The Importance of Cost and Management Accounting Applications in Manufacturing Enterprises for Competition: Trabzon Example

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 32, 119 - 133, 30.05.2025

Ahmet Emre Pehlivan , Alirıza Ağ , Kübra Elmalı

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1638280

Cited By: 1

Öz

Purpose: The purpose of this research is to determine the importance of cost and management accounting practices applied in manufacturing enterprises in terms of competition and to make various suggestions on how to minimize the costs of the enterprises and maximize the profitability of the company in line with the results.
Design/Methodology: In the study, the opinions of 264 manufacturing enterprises registered in Trabzon province on the importance of cost and management accounting in terms of competition were investigated. Hypotheses were tested and factor analysis was applied.
Findings: As a result of the analyses, it was found that only sales revenue did not have a significant effect on cost and management accounting practices for the hypotheses formed by considering the production amount, sales revenue and average profit/loss status. Factor analysis was applied in the study and the variables were collected under 3 factors: competition, production process and planning.
Limitations: Limitations: The fact that the sample consisted only of manufacturing enterprises located in Trabzon province is considered as a limitation of the research.
Originality/Value: Despite intensive work in other areas, as a result of the literature review, it was determined that there was no study addressing cost and management accounting for manufacturing enterprises in Trabzon province. The application of factor analysis in the method section of the study constitutes the originality of the study and the results obtained are considered to be advisory to enterprises.

Anahtar Kelimeler

Business , Cost and Management Accounting , Factor Analysis

Proje Numarası

2023/69003-02

Üretim İşletmelerinde Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Uygulamalarının Rekabet Açısından Önemi: Trabzon Örneği

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, üretim işletmelerinde uygulanan maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamalarının rekabet açısından önemini tespit etmek ve sonuçlar doğrultusunda işletmelerin maliyetini minimum düzeye indirgeyerek firma karlılığı maksimum düzeye çıkarılması konusunda çeşitli önerilerde bulunmaktır.
Tasarım/Yöntem: Çalışmada Trabzon iline kayıtlı 264 üretim işletmesinin rekabet açısından maliyet ve yönetim muhasebesinin önemine dair görüşleri araştırılmıştır. Hipotezler sınanarak faktör analizi uygulanmıştır.
Bulgular: Analizler sonucunda, üretim miktarı, satış geliri ve ortalama kar/zarar durumunun ele alınarak oluşturulduğu hipotezler için sadece satış gelirinin maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamaları üzerine anlamlı bir etkisinin olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Çalışmada faktör analizi uygulanmış ve değişkenler rekabet, üretim süreci ve planlama olmak üzere 3 faktör çatısı altında toplanmıştır.
Sınırlılıklar: Örneklemin sadece Trabzon ilinde bulunan üretim işletmelerinden oluşması araştırmanın sınırlılığı olarak görülmektedir.
Özgünlük/Değer: Diğer alanlarda yoğun olarak çalışılmasına karşın İncelenen literatür çalışması sonucunda Trabzon iline ait üretim işletmeleri için maliyet ve yönetim muhasebesini ele alan herhangi bir çalışma bulunmadığı belirlenirken çalışmanın yöntem kısmında faktör analizi uygulanması çalışmanın özgün yanını oluşturmakta ve elde edilen sonuçların işletmelere tavsiye niteliğinde olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İşletme , Maliyet ve Yönetim Muhasebesi , Faktör Analizi

Etik Beyan

Bu çalışmada kullanılan anket yöntemi için Bayburt Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 25/11/2022 tarihli ve E-83542712-050.99-98703 nolu toplantısında 307 sıra sayılı kararı ile izin alınmıştır. Aksi bir durumun tespiti halinde AKAD Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazar (lar) ına aittir.

Destekleyen Kurum

Bayburt Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü

Proje Numarası

2023/69003-02

Teşekkür

AKAD Dergisi editörüne ve hakemlerine şimdiden sağlamış oldukları katkılar için şimdiden teşekkür ederim.

Kaynakça

• Üretim İşletmelerinde Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Uygulamalarının Rekabet Açısından Önemi: Trabzon Örneği
• Ahmad, K. (2012). The use of management accountıng practıces in Malaysıan smes [Doktora tezi, University of Exeter], United Kingdom.. https://ore.exeter.ac.uk/repository/bitstream/handle/10036/3758/AhmadK_fm.pdf?sequence=4&isAllowed=y
• Ayyıldız, Ü., & Durna, Ş. (2005). Kayseri’de faaliyet gösteren işletmelerde maliyet muhasebesi kullanılma düzeyine ilişkin bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (27), 94-105. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/425927.
• ASO (Ankara Sanayi Odası) İllerin teknolojik gelişmişlik endeksi raporu, ASO-ILTEK_IllerinTeknolojikGelişmislikEndeksiRaporu.pdf.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10365/126871
• Erkuş, H., Aksu, İ., ve Turan, E. (2014). Kaynak tüketim muhasebesinin diğer maliyet sistemleri ile karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, (2), 15-36. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1521912
• Ersoy, A., Demirel U., B., Dönmez, A., & Berberoğlu, B. (2006). Üretim işletmelerinde yönetim muhasebesi konularının uygulanmasına ilişkin bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (32), 1-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35601/395449
• Eşmekaya, E. (2019). Faktör analizi. YBS Ansiklopedisi, 7(1), 24-35. https://ybsansiklopedi.com/wp- content/uploads/2021/02/eda_faktoranalizi-1.pdf
• Friedl, G., Hammer, C., Küpper, A., & Pedell, B. (2009). How do German companies run their cost accounting systems. Management Accounting Quarterly, 10(2), 38-52. https://www.researchgate.net/publication/255710950_How_Do_German_Companies_Run_Their_Cost_Accounting_Systems
• Gizer, Z. & Atış, C. (2022). Sağlık işletmeciliğinde maliyet ve yönetim muhasebesi sisteminin oluşturulması: bir hastane uygulaması. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(1), 84-101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auiibfd/issue/65556/929802
• Hair, J. F., Black, W.C., Babin, B.J., and Anderson, R. E. (2019). Multivariate Data Analysis (Eighth Edition). Hampshire: Cengage Learning.
• Karamaraş B. E. (2002). Kısıtlar Teorisi ve Muhasebe Uygulamaları, [Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü], İzmir.
• Klychova, G. S., Zakirova, A. R., Zakirov, Z. R., & Valieva, G. R. (2015). Management aspects of production cost accounting in horse breeding, Asian Social Science, 11(11), 308-312. https://www.researchgate.net/publication/277348643_Management_Aspects_of_Production_Co st_Accounting_in_Horse_Breeding.
• Köse, S. (2019). Yöneticilerin Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Uygulamalarına Yönelik Algı Düzeylerinin Ölçülmesi; Sivas İli Örneği, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Pearson Education Limited.
• Nakip, M. (2006). Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve SPSS Destekli Uygulamalar, Seçkin Yayıncılık.
• Şencer, A. İ. (2020). Yönetim ve maliyet muhasebesi bilgilerinin işletme kararlarına etkisi: Tokat ilinde bir araştırma, [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü], Yüksek Öğretim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=TELawGBhdEr5L- MU8DuiOg&no=7UMVFzpuJeZx0h_q6ASQyA
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. London: Pearson Publishing. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 2025, 17(32), 119-133
• Tanç Güngör, Ş. (2012). Otel işletmelerinde yönetim muhasebesi uygulamalarını tespit etmeye yönelik araştırma: Kapadokya bölgesi örneği. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 170-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nevsosbilen/issue/19734/211174
• Temel, E. (2020). Üretim işletmelerinde maliyet muhasebesi kullanım düzeyinin ölçülmesine yönelik bir araştırma: Tokat ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 1107- 1123. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akusosbil/issue/59165/799990
• Tuğay, O., & Akın, O. (2013). Üretim işletmelerinde maliyet muhasebesi uygulama düzeyi: Burdur’da bir araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 469-490. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuiibfd/issue/1618/20273
• Uyar, S. (2008). Denizli’de faaliyet gösteren üretim işletmeleri’nde maliyet muhasebesi uygulamaları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (38), 132-146. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35612/395704