FORDİZMDEN POST-FORDİZME GEÇİŞ SÜRECİNDE KURUMSALCILIĞIN ÖRGÜTLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 22, 197 - 207, 29.05.2020

Recep Fedai

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.617876

Öz

Kamu örgütlerinde yaşanan reformlar üzerinden
örgütlerin (cumhurbaşkanlığı, bakanlık, üst kurul, vb.) yapısal ve işlevsel
dönüşümleri konulu çalışmalar giderek artmaktadır. Yeni anayasa hazırlıkları,
rejim değişiklikleri veya sistem tartışmaları üzerinden kamu yönetimi bir bütün
hainde etkilenmekte merkezi bir örgütün taşradaki örgütlenmesine varıncaya
kadar önemli kurumsal değişiklikler yaşanmaktadır. Diğer yandan yaşanan bu
kurumsal değişiklik örgütün fonksiyonel açıdan nasıl bir işlerlik kazandığını
da tartışmaya açmaktadır. Kamu yönetimi çalışmaları çerçevesinde kurum ve
kurumsallaşma gibi kuramsal çalışmalar giderek artan bir önem kazanmaktadır.
Dolayısıyla kamu örgütlerinde başta kurumsallaşma çabaları ve kurum kültürünün
kazanılması onu daha sonra gerçekleşecek reformlar açısından incelenmeye değer
hale getirmektedir. Bu çalışmada ise bir örgütün kurum kimliğini açıklamaya
yönelik teorik yaklaşımlar ele alınmaktadır. Örgüt kuramlarından biri olan ve
eski kuramların devamı niteliğini taşıyan “yeni kurumsalcılık” da bunlardan bir
tanesidir. Örgütlerin çevreden bağımsız olamayacağı; kültür, inanç ve gelenek
gibi yapılardan etkileneceğini varsayan yaklaşım, sürekliliğin nasıl
sağlanacağını açıklamaktadır. Örgütlerin birbirine benzemesi ve birbirlerini
taklit etmesi düşüncesi standartlaşmanın bir sonucu olarak ifade edilebilir.
Yeni olarak ifade edilen ön ek ise kuramların işlevselliğine farklı bir tarzda
yaklaşıldığını göstermektedir. Bu çalışmada ise kurumsalcı ve yeni kurumsalcı
yaklaşım; klasik, neo-klasik iktisadi görüş çerçevesinde örgütlerin değişimi ve
yönetimde insan unsuru üzerinden ele alınacaktır. Fordizmden post-fordizme
geçiş sürecinde kurumsalcılığın örgütler üzerindeki etkisi boş zaman, alet
kullanımı ve makineleşme gibi kavramlar üzerinden değerlendirilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Örgüt, Standartlaşma, Yeni Kurumsalcılık, Makineleşme;, Fordizm

Kaynakça

• APAYDIN, F. (2009). “Kurumsal Teori Ve İşletmelerin Kurumsallaşması” Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 1-22.
• AYPAY, A. (2001). “Örgütsel Analizde Teorik Gelişmeler: Yeni Kurumsalcılık” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 501-511.
• AYTAÇ, Ö. (2002). “Boş Zaman Üzerine Kurumsal Yaklaşımlar” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231-260.
• AYTAÇ, Ö. (2004). “Kapitalizm Ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Boş Zaman”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 115-138.
• AYTAÇ, Ö. ( 2005). “Kapitalizm ve Boş Zaman”, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 1-22.
• AYTAÇ, Ö. ve İLHAN S. (2008). “Yeni Kapitalizmin Kaotik Evreni; Belirsizlik Sömürü ve Ahlaki Kriz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 182-210.
• BOLAT, T, SEYMEN, O. A. (2006). “Yönetim ve Örgüt Düşüncesinde Kurumsalcılık, Yeni Kurumsalcılık ve Kurumsal Eşbiçimlilik”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 223-254.
• ÇETİN, H.(2003). İnsan ve Siyaset Siyasetin Psikolojik Temelleri, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• DİKMEN, A.A. (2003). “Standart Üründen Marka Standardizasyonuna”, Yeldan, E., Şenses, F., Köse, A.H. (ed.), Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar (Korkut Boratav’a Armağan), İletişim Yayınları, Ankara, 515-538.
• DİKMEN, A.A.( 2011). Makine İş Kapitalizm ve İnsan, Tan Yayınları, Ankara.
• DIMAGGIO, P.J. ve POWELL, W.W. (1983). “The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields”, American Sociological Review, 48(2), 147-160.
• DIMAGGIO, P.J. ve POWELL, W.W. (1991). “Introduction”, in ‘The New Institutionalism in Organizational Analysis’, (Ed.Walter W. Powell ve Paul J. DiMaggio), The University of Chicago Press, Chicago, 1-38.
• DENHARDT, R. B., ve DENHARDT, J. V. (2000). “The new public service: Serving rather than steering”, Public Administration Review, 60(6), 549-559.
• EREL, D., (2002). “Yeni Kurumsalcı Yaklaşım Örgütlerin Analizinde Bir Paradigma Değişimine İşaret Ediyor mu?”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 88-107.
• FİŞEK, K. (2005). Yönetim, Paragraf Yayınları, Ankara.
• FEDAİ, R. (2017). Dünya Bankası’nın Türkiye’de Sağlık Politikalarına Etkisi: Sağlıkta Dönüşüm Programı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• FEDAİ, R. (2018). “Tarihsel Süreç İçinde Kamu Yönetimi Disiplinini Gelişimi”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(5), 119-133.
• GULICK, L. ve URWICK, L. (1937). POSDCORB, New York: Institute of Professional Administration.
• HAVEMAN, H.A. (1993). Mimetic Isomorphism and Entry Into New Markets. Administrative Science Quarterly, 38 (4), 593–627.
• HIRSCH Joachim (2004), “Fordist Güvenlik Devleti ve Yeni Toplumsal Hareketler”, (der. Simon Clarke), Devlet Tartışmaları Marksist Bir Devlet Kuramına Doğru, (Çev): YILDIZ, İ., Ütopya Yay., Ankara, 175-192.
• GÜLER, B. A. (1994). “Nesnesini Arayan Disiplin: Kamu Yönetimi”. Amme İdaresi Dergisi, 27(4), 3-19.
• KABOOLIAN, L. (1998). “The New Public Management: Challenging The Boundaries of the Management vs. Administration Debate”, Public Administration Review, 58(3), 189-193.
• KESKİN, N. E. (2006). “Türkiye’de Kamu Yönetimi Disiplininin Köken Sorunu”, Amme İdaresi Dergisi, 39(2), 1-28.
• MARGLIN, S. A.(1996). “What do Bosses do? The Origins and Functions of Hierarcy in Capitalist Production”, in Radical Political Economy: Exploring in Alternative Economic Analysis, New York: Sharpe, 19-59.
• MEYER, J. W. (1977). “The Effects of Education as an Institution”, American Journal of Sociology, 83(1), 53-77.
• MEYER, J.W. ve Rowan, B. (1977). “Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony”, The American Journal of Sociology, 83(2), 340-363.
• MUMFORD, L.( 1996). Makine Efsanesi, İnsan Yayınları, İstanbul.
• LAFARGUE P.(1993). Tembellik Hakkı, (Çev): GÜNYOL, V., Telos Yayınları, İstanbul.
• ÖZCAN K. (2011). “Kurumsal Söylemin Rasyonel Temelleri: Yeni Kurumsal Kuram Bağlamında Rasyonalite Tartışması” Süleyman Demirel Üniversitesi Dergisi, 1(13), 297-324.
• RUMBERGER, R. W. (1995). “Technological Change and the Demand for Educated Labor”, Cornoy, M.(ed.), International Encylopedia of Economics of Education, (in Second Edition), Elsevier Science, New York, 217-222.
• SAYILAR, Y. (2008). “Türkiye’deki İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Açısından Stratejik Seçim”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 219-249.
• SCOTT, W.R. (1987). “The Adolescence of Institutional Theory”, Administrative Science Quarterly, 32(4), 493-511.
• SELZNICK, P. (1996). “Institutionalism ‘Old’ and ‘New’”, Administrative Science Quarterly, 41(2), 270-277.
• SENNETT, R. (2010). Karakter Aşınması Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerinde Etkileri (Çev): YILDIRIM, B., Ayrıntı Yayınları, İstanbul.SPENNER, K. (1995). “Technological Change and Deskilling”, M.(ed), International Encylopedia of Economics of Education, (in Second Edition), Elsevier Science, New York, 222-227.
• VASCONCELOS, I.F.G. ve VASCONCELOS, F.C., (2003). “ISO9000, Consultants and Paradoxes: a Sociological Analysis of Quality Assurance and Human Resource Techniques”, Revista de Administraçion Contemporanea, 7(1), 173-194.
• WILSON, Woodrow, (1961). “İdarenin İncelenmesi”, Woodrow Wilson Seçme Parçalar, Çev, ABADAN, N., Türk Siyasi İlimler Derneği, İstanbul.
• YILDIRIM, M. (2009). “Kamu Yönetiminde Yeni Bir İkilem: Yurttaş Odaklılık Ya Da Müşteri Odaklılık”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 99-115.