Green Entrepreneurship in the Context of Environmental Ethics: A Normative Framework Proposal for Sustainability

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: Uluslararası Girişimcilik Sosyal Bilimler Kongresi Özel Sayısı, 110 - 127, 30.10.2025

Emel Burak

Öz

From the Industrial Revolution to the present, global problems such as climate change, loss of biodiversity, and the unsustainable use of natural resources have necessitated the formulation of more institutionalized and in-depth solutions. These problems have evolved from technical issues solvable through technology-driven innovation into domains requiring ethical and multidimensional evaluation. Reconsidering the human–nature relationship from a moral perspective provides a strategic approach to achieving sustainability goals. This study was conducted through a review of national and international academic articles, book chapters, and theses published in the fields of environmental ethics and green entrepreneurship. These problems have evolved from technical issues solvable through technology-driven innovation into domains requiring ethical and multidimensional evaluation. As a review study, the paper examines the philosophical foundations of environmental ethics, the theoretical bases of green entrepreneurship, and the normative intersections between these two domains. This evaluation not only synthesizes the literature but also seeks to clarify the theoretical groundwork for an ethics-based model of green entrepreneurship. The findings highlight conceptual gaps in the literature and reveal that the ethical foundations of green entrepreneurship are frequently overlooked. The study concludes that green entrepreneurial activities-those that respect nature, demonstrate ethical sensitivity, emphasize compassion, and generate moral values aligned with environmental well-being-can yield long-term benefits for all stakeholders. The study demonstrates that entrepreneurship grounded in environmental ethics is not merely an individual moral responsibility but also a guiding framework for public policies and corporate strategies. Accordingly, the development of policy instruments-such as an ‘ethical facility’ accreditation system, environmentally oriented educational curricula, and tax incentives for green enterprises-is recommended. This framework emphasizes that conducting green entrepreneurial activities with ethical responsibility is a critical component for achieving sustainability objectives.

Anahtar Kelimeler

Ecological Modernization Theory , Theory of Planned Behavior , Deep Ecology , Normative Sustainability , Value-Based Entrepreneurship

Çevre Ahlakı Bağlamında Yeşil Girişimcilik: Sürdürülebilirlik için Normatif Bir Çerçeve Önerisi

Öz

Sanayi Devrimi’nden günümüze, iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve bilinçsiz kaynak kullanımı gibi küresel sorunlar, daha kurumsal ve derinlikli çözümler geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu sorunlar yalnızca teknolojik girişimlerle çözümlenebilecek teknik meseleler olmaktan çıkarak etik temelli, çok boyutlu bir değerlendirme gerektiren alanlara dönüşmüştür. İnsan-doğa ilişkisini ahlaki bir perspektiften yeniden ele almak, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada stratejik bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışma, çevre ahlakı ve yeşil girişimcilik alanlarında yayımlanan ulusal ve uluslararası akademik makaleler, kitap bölümleri ve tezler taranarak yürütülmüştür. Kaynaklar, konunun kuramsal çeşitliliğini temsil etmesi ve çevre ahlakı ile girişimcilik kesişimini ele alması ölçütleriyle seçilmiştir. Derleme araştırması olan bu çalışmada çevre ahlakının felsefi temelleri, yeşil girişimciliğin kuramsal dayanakları ve bu iki alanın normatif kesişim noktaları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, yalnızca bir sentez oluşturmakla kalmayıp, etik temelli bir yeşil girişimcilik modelinin teorik altyapısını görünür kılmayı amaçlamaktadır. Bulgular, literatürdeki kavramsal boşlukları belirginleştirmiş ve yeşil girişimciliğin etik temellerinin genellikle göz ardı edildiğini göstermiştir. Doğaya karşı saygılı, etik duyarlılık gösteren, merhameti odağa alan ve doğa ile uyumlu ahlaki değer üreten yeşil girişimcilik faaliyetlerinin, uzun vadede tüm paydaşlara katkı sunabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, çevre ahlakı temelli girişimciliğin yalnızca bireysel bir etik sorumluluk değil, aynı zamanda kamu politikaları ve kurumsal stratejiler açısından da yönlendirici bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, ahlaki tesis akreditasyon sistemi, çevre odaklı eğitim müfredatları ve yeşil işletmelere yönelik vergi teşvikleri gibi politika araçlarının geliştirilmesi önerilmektedir. Bu çerçeve, yeşil girişimcilik faaliyetlerinin etik sorumluluk bilinciyle yürütülmesinin, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada kritik bir unsur olduğunu vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Modernizasyon Teorisi , Planlı Davranış Teorisi , Derin Ekoloji , Normatif Sürdürülebilirlik , Değer-Temelli Girişimcilik

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul iznine gerek yoktur. Bu doğrultuda ıslak imzalı etik kurul kararı gerekmediğine ilişkin belge sistem üzerindeki makale süreci dosyaları arasına eklenmiştir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, kamu, ticari veya kâr amacı gütmeyen kuruluşlar gibi herhangi bir organizasyondan destek almamıştır.

Teşekkür

Bu makalenin bir kısmı ‘11. Uluslararası EMI Girişimcilik ve Sosyal Bilimler Kongresi’ kapsamında özet bildiri olarak sunulmuştur. Bu kapsamda 11. Uluslararası EMI Girişimcilik ve Sosyal Bilimler Kongresi’ nde emeği geçen başta Prof. Dr. Himmet Karadal ve ekibine, İstanbul Beykent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Volkan Öngel ve ekibine olmak üzere emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Acar Kara, T. (2024). Sürdürülebilir insani kalkınma ve kent bağlamında çevresel sürdürülebilirliğin dinamikleri: semiparametrik panel ikili nitel tercih modelinden kanıtlar. Kent Akademisi, 17(Sürdürülebilir İnsani Kalkınma ve Kent Özel Sayı), 195-219. https://doi.org/10.35674/kent.1503492
• Adıguzel, Z. & Sönmez Çakır, F. (2025). Empowering sustainability: green entrepreneurial orientation, innovative strategies, culture and operational performance. Management decision, (2025), 1-33. https://doi.org/10.1108/MD-07-2024-1700
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes, 50(2), 179-211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
• Allen, J. C. & Malin, S. (2008). Green entrepreneurship: a method for managing natural resources?. Society & Natural resources, 21(9),828–844. https://doi.org/10.1080/08941920701612917
• Andersen, M. S. & Massa, I. (2000). Ecological modernization — origins, dilemmas and future directions. Journal of environmental policy & Planning, 2(4), 337–345. https://doi.org/10.1080/714852820
• Anisah, H. U. & Wandary, W. (2015). Shaping entrepreneurship’s human resource by green entrepreneurial behaviour approachment: Instrument preparation’s preliminary study. Mediterranean Journal of social sciences, 6(5), 109-117.
• Aydemir, H. (2025), Teoloji temelli insan doğa ilişkisi, Tarım Orman Ekranı TV, https://www.youtube.com/watch?v=RkWA9GYNZPM Erişim Tarihi: 01.07.2025
• Başer, H. & Büber, R. (2012). İş kurma amacı olan adayların girişimcilik özelliklerinin ölçülmesi: Aydın İlinde bir uygulama. Sosyal ve beşerî bilimler dergisi, 4(1),135-143.
• Berglann, H., Moen, E. R., Roed, K. & Skogstrom, J. F. (2011). Entrepreneurship: origins and returns. Labour economics, 18(2), 180-193.
• Brown, C. & Thornton, M. (2013). How entrepreneurship theory created economics. Quarterly journal of Austrian economics, 16(4), 401-420.
• Carton, R. B., Hofer, C. W. & Meeks, M. D. (1998,). The entrepreneur and entrepreneurship: Operational definitions of their role in society. In annual international council for small business conference, 1-12.
• Chell, E., Wicklander, D.E., Sturman, S.G. & Hoover, L.W. (2008). The entrepreneurial personality: a social construction. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203938638
• Dean, T. J. & McMullen, J. S. (2007). Toward a theory of sustainable entrepreneurship: Reducing environmental degradation through entrepreneurial action. Journal of Business Venturing, 22(1), 50-76. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2005.09.003
• Demir, V. M. (2023). Çevre ahlakı. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
• Duchon, D. & Plowman, D. A. (2005). Nurturing the spirit at work: Impact on work unit performance. The leadership quarterly, 16(5), 807-833. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2005.07.008
• Dutton, J. E. & Worline, M.C. (2021). İş yerinde merhamet: İnsanı ve şirketi yücelten sessiz güç (Çev. A. Manisalıgil & Salim Korkmaz). İstanbul: Albaraka Yayınları.
• Eckersley, R. (2007), Ecological intervention: Prospects and limits. Ethics & International affairs, 21, 293-316. https://doi.org/10.1111/j.1747-7093.2007.00101.x
• Fietze, S. & Boyd, B. (2017) Entrepreneurial intention of Danish students: A correspondence Analysis. International Journal of entrepreneurial behavior & Research, 23, 656-672. https://doi.org/10.1108/IJEBR-08-2016-0241
• Foster, J. B. & Clark, B. (2009). The paradox of wealth: Capitalism and ecological destruction. Monthly review, 61(6), 1-18. https://monthlyreview.org/2009/11/01/the-paradox-of-wealth-capitalism-and-ecological-destruction/ Erişim Tarihi: 05.07.2025
• Gevrenova, T. (2015). Nature and characteristics of green entrepreneurship. Trakia journal of sciences, 13(2), 321-323, https://doi.org/10.15547/TJS.2015.S.02.068
• Gibbs, D. (2006). Prospects for an environmental economic geography: linking ecological modernisation and regulationist approaches. Economic Geography, 82(2), 193-215. https://doi.org/10.1111/j.1944-8287.2006.tb00296.x
• Gökdayı, İ. (1997), Çevrenin geleceği-yaklaşımlar ve politikalar, Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Göktaş, P. & Yıldırım, G. (2019). Kırsal bölgelerde kadın girişimciliğinin artırılmasına yönelik yeşil girişimcilik uygulamaları. Mehmet Akif Ersoy University journal of social sciences institute, 11(28), 284-294. https://doi.org/10.20875/makusobed.501750
• Göz, K. (2011). Çevre ahlakı ve insan. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi dergisi, 12(1), 92-100.
• Gürdoğan, E. N. (2020). Girişimcilik ve girişimcilik kültürü. İstanbul: İGİAD Yayınları.
• Gürol, Y. & Atsan, N. (2006). Entrepreneurial characteristics amongst university students: Some insights for entrepreneurship education and training in Turkey. Education + Training, 48(1), 25–38. https://doi.org/10.1108/00400910610645716
• Habip, E. & Doğan, E. (2020). Girişimcilikte yeşil boyut. Social Sciences Research Journal, 9(4), 307-318.
• Habip, E. (2022). Yeşil girişimcilik; çevresel değişimler, kültürel dinamikler ve sermaye biçimleri bağlamında yeşil şehir girişimcileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Harini, V. & Meenakshi, D.T. (2012). Green entrepreneurship alternative (business) solution to save environment, Asia Pacific journal of management & Entrepreneurship research, 1(3), 79-89.
• Isaak, R. (2002). The making of the ecopreneur. Greener management international, 38, 81-91. https://doi.org/10.9774/GLEAF.3062.2002.su.00009
• Jardins, J. R. (2006). Çevre etiği: çevre felsefesine giriş. Çev. (Keleş, Ruşen). Ankara: İmge Kitabevi.
• Jayasinghe, R., Liyanage, N. & Baillie, C. (2020). Sustainable waste management through eco-entrepreneurship: an empirical study of waste upcycling eco-enterprises in Sri Lanka. Journal of material cycles and waste management, 23(5) 1-9. https://doi.org/10.1007/s10163-020-01140-0
• Kapusuz, A. G. & Çavuş, M. F. (2017). Geçmişten yeni bir kavram: Yeşil (eko) girişimcilik. Üçüncü sektör sosyal ekonomi dergisi, 52(ÖZELSAYI), 104–119. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.17.12.810
• Karadal, H., Duman, N. & Saygın, M. (2017). Girişimcilik yazını: Türkiye’deki lisansüstü tezlere yönelik bir inceleme. Uluslararası iktisadi ve idari incelemeler dergisi, (16. UİK Özel Sayısı), 137-148. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323649
• Kur’an-ı Kerim, T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/rahman-suresi-55/ayet-1/diyanet-vakfi-meali-4#reload Erişim Tarihi: 2.07.2025
• Linnanen, L. (2002). An insider’s experiences with environmental entrepreneurship. Greener Management International, 38(38), 71-82, https://doi.org/10.9774/GLEAF.3062.2002.su.00008
• Low, M. B. (2001). The adolescence of entrepreneurship research: specification of purpose. Entrepreneurship Theory and Practice, 25(4), 17-26. https://doi.org/10.1177/104225870102500402
• Maisaroh, M., Sawitri, H. S. R. & Ramli, N. H. (2022). The green entrepreneurship behavior. Jurnal analisis bisnis ekonomi, 20(1), 31-49. https://doi.org/10.31603/bisnisekonomi.v20i1.6753
• Martı, H. (2014). Çevre ahlâkı ve eğitim: çevre kirliliği mi, bilinç kirlenmesi mi?. 2. Uluslararası çevre ve ahlak sempozyumu. 1501-1508.
• Martı, H. (2021), Hadisler ekseninde çevre ahlakı. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• McEwen, T. (2013), Entrepreneurship as a solution to environmental problems: ımplications for college level entrepreneurship education, International Journal of academic research in business and social sciences, 3 (5), 264-288.
• Muo, I. & Azeez, A. (2019). Green entrepreneurship: Literature review and agenda for future research. International journal of entrepreneurial, 7(2), 17-29. https://doi.org/10.2478/ijek-2019-0007
• Muzyka, D., De Koning, A. & Churchill, N. (1995). On transformation and adaptation: Building the entrepreneurial corporation. European management journal, 13(4), 346-362. https://doi.org/10.1016/0263-2373(95)00029-K
• Naess, P. (2001). Urban planning and sustainable development. European planning studies, 9(4), 503–524. https://doi.org/10.1080/713666490
• Navarathinam, K. & Amutha, V. (2022). Green entrepreneurship: a sustainable development ınitiative with special reference to selected districts. Journal of positive school psychology, 6(3), 7517-7526.
• O’Neill, K. J. & Gibbs, D. C. (2014). Towards a sustainable economy? Socio-technical transitions in the green building sector. Local environment, 19(6), 572-590. http://doi.org/10.1080/13549839.2013.818954
• Oğurlu, İ. (2016). Ahiliğin çevre ahlakı ve eğitimine bakan yönleri üzerine bir değerlendirme, Avrasya bilimler akademisi, 8, 169-187 http://doi.org/10.17740/eas.soc.2016.V8‐10
• Okur Berberoğlu, E. (2015). Ekopedagoji temelli sınıf dışı çevre eğitiminin çevre farkındalığı üzerinde etkisi. HAYEF journal of education, 12(1), 67-81.
• Özdemir, İ. (1999). Çevre biliminin gelişiminde çevre ahlâkının önemi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, 41(4), 295-318.
• Pachaly, M. V. W . ( 2012). Barriers and triggers to green entrepreneurship: An exploratory study, thesis, to obtain the degree of master of science in economics and business economics, specialisation entrepreneurship and strategy economics, Erasmus School of Economics, Rotterdam. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=65d142ec4b771ea6f0f62823638302bad93455a9 Erişim Tarihi: 12.06.2025
• Pastakia, A. (1998). Grassroots ecopreneurs: Change agents for a sustainable society. Journal of organizational change management, 11(2), 157-170.
• Rosário, A. T., Raimundo, R. J. & Cruz, S. P. (2022). Sustainable entrepreneurship: a literature review. Sustainability, 14(9), 5556. https://doi.org/10.3390/su14095556
• Schaltegger, S. (2002). A framework for ecopreneurship. Greener management international, (38), 45-58. https://doi.org/10.9774/GLEAF.3062.2002.su.00006
• Schaper, M. (2010). Understanding the green entrepreneur (2nd Edition). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315593302
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60281-6
• Shishcan, Z. & Kaim, M. (2020), Green entrepreneurship in the Republic of Moldova and European circular economy trend, https://irek.ase.md/xmlui/handle/1234567890/973 Erişim Tarihi: 18.05.2025
• Simpson, A. V., Cunha, M.P.E., Clegg, S., Rego, A. & Berti, M. (2024). Organizational compassion: a relational approach (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780367822507
• Stern, P. C. (2000). Toward a coherent theory of environmentally signifficant behavior. Journal of social issues, 56(3), 407-424. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00175
• Tamkoç, G. (1994). Derin ekoloji. İzmir: Ege Yayıncılık.
• Taylor, D. & Walley, L. (2003). The green entrepreneur: visionary, maverick or opportunist?. Manchester Metropolitan University business school working paper, 1–22 https://doi.org/10.1504/IJESB.2004.005377
• Turhan, T., Paka, B. A. H., Wulandari, T. J., Raihanah, R. & Şeker, M. (2025). İslam ve çevre yönetimi: sürdürülebilir su ekolojisine bütüncül bir yaklaşım. Kent Akademisi, 18(4), 1961-1987. https://doi.org/10.35674/kent.1624594
• Uslu, Y. D. & Erkan, U. (2016). Çevre yönetim sistemlerinde yenilenebilir enerji uygulamaları: Yeşil ofis. Alternatif Politika, 8(1), 211-233.
• Vatansever, Ç. & Arun, K. (2016). What color is the green entrepreneurship in Turkey?. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, 8(1), 25-44. https://doi.org/10.1108/JEEE-07-2015-0042
• Volery, T. (2002). Ecopreneurship: Rationale, current issues and future challenges. In H. F. Klandt, J. Mugler, & K. Hauser (Eds.), Umbruch der Welt – KMU vor Höhenflug oder Absturz? (541-553). Köln: Verlag Josef Eul.
• Walley, E. E. & Taylor, D. W. (2002). Opportunists, champions, mavericks...?. Greener management international, (38), 31-43. https://doi.org/10.9774/GLEAF.3062.2002.su.00005
• Walley, L., Taylor, D. & Greig, K. (2016). Beyond the visionary champion: Testing a typology of green entrepreneurs. (Ed. M. Schaper), Making ecopreneurs: developing sustainable entrepreneurship (Second ed). Routledge. 59-74.
• Wicaksono, T. (2025). Green entrepreneurshıp: transformıng challenges ınto profıtable solutıons. Jurnal pengabdian dan kewirausahaan, 9(1), 1-13. https://doi.org/10.30813/jpk.v9i1.8185.
• Yalçıntaş, D. (2023). Yeşil girişimcilik niyetine etki eden faktörlerin belirlenmesi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi: Çağ Üniversitesi.
• York, J. G., O'Neil, I. & Sarasvathy S. D. (2016). Exploring environmental entrepreneurship: ıdentity coupling, venture goals, and stakeholder incentives. Journal of Management Studies, 53(5), 695-737. https://doi.org/10.1111/joms.12198