Hukuk, Siyaset ve Ahlak Kesişiminde Kant’ın Aleniyet İlkesi

Yıl 2022, Sayı: 2, 53 - 67, 27.10.2022

Ogan Yumlu

Öz

Bu makale, Kant tarafından hukukun formel niteliği olarak tanımlanan aleniyet ilkesinin nasıl yorumlanması gerektiğine dair bir tartışma sunmaktadır. Kant bu ilkeye yalnızca Ebedi Barış adlı makalesinde kısaca değinmiş olmasına rağmen aleniyet ilkesi Kant felsefesinin hukuk, siyaset ve ahlak boyutlarının kesişim noktasında önemli bir yer tutmaktadır. İncelemede Kant’ın Ebedi Barış adlı makalesinin yanı sıra diğer ilgili eserlerinde sunduğu fikirler de dikkate alınarak, aleniyet ilkesine dair iki farklı yorumun imkanından söz edilecektir. Birinci yorum, onun Ebedi Barış makalesinden türeyen ve ‘monolojik yorum’ olarak adlandırılabilecek bir yaklaşımdır; ikinci yorum ise Aydınlanma Nedir makalesinden hareketle türetilebilecek alternatif bir okumayla şekillenen ‘diyalojik yorum’dur. Birinci yorumda aleniyet ilkesi, a priori nitelikte bir düşünce usulü olarak değerlendirilmektedir; ikinci yorumda ise aynı ilke kamuoyu önünde gerçekleşecek fiili bir tartışmaya işaret etmektedir. İncelemenin sonuç kısmında Kant felsefesinde aleniyet ilkesine dair hem monolojik hem de diyalojik yorumun bir karşılığı bulunduğu savunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kant, aleniyet, kamusallık, hukuk, siyaset

Kaynakça

• Beiser, F. (2018). Aydınlanma, Devrim ve Romantizm (A. Önal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çörekçioğlu, H. (2017). Kant’tan Bir Sivil İtaatsizlik Teorisi Türetmek Mümkün Mü? İçinde H. Çörekçioğlu (ed.), Kant Felsefesinin Politik Evreni (s.292-312). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Guyer, P. (2000). Kant on Freedom, Law and Happiness. Cambridge: Cambridge University Press.
• Habermas, J. (1990). The Philosophical Discourse of Modernity (F. Lawrence, Çev.). Oxford: The Polity Press.
• Habermas, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (T. Bora & M. Sancar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hirş, E. (1946). Kant’ın Ebedî Barış Üzerindeki Felsefî Denemesi I. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1)/1946: 3-31.
• Kant, I. (1960). Ebedi Barış Üstüne Felsefi Deneme (Y. Abadan & S. L. Meray, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No : 113-95, Ajans Türk Matbaası.
• Kant, I. (1991). Metaphysics of Morals (M. Gregor, Çev.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (1998). Critique of Pure Reason (P. Guyer & A. Wood, Çev.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (1999). Metaphysical Elements of Justice; Part I of Metaphysics of Morals (J. Ladd). Indianapolis: Hackett Publishing Company, Inc.
• Kant, I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi (İ. Kuçuradi, çev.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları. Kant, I. (2006). An Answer to the Question: ‘What is Enlightenment?’ (H. S. Reiss, Çev.). İçinde Political Writings, (s.54-60). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (2006). Perpetual Peace: A Philosophical Sketch (H. S. Reiss, Çev.). İçinde Political Writings, (s.93-130). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (2010). Seçilmiş Yazılar (N. Bozkurt, Çev.). İstanbul, Say Yayınları. Kant, I. (2017). Yaygın Bir Söz Üstüne: ‘Teoride Doğru Olabilir Ama Pratikte İşe Yaramaz’’ [Teori ve Pratik] (H. Çörekçioğlu, çev.). İçinde H. Çörekçioğlu (ed.), Kant Felsefesinin Politik Evreni (s.25-74). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kant, I. (2022). Ahlakın Metafiziği: Hukuk Öğretisi (A. Heper, Çev.). İstanbul: Fol Kitap.
• Laursen, J. C. (1986). III. The Subversive Kant: The Vocabulary of “Public” and “Publicity”. Political Theory, 14(4), 584-603.
• Mead, G. H. (1972). Mind, Self and Society from the Standpoint of a Social Behavioralist. Chicago & London: The University of Chicago Press.
• Savaşçın, Z. (2020). Kant Felsefesinde Hukuk, Kamusallık ve Yurttaşlık, Kilikya Felsefe Dergisi (2), 197-213
• Scruton, R. (2001). Kant: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Wood, A. W. (1999). Kant’s Ethical Thought. Cambridge: Cambridge University Press.