Adalet Ölçütü Olarak İki Önemli Yaklaşım: Birincil Değerler ve Kabiliyetler

Yıl 2015, Sayı: 3 - 2015, 83 - 96, 30.09.2015

Raşit Çelik

Öz

Adaletin ölçütü konusu çağdaş siyaset felsefesi içerisinde önemli bir yer tutar. John Rawls’un birincil değerler anlayışı ve Amartya Sen’in kabiliyetler yaklaşımı adaletin ölçütüne dair önemli bakış açıları sunmuştur. Sen’in oluşturduğu ve Martha Nussbaum’un geliştirdiği kabiliyetler yaklaşımı, Rawls’un tanımladığı birincil değerlere karşı önemli eleştiriler ortaya koyar. Bu çalışmada, bu iki önemli yaklaşımın karşıt görüşleri ve karşılıklı eleştirilerinin ötesinde, birbirlerini tamamlayıcı yanları vurgulanmaktadır. Kabiliyetler yaklaşımının, Rawls’un siyasi liberal teorisinde belirttiği örtüşen konsensüse ulaşmada önemli etkiler oluşturabileceği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Amartya Sen, Birincil Değerler, John Rawls, Kabiliyetler, Martha Nussbaum

Kaynakça

• Brighouse, H. (2004). Justice. Malden: Polity Press.
• Claassen, R. (2011). “Making Capability Lists: Philosophy versus Democracy,” Political Studies, 59: 491-508.
• Cohen, G. A. (1993). “Equality of What?: On Welfare, Goods, and Capabilities,” in M. Nussbaum & A. Sen (eds.), The Quality of Life (9-29). New York: Oxford University Press.
• Ilea, R. (2008). “Nussbaum’s Capabilities Approach and Nonhuman Animals: Theory and Public Policy,” Journal of Social Philosophy, 38(4): 547-563.
• Nozick, R. (1974). Anarchy, State, and Utopia. New York: Basis Books.
• Nussbaum, M. (2000). Women and Human Development: The Capabilities Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Cambridge: Harvard University Press.
• Rawls, J. (1985). “Justice as Fairness: Political not Metaphysical,” Philosophy and Public Affairs, 14(3): 223-251.
• Rawls, J. (1993). Political Liberalism. New York, NY: Columbia University Press.
• Rawls, J. (2001). Justice as Fairness: A Restatement. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Robeyns, I. (2006). “The Capability Approach in Practice,” The Journal of Political Philosophy, 14(3): 351-376.
• Robeyns, I., & Brighouse, H. (2010). “Introduction: Social Primary Goods and Capabilities as Metrics of Justice,” in Brighouse, H., & Robeyns, I. (eds.), Measuring Justice: Primary Goods and Capabilities (pp. 1-13). Cambridge: Cambridge University Press.
• Saito, M. (2003). “Amartya Sen’s Capability Approach to Education: A Critical Exploration,” Journal of Philosophy of Education, 37(1): 17-33.
• Sen, A. (1980). “Equality of What?,” in S. McMurrin (ed.), The Tanner Lectures on Human Values (pp. 196-220). Salt Lake City: University of Utah Press.
• Sen, A. (1999). Development as Freedom. New York, NY: Knopf.
• Sen, A. (2010). “The Place of Capability in a Theory of Justice,” in Brighouse, H., & Robeyns, I. (eds.), Measuring Justice: Primary Goods and Capabilities (pp. 239-253). Cambridge: Cambridge University Press.
• Weithman, P. (2010). Why Political Liberalism: On John Rawls’s Political Liberalism. New York, NY: Oxford University Press.