Anti-Plastik Facialis İntermedius ve Persona-Yüzün Yıkımı

Yıl 2024, Sayı: 2, 136 - 154, 25.10.2024

Özlem Derin Sağlam

Öz

Yüzün insan hayatındaki egemenliğini temele alan bu makalede öncelikle yüz ve öteki arasındaki ilişki incelenecektir. Yüz, dışarıya kendisini gösteren ve dışsal ötekilerle ilişkide bulunan bir persona-yüz olarak ele alınarak bunun ne denli plastik ve sınırlı bir deneyim ortaya koyduğu anlatılacaktır. Barthes’in rastlantısal ve yıkıcı Punctum düşüncesinden de yola çıkarak yüzün bir başkasındansa kendi içinde bastırdığı ve içsel öteki olarak adlandırdığımız karanlık benliğiyle karşılaşması esasında bir belirleyici olarak ele alınacaktır. İçsel öteki ile karşılaşma bir aynada kendi bakışlarına maruz kalan insanın persona-yüzünün çatlamaya başlaması ve içinden gizli olan benliğinin çıkarak plastik ifadeyi yıkıma uğratması değerlendirilecektir. Bu yeni tavır kişinin kendisi olmasını sağlarken aynı zamanda farklı biçimlere dönüşse de kendisine geri dönmesini sağlayan anti-plastik / elastik bir yapıyı getirirken, bu aynı zamanda yüzü de bir ara form haline getirerek onu facialis-intermedius kılacaktır. Makalenin amacı yapısal olarak kendimize olan ötekiliğimizi aşmamız ve daha elastik bir yapıyla hem benliğimizi hem de gündelik olanı yapısökümsel olarak bir arada barındırabilmemiz noktasında şekillenecektir. Levinas, Barthes ve Malabou’nun görüşlerinden yararlanılarak oluşturulan çerçeve Narcissus’un öyküsü ve Douglas Gordon’un reprodüksiyon örnekleri üzerinden imgesel olarak da kavranır hale getirilmeye çalışılmıştır. Tüm bu örneklerin sonucunda anlaşılır kılınmaya çalışılan şey, insanın gündelik olan akış içerisinde kendisini bir yüzün ardına gizlediği ve ilişkilerinde farklı yüzler kullandığı düşüncesinden yola çıkarak, bu yüzün yıkılması ve yapıbozuma uğraması halinde nasıl bir yeniden-varoluş kazanması gerektiğine dair bir deneyimi düşünmeye sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Öteki, Yüz, facialis intermedius, Punctum, Plastisite

ANTI-PLASTIC FACIALIS INTERMEDIUS AND THE DESTRUCTION OF THE PERSONA-FACE

Öz

This article depends on the dominance of the face in human life and the examination of the relationship between the face and the other. The face will be considered as persona-face that shows itself outwardly and engages with others, illustrating how this presents a plastic and limited experience. Building on Barthes' notion of the accidental and disruptive Punctum, the encounter of the face with its suppressed dark self, which we call the internal other, rather than with another, will be taken as a determinant. The encounter with the internal other will be evaluated as the point where the persona-face of a person, exposed to their gaze in a mirror, begins to crack, and the hidden self emerges, destroying the plastic expression. While this new attitude enables the person to become themselves and transform into different forms, it brings an anti-plastic/elastistic structure that allows them to return to themselves. At the same time, it turns the face into an intermediate form, making it facialis-intermedius. The article aims to present our otherness to ourselves structurally and simultaneously embody our self and the everyday in a deconstructive manner with a more elastic structure. The framework, created by utilizing the views of Levinas, Barthes, and Malabou, will also be made comprehensible through the story of Narcissus and examples of reproduction by Douglas Gordon. The ultimate aim of these examples is to contemplate the experience of how a person should gain a re-existence in the event of the face's destruction and deconstruction, based on the idea that people hide behind a face and use different faces in their relationships within the flow of everyday life.

Anahtar Kelimeler

Other, Face, facialis intermedius, Punctum, Plasticity

Kaynakça

• Agamben, G. (2017). “Yüz” (M. Erşen, Çev.). Retrieved from http://gazetekarinca.com/2017/06/yuz-giorgio-agamben/. Accessed: 19.02.2019.
• Aldemir, A. (2019). Selfie: Yüzün Kaybı ve Metalaşması Bağlamında Postmodern Deneyim. Intermedia International e-Journal, 6(10), 48-62.
• Armes, R. (2011). Sinema ve gerçeklik (Z. Ö. Barkot, Çev.). Doruk.
• Bachelard, G. (2017). Mekânın Poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: Minotor Kitap.
• Balázs, B. (1952). Theory of the Film (Character and Growth of a New Art). London: Dennis Dobson LTD.
• Balázs, B. (2013). Görünen İnsan Ya da Sinema Kültürü (O. Kasap, Çev.). İstanbul: Say.
• Balkin, J. M. (1987). Deconstructive Practice and Legal Theory. Faculty Scholarship Series, Paper 291.
• Barthes, R. (2016). Camera Lucida. İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Barthes, R. (2017). Sesin Rengi (A. N. Bingöl, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Catwright, M. (2023). Narcissus (N. Kindik, Çev.). Retrieved from https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-15724/narcissus/. Coates, P. (2012). Screening the Face. New York: Palgrave MacMillan.
• Crockett, C. (2018). Derrida after the End of Writing: Political Theology and New Materialism. Fordham University Press.
• Derrida, J. (2016). Platon’un Eczanesi (Z. Direk, Çev.). İstanbul: Alfa.
• Apaydın, E. (2006). Levinas Felsefesinde Öznellik ve Öteki Problemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Levinas, E. (2012). Aşkınlık ve Kötülük (Ö. Gözel, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Levinas, E. (2011). Otherwise Than Being or Beyond Essence (A. Lingis, Çev.). Pennsylvania: Duquesne Univ. Press.
• Levinas, E. (2010). Yerine Geçme (H. İ. Mavituna, Çev.). Monokl, VIII-IX, 138.
• Freud, S. (2003). The Uncanny (D. McLintock, Çev.). London: Penguin Books.
• Geist, M. (2018). Carl Gustav Jung ve Analitik Psikolojiye Kısa Bir Giriş (İ. Türel, Çev.). Gorgon Dergisi. Öztürk, G. (2019). Carl Gustav Jung' In Dört Arketip Kuramı Çerçevesinde Kadının Benlik Sunumu ve Sosyal Medyada Kadının Metalaştırılması Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Bölümü, İstanbul.
• Grønstad, A. (2012). Abbas Kiarostami’s Shirin and the Aesthetics of Ethical Intimacy. Film Criticism, 37(2), 22-37.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman (K. Ökten, Çev.). İstanbul: Alfa.
• Hill, W. (2012). Douglas Gordon. Frieze, Issue 146. Retrieved from https://www.frieze.com/article/douglas-gordon-3.
• Innes, C. (2004). Avant-Garde Tiyatro (A. V. Kahraman, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi.
• Derrida, J. (2000). Of Hospitality (R. Bowlby, Trans.). Stanford University Press.
• Derrida, J. (1981). Positions (A. Bass, Trans.). Chicago: The University of Chicago Press.
• Jung, C. G. (2003). Dört Arketip (Z. A. Yılmazer, Çev.). İstanbul: Metis.
• Kılıç, Ç. (2008). Antonin Artaud ve Şiddet. Journal of Yasar University, 3(10), 1253-1270.
• Küçükalp, K. (2008). Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Lacan, J. (1991). The Seminar of Jacques Lacan: Book 1, Freud's Papers on Technique (J. Forrester, Çev.). New York-London: Norton & Company.
• Larsen, S. N. (2013). The plasticity of the brain—An analysis of the contemporary taste for and limits to neuroplasticity. The Comparative Law Journal of the Pacific.
• Le Breton, D. (2018). Yüz Üzerine Antropolojik Bir Deneme (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Boğaziçi University Press.
• Paglia, C. (2004). Cinsel Kimlikler: Nefertiti’den Emily Dickinson’a Sanat ve Dekadans (D. Atay & A. Hazaryan, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• Leiris, M. (1983). Entry in a Diary 1924, Manhood: A Journey From Childhood Into Fierce Order of Virility (R. Howard, Trans.). London: The University of Chicago Press.
• Levinas, E. (2010a). Etik ve Sonsuz (Ö. Gözel, Çev.), 2nd ed. In Sonsuza Tanıklık (pp. 295-345). İstanbul: Metis Yayınları.
• Levinas, E. (2010b). Başka’nın İzi (E. Gökyaran, Çev.; Z. Direk, Ed.), 2nd ed. In Sonsuza Tanıklık (pp. 129-147). İstanbul: Metis Yayınları.
• Malabou, C. (2000). The future of Hegel: Plasticity, temporality, dialectic. Hypatia, 15(4), 196-220.
• Malabou, C. (2005). The Future of Hegel: Plasticity, Temporality and Dialectic (L. During, Trans.). London: Routledge.
• Malabou, C., & Vahanian, N. (2008). A conversation with Catherine Malabou. Journal for Cultural and Religious Theory, 9(1), 1-13.
• Napier, A. D. (1986). Masks, Transformation, and Paradox. UK: University of California Press. Özçınar Eşli, M., & Önal, H. (2011). İmgenin şairi. Mungam.
• Paglia, C. (2004). Cinsel Kimlikler: Nefertiti’den Emily Dickinson’a Sanat ve Dekadans (A. Hazaryan & F. Demirci, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• Pallasmaa, J. (2011). Tenin gözleri (A. U. Kılıç, Çev.). Yem.
• Pessoa, F. (2006). Huzursuzluğun Kitabı (S. Özen, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü (H. Hünler, Çev. & Ed.). İstanbul: Paradigma.
• Rushton, R. (2002). What Can a Face Do?: Deleuze and Faces. Cultural Critique, 51, 19-237.
• Rutli, E. E. (2016). Derrida’nın Yapısökümü. Temâşâ: Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 5, 49-68.
• Spivak, G. C. (2014). Gramatoloji’ye Önsöz (İ. Yılmaz, Çev.). Ankara: Bilgesu.