Davranış Temelli İşçi Sağlığı ve Güvenliği Kavramsallaştırması

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 61 - 67, 30.04.2024

Nihal Mamatoğlu

https://doi.org/10.33720/kisgd.1457347

Öz

Bu çalışma; davranış odaklı iş güvenliği kavramının; akademide ve işgücü piyasasında yerleşiyor olmasıyla kanıksanan insanı merkez olmaktan çıkaran felsefi bozulmaya farklı argümanlarla işaret etmek amacıyla kaleme alınmıştır. Bunun yerine, davranış temelli işçi sağlığı ve güvenliği kavramı önerilmektedir. Çalışmada orijinalinde behavior based safety olan kavramın, Türkçeye tercümesinde safety yerine iş güvenliği kavramının kullanılmasının bireyi değil işi merkeze aldığı anlatılmaktadır. Bunun yerine iş yerinde bireyin hem sağlık hem güvenlik alanlarını kapsayan işçi sağlığı ve güvenliği kavramının kullanılması gerektiği tartışılmaktadır. Benzer şekilde odak kelimesinin hem tercüme hem insanın eylemselliği ile ilgili yanlışlar barındırdığı bunun yerine temel kelimesinin kullanılmasının daha uygun olacağı anlatılmaktadır. Yazı ilgili kavramı tartışırken; Türkçe ve İngilizce sözlük taraması yanında, ilgili alan yazına da vurgu yapmakta, çalışan tüm kesimleri kapsayan toplumsal sınıf kabullerini ve en eski mühendislik yaklaşımlarından feyz alan Taylorizm’in günümüzdeki etkilerini eleştirmektedir. Son olarak, davranış temelli işçi sağlığı ve güvenliği yaklaşımının ortaya çıkış hikayesinde davranışçı psikoloji akımından köklerini alan ÖDS yaklaşımının kavramla ilişkisine değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Davranış temelli güvenlik, işçi sağlığı ve güvenliği, öncül davranış sonuç analizi, ÖDS Analizi

Conceptualization of Behavior-Based Safety

Öz

This study aims pointing out philosophical distortion that removes the human being from the center usage of behavior focused work security concept which is taken for granted in the academy and the labor market, with different arguments. Instead, the concept of behavior-based safety is proposed. In the study, it is explained that the concept of behavior based safety is in its original, but in its translation into Turkish, the use of the concept of work security instead of safety focuses on the work not the individual. Instead, it is argued that the concept of safety, which covers both the health and safety of the individual in the workplace, should be used. Similarly, it is explained that the word focus contains errors regarding both translation and individual's agency, and that it would be more appropriate to use the word based instead. While the article discusses the relevant concept; In addition to Turkish and English dictionary searches, it also emphasizes social class assumptions covering all working segments and the relevant literature and criticized the current effects of Taylorism, which is inspired by the oldest engineering approaches. Finally, in the story of the emergence of the behavior-based safety approach, it touches upon the relationship of the ABC analysis, which has its roots in the behavioral psychology movement, with the concept.

Anahtar Kelimeler

Behavior based safety, safety, antecedent behavior consequence analysis, ABC Analysis

Kaynakça

• N. Mamatoğlu, “7. Ünite Endüstri ve Örgüt Psikolojisi”, Çağdaş Psikoloji Akımları, (Ed. K. Edinsel), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, 2019, pp. 165-186.
• F.W. Taylor, The Principles of Scientific Management, HNewYork, NY, USA and London, UK: Arper and Brothers, 1911.
• Y. Koç, “‘İşgören’ Kavramı Yanlış.” Aydınlık Gazetesi 14 Ekim 2014 tarihli köşe yazısı, 2014.
• J. L. Komaki, “Alternative Evaluation Strategies in Work Settings: Reversal and Multiple-Baseline Designs”, Journal of Organizational Behavior Management, 1, pp. 53-77, 1977.
• J. L. Komaki, D. Barwick ve L.R. Scott, “A Behavioral Approach to Occupational Safety: Pinpointing and Reinforcing Safety Performance in a Food Manufacturing Plant”, Journal of Applied Psychology, 63(4), pp. 434-445, 1978.
• T.R. Krause, J. H. Hidley, ve S.J. Hodson, “Behavioral Science in the Workplace: Techniques for Achieving an Injury-Free Environment,” Modern Job Safety and Health Guidelines (New York: Prentice Hall Information Services) December, 1988.
• E. Thorndike, “Some Experiments on Animal Intelligence,” Science, vol. VII, January/June 1898.
• E. Thorndike, “Do Fishes Remember?,” Science, New Series, vol. 11, No. 268, February 16, 1900.
• J.B. Watson, “The Behavior of Noddy and Sooty Terns", Carnegie Institute of Washington Publication, no. 103, pp. 187–255, 1908.
• J.B. Watson, Behavior: An Introduction to Comparative Psychology, Henry Holt, 1914.
• B.F. Skinner, The Behavior of Organisms: An Experimental Analysis, 1938. ISBN 1-58390-007-1, ISBN 0-87411-487-X.
• B.F. Skinner, Science and Human Behavior, Macmillan, 1953. 
• N. Mamatoğlu, “İş Kazalarının Azaltılmasında Davranıs Temelli İsgüvenligi Modelinin Uygulanması”, Doktora Tezi, Danısman Selim Hovardaoğlu, 2001.