Stajyer Öğrencilerin Okullarda Öğretmenden Öğrenciye Yönelik Şiddete İlişkin Gözlemleri

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 16, 301 - 333, 16.10.2017

Yaşar Çelik İhsan Onay

Öz

İnsan hakları ve çocuk hakları ile ilgili olarak dünyada ve
ülkemizde olumlu gelişmelerin olduğu günümüzde, okullarda halen öğretmenden
öğrenciye şiddet vakalarının meydana geldiği görülmektedir. Okulda şiddet
kavramı, okul iklimi üzerinde olumsuz sonuçlar üreten, öğrencilerin öğrenme
süreçlerine zarar veren, onların gelişimlerini engelleyen saldırgan ve suç
benzeri davranışları tanımlamayan bir anlamda kullanılmaktadır. Şiddet,
yalnızca fiziksel zarar vermekten ibaret olmayıp, aynı zamanda psikolojik
baskı, aşağılama, hor görme, azarlama gibi davranışlar da şiddet olarak
adlandırılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Eğitim Fakültesi 4. sınıf
öğrencilerinin, okullardaki şiddet türleri ve şiddetin görülme sıklığı ile
ilgili gözlemlerini tespit etmektir. Araştırmanın, okullarda meydana gelen
şiddetin türleri ve sıklığını belirlemeye yönelik nicel bir çalışma olması
yanında, bu verileri kanıtlayıcı ve daha detaylı olarak okullarda şiddetin
nasıl meydana geldiği ile ilgili veri sağlaması bakımından da aynı zamanda
nitel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın evreni, Ondokuz Mayıs
Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2014-2015 Eğitim Öğretim yılı Bahar döneminde “öğretmenlik
uygulaması” dersi kapsamında, Samsun İli Merkez Atakum ve İlkadım İlçelerindeki
okullarda uygulama yapan 4. sınıf öğrencileri ile formasyon eğitimi alan, mezun
durumundaki toplam 242 stajyer öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada evrenin
tamamına ulaşılması amaçlandığından örneklem seçimi yapılmamıştır. Veri toplama
aracı olarak, stajyer öğrencilerin uygulama yaptıkları okullardaki şiddet
türleri ve sıklıkları ile ilgili 19 maddeden oluşan 4’lü likert tipi ve
gözlemledikleri en çarpıcı şiddet vakalarını yazmaları istenen açık uçlu bir
sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenden öğrenciye
yönelik şiddet türleri ve sıklığı; en fazla
azarlama, ilgilenmeme-görmezlikten
gelme-dışlama, incitecek söz ya da davranışta bulunma şeklinde ortaya çıkmakta
iken, diğer şiddet türlerinin görülme sıklıklarının daha az olduğu; stajyer
öğrencilerin cinsiyetleri bakımından, okullarda öğretmenden
öğrenciye yönelik şiddet olayları, erkek stajyer öğrencilerin şiddet
gözlemlerinin kız stajyer öğrencilerin şiddete ilişkin gözlemlerine göre daha
yüksek sıklıkta meydana geldiği; ilköğretim (ilkokul ve ortaokul) kademesinde
gözlenen şiddet olaylarının Formasyon (ortaöğretim) kademesine göre daha yüksek
sıklıkta olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca stajyer öğrencilerin okullardaki
şiddet olayları ile ilgili olarak belirttikleri en
çarpıcı ifadeler incelendiğinde; “fiziksel şiddet”, “tehdit ve aşağılama”, “azarlama, alay etme, hakaret etme, notla
korkutma” türlerinde şiddet olaylarının meydana geldiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okullarda Şiddet, İlkokul, Ortaokul, Ortaöğretim, Eğitimde Şiddet

The Observations of Trainee Students Regarding to Violence to Student from Teachers in Schools

Öz

It is seen that violence occured currently in schools to student from
teachers, despite there are positive developments with regard to human right sand
child rights in the World and in our country in today. The concept of school violence
has been used meaning of behaviours that producing negative results on school climate,
aggressive and criminal preventing the development of students. The violence is
not only physical damage but also it contains behaviours psychological pressure,
humiliation, contempt and ribbing. The aim of this study is find out that what are
the observations of trainee students about violence and the prevalence of violence
in schools. This research both quantitative to bring out violence kinds and the
prevalence of violence in schools and qualitative to provide data how violence occurs
in schools. The research is performed with 242 trainee students that taking the
course of teaching practice in primary education and secondary school departments
in Ondokuz Mayis University in 2014-2015 academic year. The trainee students have
been appointed to the schools in Atakum and Ilkadim districts in Samsun. In research,
survey developed by researchers as data collection tool has been used. In this survey
has 19 item that containing violence kind sand the prevalence of violence in
schools. Also, it has a question open ended that contains the most striking cases
of violence. The findings of the research
of related to violence from teacher to student are rebuke, no interest,
ignore-exclusion, exposure Word sandactions that hurt. According to gender of trainee
students, the findings shows that observations of male trainee students related
to violence kind sand the prevalence of violence higher than violence observations
of female trainee students. Also, the violence
observed in primary education level is greater than secondary education level.
Additionally, the findings related to violence in schools regarding expressions
of trainee student found that "Physical violence", "threat sand humiliation,"
"rebuke, teasing, insults, note to intimidate".

Anahtar Kelimeler

Violence in Schools, Primary School, Secondary School, High School, Violence in Education

Kaynakça

• Aküzüm, C. ve Oral, B. (2015). Yönetici ve Öğretmen Görüşleri Açısından Okullarda Görülen En Yaygın Şiddet Olayları, Nedenleri ve Çözüm Önerileri, EKEV Akademi Dergisi Yıl: 19 Sayı: 61.
• Atman, Ü. C. (2003). Kadına Yönelik Şiddet; Cinsel Taciz/Irza Geçme, Sted Dergisi (Electronic Sted of Journal), 12(9): 333-335.
• Bulut, S. (2008a). Okullarda Görülen Öğrenciden Öğrenciye Yönelik Şiddet Olaylarının Bazı Değişkenler Açısından Arşiv Araştırması Yöntemiyle İncelenmesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 23-38.
• Bulut, S. (2008b). Öğretmenden öğrenciye yönelik olan fiziksel şiddet: Nicel bir araştırma, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 105-118.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, 3. Baskı.
• Çelebi, N. ve Asan, H. T. (2009). İlköğretim ve Lise Öğrencilerine Yönelik Şiddet ve Tacizle İlgili Bir Araştırma, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 17, 130-155.
• Çubukçu, Z. ve Dönmez, A. (2012). İlköğretim Okul Yöneticilerinin Şiddet Türlerine Yönelik Görüşleri ve Şiddetle Başa Çıkma Yöntemleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt:18, Sayı:1.
• Dönmezer, T., Gümüş, A. ve Tümkaya, S. (2006). Kötü Muamele ve Etkileri, 1. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu, 28-31 Mart, İstanbul.
• Ekiz, D. (Ed) (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Lisans Yayıncılık, İstanbul.
• Fraenkel, J., Wallen, N., Hyun, H. (2016). How to Design and Evaluate Research in Education, 8th Edition.
• Furlong, M. J.,Morrison, G. M., ve Pavelski, R. (2000). Trends in School Psychology for the 21st Century: Influences of School Violence on Professional Change, Psychology in the School, 37: 81-90.
• Gold, V. ve Chamberlin, L. J. (1996). Student Violence, A Primer American Secondary Education, 24(3), 27-32.
• Gözütok, D., Er, O. K. ve Karacaoğlu, O. C. (2006). Okulda Dayak (1992-2006 Yılı Karşılaştırması), 1. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu, 227-235, İstanbul.
• Gözütok, F. D. (1993a). Okulda Dayak, 72 Ofset, Ankara.
• Gözütok, F.D. (1993b). Disiplin Sağlamada Öğretmen Davranışları [Teacher Behaviour in Maintaining Discipline], Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 25.
• Işık, S. N. (1995) Başından Bugüne-Şiddete Uğrayan Kadınlara Yasal Haklar, Fırsatlar ve Bunları Kullanma Amaçlı Bilgilendirme/Bilinçlendirme Eğitimi Projesi Şiddete Karşı Somut Bir Adım: Ankara Gecekondularında Kadınlarla Ortak Bir Çalışma, Kadın Dayanışma Vakfı, Ankara.
• Kılıç, M. ve Atli, A. (2011). İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında Yaşanmış Şiddetin Gazetelerdeki Yansımaları, e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1284-1294.
• Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki Şiddet Davranışının Kaynakları Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2006 Cilt : 30 No:1 47-70.
• Koç, M. (2006). Şiddetin Ortaya Çıkardığı Psikolojik Travmayla Baş Etmede Sporun İşlevselliği, 1. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu, 28-31 Mart, İstanbul.
• Kundakçı, B. (2002). İlköğretim Okulu Besinci Sınıf Öğretmenlerinin Cezayı Tercih Nedenleriyle İlgili Tutumları, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• MEB. (2012). http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/basinmus/alo147.html, 30.09.2015 tarihinde alınmıştır.
• Meyer, A. L.,& Farrell, A. D. (1998). Social Skills Training to Promote Resilience in Urban Sixth-Graduate Students: One Product of an Action Research Strategy to Prevent Youth Violence in High-Risk Environments, Education & Treatment of Children, 21(4), 461-478.
• Şimşek, A. S. (2014). Anket ile Ölçek Arasındaki Farklar, http://media.wix.com/ugd/bebbc9_7f7cd68b9bf244ba82a67bc6e5cdbc74.pdf adresinden 01.10.2016 tarihinde alınmıştır.
• Vanderstoep: W. ve Johnston, D. D. (2009). Research Methods For Everyday Life (Blending Qualitativeand Quantitati ve Approaches), Publishedby Jossey-Bass, San Francisco.
• Vural, M. ve Başar, E. (2006). Psikolojik Faktörlerin Koroner Kalp Hastalığına Etkisi: Olumsuz Psikolojik Faktörlere Müdahale Edilmeli mi?, Anadolu Kardiyoloji Dergisi.
• WHO. (2002). World Report on Violenceand Health (Editedby Krug, E. G.,Mercy, J.A., Dahlberg, L.L., Zwi, A. B. World Health Organization), Geneva.