en önemli hak grupları arasında ilk
sıralara yerleştirmiştir. Bireylerin yaşamının büyük bir oranında yer almasına
karşın özellikle Türkiye’de kentli haklarının tam olarak bilindiği söylenemez.
Yurttaşların sahip oldukları haklardan gerçekten yararlanabilmesi için bu
hakların öznesinin, konusunun, sınırlarının, uyuşmazlıkların nasıl
çözüleceğinin, hangi durumlarda yararlanılabileceklerinin ve hangi eylemlerin
cezai müeyyide gerektirdiğinin bilinmesi şarttır. Kentli haklarında temel gaye,
kentlilere insan onuruna yakışan bir yaşamın sağlanmasıdır. Kentlerde yaşamın
artmasıyla önemi daha da artan kentli hakları birçok uluslararası belgelerde
yer aldığı gibi Türk hukuk sistemi içerisinde de yer almaktadır. Bu çalışmada
bir kentli hakkı olarak “katılım hakkı”, ulusal ve uluslararası mevzuat
karşılaştırılarak incelenmiştir. Yerelleşen günümüz dünyasında demokrasi
yalnızca ulusal düzeydeki mekanizmalarda değil, yerel düzeydeki mekanizmalarda
da sağlanmak istenmektedir. Çalışma hem yerel mevzuatın ne denli uluslararası
mevzuat ile uyumlu olduğunu, hem de yerel mevzuatın katılım, yönetişim ve yerel
demokrasiyi ne denli gerçekleştirdiğini göstermeyi amaçlamıştır. Yapılan
incelemenin sonucunda yerel mevzuatın katılım, yönetişim ve demokrasi
bağlamında kent sakinlerine -uluslararası mevzuata uygun- belli başlı haklar
verdiği, ancak kent sakinlerinin kentli haklarını bilmedikleri ve yerel düzeyde
tam anlamıyla bir katılımın gerçekleşmediği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentli Hakları, Katılım, Yerel Yönetim, Yerel Demokrasi

City Rights And Participation in National and International Law System

Öz

The concept of right refers to a situation in which a
human being may want, assert, and act. As a result of industrialization, the
increasing urbanization phenomenon has brought the city rights to the agenda
and placed it among the most important rights groups. Although a large
proportion of individuals involved in city life, especially human rights in
Turkey do not exactly known. In order for the citizens to benefit from the
rights they have, it is necessary to know the subject, subject, limits,
disputes, the situations in which they can be used, and what actions require
criminal sanctions. The main purpose of city rights is to provide a city with a
life worthy of human dignity. City rights, whose importance increases with the
increase in life in cities, are included in many international documents as
well as in Turkish legal system. In this study, the right to participate as a
city right is examined by comparing national and international legislation. In
today's localized world, democracy is not only aimed at mechanisms at national
level, but also at local level mechanisms. The study aims to show whether the
local legislation is in line with the international legislation and the extent
to which local legislation implements participation, governance and local
democracy. As a result of the investigation, it was seen that local legislation
gave the citizens of the city in the context of participation, governance and
democracy in accordance with the international legislation, but they did not
know the city rights of the city dwellers and no full participation at the
local level.

Anahtar Kelimeler

City, City Rights, Participation, Local Government, Local Democracy

Kaynakça

• Akkoyunlu-Ertan, K. (1997). Kentli Hakları. Amme İdaresi Dergisi, 20(3), 31–48.
• Akkoyunlu-Ertan, K. (2008). Kentli Hakları ve Kente Karşı Suç Bağlamında Kentli Etiği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), (20), 1–22.
• Aral, B. (2010). Üçüncü Kuşak İnsan Hakları Olarak Kolektif Haklar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Balkır, Z. G. (2010). Konut Hakkı ve İhlalleri: Kentli Haklarının Doğuşu. İçinde II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu. Denizli.
• Baş, C. (Ed.). (2017a). Avrupa Kentsel Şartı. İçinde Avrupa Kentsel Şartı. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği.
• Baş, C. (Ed.). (2017b). Avrupa Kentsel Şartı 2. İçinde Avrupa Kentsel Şartı. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği.
• Best, F. (2000). Tüm İnsanlar...: İnsan Hakları Eğitimi İçin El Kitabı. (Çev., M. Gülme). Ankara: TİHAK & UNESCO Yayınları.
• Çelebi, B. (2014). Yerel Yönetimlerin Uluslararası Müdahaleleri İçin Yasal Bir Dayanak: Uluslararası Hukuk ve Kentli Hakları. Tesam Akademi Dergisi, 1(1), 129–155.
• Çöpoğlu, M. (Ed.). (2017). 6360 Sayılı Kanun Ekseninde Yerel Yönetim Reformları. İstanbul: DER Yayınları.
• Eryılmaz, B. (2015). Kamu Yönetimi: Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar (8. baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Es, M., ve Ateş, H. (2004). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48), 206–248.
• Gönüllü, G. (2014). Çevresel-Kentsel Hakların Gelişimi: Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Haklar. İnsan Hakları Yıllığı, 32, 31–52.
• Gül, H., Kiriş, H. M., Negiz, N., ve Gökdayı, İ. (2014). Yerel Yönetişim ve Yerel Siyasette Aktörler. İçinde Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Yerel Siyaset (ss. 67–88). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Güler, M. (2011). Kentsel Haklar, Kapitalizm ve Katılım. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(1), 49–71.
• Harvey, D. (2008). The Right to the City. New Left Review, 53(September – October), 23–40. Retrieved from http://newleftreview.org/II/53/david-harvey-the-right-to-the-city.
• Harvey, D. (2013). Asi Şehirler. (Çev., A. D. Temiz) (2. baskı). Istanbul: Metis Yayınları.
• Karasu, M. A. (2008). Kentli Haklarının Gelişimi ve Hukuki Boyutları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (78), 37–52.
• Kaya, E., Şentürk, H., Danış, O., ve Şimşek, S. (2007). Modern Kent Yönetimi. Istanbul: Milsan Basın A.Ş.
• Keleş, R. (2010). Kentleşme Politikası (11. baskı). Ankara: İmge Kitapevi.
• Keleş, R., Hamamcı, C., ve Çoban, A. (2009). Çevre Politikası: Çevre ve Toplum İlişkileri. Ankara: İmge Kitapevi.
• Kesgin, B. (2014). Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Lefebvre, H. (1998). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (Çev., I. Gürbüz). Istanbul: Metis Yayınları.
• Lefebvre, H. (2013). Kentsel Devrim. (Çev., S. Sezer). Istanbul: Sel Yayıncılık.
• Mutlu, A., ve Yücel-Batmaz, N. (2013). Türkiye’de Kent Hakkı. Ankara: Orion Kitapevi.
• Öndül, H. (1998). Kentli Haklarının Kavramsal Temelleri. Retrieved November 7, 2018,
• from http://www.ihd.org.tr/kentlhaklarinin-kavramsal-temeller/
• Palabıyık, H. (2004). Avrupa Kentsel Şartı. İçinde Z. Toprak, H. Yavaş, ve M. Görün (Ed.), Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Anlaşmaları (ss. 197–253). İzmir: Birleşik Yayınları.
• http://www.academia.edu/20361259/F9_HPALABIYIK_Avrupa_kentsel_SartıPark, R. E. (1967). On social control and collective behavior. Chicago: Chicago University Press.
• Pektaş, E. K., ve Akın, F. (2010). Avrupa Kentsel Şartları Perspektifinde Bir Kentli Hakkı Olarak Katılım Hakkı ve Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(2), 23–49.
• Yener, Z., ve Arapkirlioğlu, K. (1996). Avrupa Kentsel Şartı. Ankara: İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayını.