Zagzebski’nin Ahlak Timsali Kuramının Erdem Etiğine Katkısı

Yıl 2024, Sayı: 2, 67 - 85, 25.10.2024

Gönül Emirbilek

Öz

Bu çalışma Linda Zagzebski’nin ahlaki iyilik timsallerine dayandırdığı ve deontolojik, sonuççu ve erdem etiğine alternatif yeni bir etik teori olarak sunduğu “ahlak timsali kuramı”nı mercek altına almaktadır. Zagzebski’nin bu kuramın yeni bir teori olarak sunulması için gerekli görülen tüm kavramsal ve teorik arka planı sunmaya çalıştığı görülür. Etik kavrayışımız açısından makul bir teklif olma iddiasını taşıyan bu kuram, Zagzebski tarafından “teorinin teorisi” ve Putnam ve Kripke’den aldığı “doğrudan referans teorisi” ile desteklenerek sunulmaktadır. Onun kuramı, belirli erdemleri birer karakter özelliği olarak sunmaktan ziyade, doğrudan “paradigmatik olarak iyi” kabul edilen belirli ahlak timsallerinin kendilerine referansla temellendirilen yeni bir ahlaki bakışı ifade etmektedir. Zazgsebski’nin kuramı, bir ahlak teorisi için açıklanması elzem görünen “erdem”, “doğru eylem”, “ödev”, “iyi bir amaç” vb. kavramların birer açıklamasını sunmaz. Onun yerine ahlaki olarak açıklanmasına ihtiyaç duyulan tüm kavram ve eylem türlerini ahlak timsallerinin doğrudan kendilerine atfederek gerekçelendirme yoluna giden alışılmışın dışında bir girişimi ifade etmektedir. Bu makalede, Zagzebski’nin tüm çabasına rağmen söz konusu kuramın yeni bir teori olmadığı iddia edilmekte, ahlak timsallerini iyi bir ahlak örneği yapan temelin güvenilirliği sorgulanmakta ve bu kuramın tamamlayıcı bir parça olarak erdem etiğine entegre edilmesi durumunda anlamlı ve faydalı olabileceği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

etik, erdem, ahlak, ahlak timsali, iyilik

A New Ethical Theory Or A New Contribution To Current Ethical Theory? Zagzebski’s Theory Of ‘Moral Exemplar’

Öz

This study examines Linda Zagzebski’s “moral exemplar theory”, which is based on exemplars of moral goodness and presented as a new ethical theory alternative to deontological, consequentialist and virtue ethics. Zagzebski attempts to provide all the conceptual and theoretical background for presentation of this theory as a new theory. This theory, which purports to be a plausible proposal for our ethical understanding, is presented by Zagzebski supported by a “theory of the theory” and a “theory of direct reference” from Putnam and Kripke. Rather than presenting particular virtues as character traits, his theory expresses a new view of morality grounded in direct reference to particular moral exemplars themselves, which are considered “paradigmatically good”. Zazgsebski’s theory does not offer an explanation of concepts such as “virtue”, “right action”, “duty”, “a good end”, etc., which seem essential for a moral theory. Instead, it represents an unorthodox attempt to justify all the concepts and types of actions that need to be explained morally by attributing them directly to the moral exemplars themselves. This article argues that, despite Zagzebski’s attempts, it is not a new theory, questioning the reliability of the basis that makes moral exemplars as examples of moral goodness, and concluding that this theory can be meaningful and useful if it is integrated into virtue ethics as a complementary part.

Anahtar Kelimeler

ethics, virtue, morality, moral exemplar, goodness

Kaynakça

• Annas, J. (2022). Virtuous People and Moral Reasons. Ethical Theory and Moral Practice. 1-13.
• Armstrong, Alan E. (2007). Nursing Ethics A Virtue Based Approach. London: Palgrave Macmillan.
• Battaly, H. – Slote, M. (2015). Virtue Epistemology and Virtue Ethics. L. Besser & J. M. Slote (Ed.), The Routledge Companion to Virtue Ethics içinde (ss. 253-269). New York: Routledge.
• Benn, P. (1998). Ethics. London: UCL Press.
• Dağ, E. (2024a). Anscombe; Modern Ahlak Felsefesi Eleştirisi ve Niyet-Eylem Teorisi. Ankara: Nobel Yayınevi
• Dağ, E. (2024b). Erdem Etiğine Yönelik ‘Kişilikten-Yoksunluk’ İtirazı ve Bu İtiraza Karşı Bir Savunu. Temaşa Felsefe Dergisi. 21. 129-149.
• Emirbilek, G. (2023). Erdem Epistemolojisi Linda Zagzebski. Ankara: Nobel Yayınevi
• Foot, P. (1978). Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. Los Angeles: University of California Press.
• Flaubert, G. (2019). Saf Bir Yürek. İstanbul: Can.
• Flaubert, G. (2021). A Simple Heart. London: Penguin Books.
• Hursthouse, R. (2002). On Virtue Ethics. New York: Oxford University Press.
• Rachels, J. (2003). The Elements of Moral Philosophy. New York: McGraw-Hill.
• Kripke, S. (2001). Naming and Necessity. Cambridge: Harvard University Press.
• Kripke, S. (2005). Adlandırma & Zorunluluk. çev. Berat Açıl. İstanbul: Litera.
• Maclntyre, A. (2007). After Virtue A Study in Moral Theory. Indiana: University of Notre Dame Press.
• Pettigrove, G. (2018). Alternatives to Neo-Aristotelian Virtue Ethics. Nancy E. Snow (Ed.), The Oxford Handbook of Virtue içinde (ss. 359-376). New York: Oxford University Press.
• Putnam, H. (1975). The Meaning of ‘Meaning’. Mind, Language, and Reality, Philosophical Papers (2). 215-271.
• Slote, M. (2011). Morals from Motives. New York: Oxford University Press.
• Umut, T. (2023a). Bilgiyi Ahlak Sahasında Konumlandırmak: Zagzebski’nin Erdem Teorisi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32. 6-35.
• Umut, T. (2023b). Ahlakî İyilik Örneklerine Dayalı Erdem Etiğinde Entelektüel Erdemlerin Yeri. Beytul Hikme An International Journal of Philosophy. 13(3). 271-295.
• Zagzebski, L. (2004). Divine Motivation Theory. New York: Cambridge University Press.
• Zagzebski, L. (2006). The Admirable Life and the Desirable Life. T. Chappel (Ed.), Values and Virtues Aristotelianism in Contemporary Ethics içinde (ss. 53-66). New York, Oxford University Press.
• Zagzebski, L. (2010). Exemplarist Virtue Theory. H. Battaly (Ed.), Virtue and Vice, Moral and Epistemic içinde (ss. 39-55). Sussex: Wiley-Blackwell.
• Zagzebski, L. (2013). Moral Exemplars in Theory and Practice. Theory and Research in Education. 11(2). 193-206.
• Zagzebski, L. (2017). Exemplarist Moral Theory. New York: Oxford University Press.