Aristoteles ve Heidegger’de Zamanın Amaçsal Araçsallığı

Yıl 2021, Sayı: 2, 54 - 72, 25.10.2021

Ece Saraçoğlu

Öz

Aristoteles ve Heidegger’in zaman görüşleri onların ontoloji temelli düşüncelerinde önemli
bir yere sahip olmasına rağmen, “amaçsal araçsallık” anlayışıyla ilişkili olarak derinlemesine
irdelenmez. Hâlbuki bu düşünürlerin görüşlerindeki amaçsal araçsallığın yakından
incelenmesi, hem onların zaman felsefelerinin hem de genel olarak zamanın “yapıcı ve kurucu”
özelliğinin daha anlaşılır olmasını sağlamaktadır. Aristoteles’in ve Heidegger’in ontolojik
zaman soruşturmaları, zamanın amaçsal anlamda da araçsallığının olanaklı olabileceğine işaret
etmektedir. Bu fikirden hareketle meydana getirilen bu makale, Aristoteles ve Heidegger’in
zaman düşüncelerini amaçsal araçsallık ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple
yazının ilk bölümünde, zaman ve araçsallık kavramlarının anlamı ve içeriği kısaca
betimlenmektedir. Bu betimlemenin temel nedeni, bu kavramların yaygın kullanılan
anlamlarının dışına çıkabilmeyi sağlamaktır. Yazının ikinci ve üçüncü bölümlerinde ise,
sırasıyla Aristoteles ve Heidegger’in zaman felsefelerinde amaçsal araçsallık fikrinin nasıl
görünür olduğu gösterilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zaman, Araçsallık, Ontoloji, Devinim, Varoluş

Kaynakça

• Aristotle (1906), The Nicomachean Ethics, (F. H. Peters, trans.), London: Kegan Paul Trench Trübner and Co.
• Aristotle (1991), On Generation and Corruption,(H. Joachim, trans.), Oxford: Princeton University Press.
• Aristotle (1991), On The Heavens, (L. Stocks, trans.), Oxford: Princeton University Press.
• Aristoteles (1996). Metafizik, (Ahmet Arslan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Aristoteles (2002). Kategoriler, (Saffet Babür, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Aristoteles (2012). Fizik, (Saffet Babür, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birx, H. James (2004). Encyclopedia of Time, California: Sage Publications.
• Bunch, Bryan and Hellemans, Alexander (2004). The History of Science and Technology, Boston: Houghton Mifflin Company.
• Burnet, John (1950). Greek Philosophy, London: Macmillan and Co..
• Çelgin, Güler (2011). Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Hanks, Patrick and Sinclair, John (1994). English Language Dictionary, London: Harper Collins Publishers.
• Heidegger, Martin (1982). The Basic Problems of Phenomenology, (Albert Hofstadter, trans.). Indianapolis: Indiana University Press.
• Heidegger (1996), Being and Time, (Joan Stambaugh, Trans.) New York: State University Press.
• Heidegger (1992), The Concept of Time, (William McNeill, trans.), New Jersey: Wiley Blackwell.
• Heidegger (2009), Metafizik Nedir?, (Yusuf Örnek, Çev.) Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger (2014), Metafiziğe Giriş, (Mesut Keskin, Çev.) İstanbul: Avesta Yayınları.
• Aristoteles ve Heidegger’de Zamanın Amaçsal Araçsallığı
• Heidegger (2019), Nedenin Neliği, (Saffet Babür, Çev.) Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Horkheimer, Max (2016). Akıl Tutulması, (Orhan Koçak, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Kuçuradi, İoanna (2009). Çağın Olayları Arasında, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kuçuradi, İ. (2016). İnsan ve Değerleri, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Laertios, Diogenes (2007). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, (Candan Şentuna, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ökten, Kaan H. (2019). Varlık ve Zaman: Bir Okuma Rehberi, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özcan, Muttalip (2016). Aristoteles, Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Peters, Francis E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, (Hakkı Hünler, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Platon (2001). Timaios, (Erol Güney ve Lütfi Ay, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Saraçoğlu, Ece (2021). Felsefede Zamanın Araçsal Anlamının İrdelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi, Türkiye.
• Scheler, Max (2012). İnsanın Kosmostaki Yeri, (Harun Tepe, Çev.) Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Soysal, Ahmet (2018). Heidegger’de Zaman Üzerine, İstanbul: MonoKL Yayınları.
• Shaw, Ian (2004). The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford: Oxford University Press.
• Warren, Helen (1998). Oxford English Dictionary, New York: Oxford University Press.