Levinas’ın “Azizlik Etiği”nde Heidegger’i Bağışlama Olanağı

Yıl 2020, Sayı: 1, 1 - 19, 28.04.2020

Cevriye Demir Güneş

Öz

Avrupa’da Nazi Almanyası ve II. Dünya savaşı sonrasında “Alman Suçluluğu” kavramı temelinde tartışılan bağışlama sorunu, Levinas tarafından Mişna’da geçtiği şekliyle ele alınır. Yoma Risalesi, “İnsanın Tanrı’ya karşı kabahatleri Kefaret Günü’yle bağışlanır; insanın başkasına karşı kabahatleri Kefaret günüyle bağışlanmaz, meğerki öncelikle o kişinin gönlünü almamış olsun...” (Yoma Risalesi, 85a-85b) der. Makalede Levinas’ın bağışlama fikri ve Heidegger ile olan ilişkisi Mişna’da dile getirildiği ve Levinas’ın “azizlik etiği”nde konumlandığı şekilde irdelenmektedir. İnsanın Tanrı’ya ve Başkası’na karşı işlediği suç ve bağışlama koşullarını içeren makalede, Levinas’ın Dört Talmud Okuması adlı eserinde bağışlama sorununu Heidegger’i anarak tartışmış olmasının anlamı ve bu tartışmanın Heidegger’i bağışlama olanağı taşıyıp taşımadığının sorgulanması ele alınmaktadır. Levinas bağışlama fikrini, bağışlamayı olanaklı kılan “mağdurun iyi niyeti” ve “suçlunun tam bilinçliliği” koşullarını açığa vuran Talmud hikâyelerinden yola çıkarak ortaya koyar. Bağışlamanın diyalektiğine işaret eden hikâyelerden ikincisi, Nazi dehşetinin açığa çıkardığı “nafile acı”yı anımsatacak bir şekilde Heidegger anılarak ortaya konur. Hikâyede hocası Rabi Hanina’ya karşı suç işleyen ve hocasından on üç yıl boyunca Kefaret Günü’nde bağışlanma dileyen öğrenci Rabi’nin “bağışlanmasının çok zor olduğu” yorumu Levinas tarafından Nazi zulmüyle ilişkisi bağlamında Heidegger’e uyarlanır: “Çoğu Alman’ı bağışlayabiliriz, ama bağışlamanın zor olacağı Almanlar da vardır. Heidegger’i bağışlamak zordur. Hanina hakkaniyet ve insaniyet sahibi Rabi’yi aynı zamanda son derece parlak birisi olduğu için bağışlayamadıysa Heidegger’i bağışlamak daha da zordur”. Levinas’ın Heidegger’i diğer Almanlardan ayrıcalıklı görerek öğrenci Rabi’nin durumuyla benzerliği içinde ele alması ve Nazi Politikasıyla/dehşetiyle ilişkisi içerisinde bağışlanmasının olanağı ve olanaksızlığı üzerine düşünmesi, özellikle bunu bir azizlik ilişkisi çerçevesinde tartışmaya açması, Heidegger’e atfettiği değerin ve onunla hesaplaşmasının büyüklüğünü gösterir. Makalede Başkası’nın hatalarını da üstlenen sonsuz sorumlulukla şekillenmiş, varlığın ötesindeki iyi’yi açığa çıkaran Levinas’ın “azizlik etiği”nin Heidegger’i bağışlama olanağı taşıdığı ileri sürülmektedir

Anahtar Kelimeler

Levinas, Heidegger, Etik, Bağışlama, Azizlik

The Possibility of Forgiving Heidegger in Levinas’ “Ethics of Sainthood”

Öz

The question of forgiveness debated in Europe on the grounds of Nazi Germany and the concept of “German Collective Guilt” is dealt with by Levinas as it appears in Mishna. The Tractate Yoma remarks: “The transgressions of man toward God are forgiven him by the Day of Atonement; the transgressions against other people are not forgiven him by the Day of Atonement if he has not first appeased the other person” (85a-85b). This article examines Levinas’ conception of forgiveness and his relationship with Heidegger in parallel with how the same concept appears in Mishna and how Levinas perceives it in his “Ethics of Sainthood”. With an eye to Levinas’ Four Talmudic Readings in which he discusses the question of forgiveness with reference to Heidegger, this article also discusses the conditions of forgiveness for transgressions of man against God and other people and questions if Levinas’ discussion has a potential to contain the possibility of forgiving Heidegger. Levinas displays his conception of forgiveness on the basis of Talmudic myths that designate the conditions of forgiveness as ‘the good will of the victim’ and ‘full consciousness of the perpetrator’. The second of these myths that points to the dialectics of forgiveness is handled by Levinas with reference to Heidegger as well as to the “unavailing pain” created by the Nazi terror. Levinas’ reading of the myth of Rabi, who transgresses against his master Rabi Hanina and asks for his forgiveness for thirteen years, emphasizes the remark that Rabi is “hard to forgive” and transcribes it for Heidegger’s case in relation to the Nazi outrage: “One can forgive many Germans, but there are some Germans it is difficult to forgive. It is difficult to forgive Heidegger. If Hanina could not forgive the just and humane Rab because he was also the brilliant Rab, it is even less possible to forgive Heidegger”. That Levinas excludes Heidegger from the rest of the Germans, associates him with Rabi with an eye to Heidegger’s involvement with the Nazi party posing a problem about the possibility of forgiving him and discusses these issues within the framework of sainthood displays the value Levinas attributes to Heidegger as well as the gravity of this confrontation. Thus, this article claims that the Levinas’ “ethics of sainthood”, which is embodied by a sense of infinite responsibility embracing even the transgressions of the Other and reveals the good ‘otherwise than being’, inherently possesses the possibility of forgiving Heidegger.

Anahtar Kelimeler

Levinas, Heidegger, Ethics, Forgiveness, Sainthood

Kaynakça

• Acar, S. M. (2016). Vladimir Jankélévitch’te Bağışlamanın Olanağı Üzerine, FLSF (Felsefe ve sosyal Bilimler Dergisi), 22, 208-226.
• Badio, A., Cassin, B. (2011). Nazizm, Kadınlar, Felsefe. (H. G. Özkoray, Çev.). İstanbul: Monokl Yayınları.
• Bakawel, S. (2017). Varoluşçular Kahvesi, Özgürlük, Varoluş ve Kayısı Kokteylleri. (E. Gözgü, Çev.). İstanbul: Domingo Yayınları.
• Bernstein, R.J. (2010). Radikal Kötülük, Bir Felsefi Sorgulama. (N. Doğan, F. Deniztekin, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Cheron, M. de S. (2015). Emmanuel Levinas ile Söyleşi Yüz Fenomenolojisinden Kopuş Felsefesine. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Derrida, J. (2012). Bağışlamak, (M. Erşen, Çev.). İstanbul: Monokl Bellek Yayınları.
• Dostoyevski, F. M. (1995). Karamazov Kardeşler. cilt 1. (L. Soykut, Çev.). İstanbul: MEB Yayınları.
• Ender, R. (2014). Annette Wieviorka ile Söyleşi: Holokost Yerine “Shoah” Teriminin Kullanımı Tartışmalara Yol Açıyor. Agos. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/6578/holokost-yerine-shoah-teriminin-kullanimi-tartismalara-yol-aciyor
• Han, Z. İ. (1982). Talmud’un Doğuşu ve Yahudiler Üzerindeki Tesiri. (M. Aydın, Çev.). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt.25, 139-152. Erişim adresi http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/771/9809.pdf
• Jaspers, K. (2015). Suçluluk Sorunu. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Levinas, E. (1976). Difficile Liberté. Paris: Éditions Albin Michel.
• Levinas, E. (1991). “La suffrance Inutile”. Entre Nous, Essais sur le Penser à l’Autre, Paris: Grasset.
• Levinas, E. (2003a). “Dehşeti Onaylar Gibi”. Sonsuza Tanıklık içinde. (C. Uslu, Z. Direk, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2003b). “Fenomenolojiden Etiğe”. Sonsuza Tanıklık içinde. (Ö. Gözel, Z. Direk, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2003c). “Hitlerizmin Felsefesi Üzerine Birkaç Düşünce”. Sonsuza Tanıklık içinde, (Z. Direk, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2003d). “Tanrı ve Felsefe”. Sonsuza Tanıklık içinde. (Ö. Gözel, Z. Direk, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2011). Dört Talmud Okuması. (E. B. Şaman, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Levinas, E. (2012). “Aşkınlık ve Kötülük”, Levinas kitabı içinde. (Ö. Gözel. Çev. Ed.). İstanbul: Say Yayınları.
• Ökten, K. H. (2002). Heidegger ve Üniversite. İstanbul: Everest Yayınları.
• Şimşon, E.(2017). Kabil’in İlgisizliği: Levinas’ın Düşüncesinde kötülük Sorunu. Cogito, 86, 109-123.